به گزارش ايرنا، رمضان در كردستان به ماه مهماني خدا و ماه پر و خير و بركت ياد مي شود و اين ماه مانند ساير مناطق كشور از اهميت و احترام خاصي برخوردار است و بسياري از اين آيين ها با سنت هاي اين مناطق آميخته شده و در باورها و پندارهاي مردم آنها نهادينه و بومي شده است.
در بسياري از مناطق استان كردستان قبل از شروع ماه مبارك رمضان برخي از خانواده ها نوعي نان روغني سنتي به نام كُليره درست مي كنند كه داراي طعم شيريني بوده و روي آن را با 2 نوع گياه خوراكي به نام هاي 'ره شكه' و 'كاخلي' تزيين مي كنند.
تزيين كُليره با اين دانه و گل اين 2 گياه علاوه بر زيبايي خاص به آن طعم متفاوتي مي دهد كه در ساير انواع نان ها وجود ندارد و خاصيت پزشكي هم دارد.
در برخي مناطق رسم است كه خانواده ها قسمتي از كليره ناسكه ها را براي همسايه هاي خود مي فرستند تا اگر خانواده هايي نتواند اين نوع نان را تهيه كنند از آن بي بهره نباشد.
در ماه مبارك رمضان و به ويژه در ساعات پاياني روز، بازار بسياري از شهرهاي اين استان از رونق و شلوغي خاصي برخوردار شده و حتي خريدهاي مردم در اين ماه متفاوت تر از ماه هاي ديگر است.
مغازه هاي مختلفي در خيابان ها و حتي كوچه هاي شهر براي عرضه باميه و زولبيا، انواع نان هاي روغني و شيرمال، خرما، حليم و انواع آش به ويژه آش رشته و سوپ هاي ويژه افطاري داير شده مي شود.
هر چند برخي غذاخوري ها در طول روز تعطيل هستند اما در اين ساعات پاياني روز همه در تدارك مهمانان روزه دار هستند و سالن هاي غذاخوري و ميزهاي خود را براي ورود ميهمانان آماده مي كنند.
بعضي از مغازه داران نيز براي جلب مشتريان كالاهاي خود را با تخفيف هاي ويژه ماه مبارك رمضان عرضه مي كنند.
ماه مبارك رمضان علاوه بر اين زيبايي و شور خاص با آيين ها و عبادت هاي خاص ديگري نيز همراه است كه از جمله اين آيين ها نوعي نواي دلنشين سحرگاهان سه لاي پارشيو، آيين افطار و نماز تراويح است.
**سه لاي پارشيو (نواي سحرگاهان):
سحرگاهان ماه مبارك رمضان در كردستان متفاوت از ساير ماه هاي سال بوده و براي بيدار كردن و آگاهي روزه داران هنگام سحر و آماده شدن براي خوردن سحري، نوعي مناجات خاص اين ماه در مساجد، تكيه ها و خانقاه ها خوانده مي شود.
اين مناجات كه داراي اشعاري به زبان هاي عربي و كُردي بوده توسط يكي از اهالي خوش قريحه محل يا خادم مسجد (مجيور) خوانده مي شود و در برخي مواقع با استفاده از دستگاه ضبط صوت پخش مي شود.
در مناطق اهل سنت اين مناجات از اشعار عرفاني از شاعران كُرد از جمله عرفاي نقشبندي كه لطافت و زيبايي كلامي خاصي دارند، استفاده شده و در برخي موارد از قصيده برديه و يا اشعار ديگر زبان عربي بهره گرفته مي شود.
اين اشعار عرفاني در مدح رسول الله(ص)، دعا و مناجات بوده و گوش فرا دادن به آنها ضمن داشتن بهره هاي معنوي موجب جلا دادن روح و روان انسان مي شود.
اين مناجات نامه ها در قديم 2 ساعت قبل از اذان صبح و به مدت بيش از 20 دقيقه قرائت مي شد اما هم اكنون يك ساعت مانده به اذان و به مدت پنج تا 10 دقيقه خوانده مي شود.
قبل از اذان صبح براي آگاهي مومنان از فرا رسيدن اذان صبح، سه لاي دوم خوانده مي شود كه به آن امسك مي گويند و به معناي خود منع كردن از خوردن و آشاميدن است.
در برخي از مناطق روستايي استان كردستان هنوز هم براي بيدار كردن مردم در هنگام سحر از نواختن دهل استفاده مي شود و چند نفر با هم در هنگام سحر روي بام يكي از خانه ها يا بام مسجد رفته و ضمن خواندن مناجات نامه دهل مي نوازند.
نواختن دهل تا بيدار شدن مردم و روشن كردن چراغ خانه ها ادامه مي يابد.
چيدن سفره هاي سحري نيز آداب خاصي دارد و خانواده ها بسته به سليقه و ذائقه خود آن را مي چينند.
برخي ها براي سحري غذا مي پزند و برخي از باقيمانده غذاي افطار استفاده مي كنند كه در بيشتر موارد خرما و كليره و پنير محلي است.
به طور معمول همه اهل خانه براي چيدن سفره سحري با هم همكاري دارند و حتي كودكان نيز كه توان روزي گرفتن ندارند، از خواب بيدار شده و همراه روزه داران سحري ميل مي كنند.
در بسياري از مناطق و محله هاي اين استان اذان صبح كه اقامه شد، مومنان راهي مسجد شده و نماز صبح را به صورت جماعت اقامه مي كنند.
كردستاني ها پس از صرف سحري و اقامه نماز صبح، اقدام به دعا و نيايش و يا تلاوت قرآن مي كنند و ساعاتي را نيز تا زمان طلوع خورشيد به استراحت پرداخته و يا به انجام امور شخصي خود مي پردازند.
پس از چند ساعت استراحت، روزه داران براي انجام فعاليت هاي روزانه آماده تر شده و با اميد روزي پرخير و بركت روانه محل كار و شغل خود مي شوند.
**افطار (به ر بانگ)
با شنيده شدن صداي اذان مغرب ديگر از رفت و آمدهاي مردم در خيابان ها و معابر كاسته شده و كساني هم كه در خيابان هستند، با عجله خود را به منزل مي رسانند.
برخي از شهروندان نيز پيش از رفتن به منزل ابتدا به مسجد مي روند و پس از اقامه نماز مغرب به صورت جماعت و افطار كردن روزه خود با كمي آب و خرما كه توسط خيرين در مسجد گذاشته شده است، به منزل مي روند.
خوردن شام در اولين ساعت شب و در اين فصل در بين كردستاني ها معمول نيست اما به خاطر ماه مبارك رمضان، سفره هاي پهن شده افطار همه اعضاي خانواده را در اين ساعت روحاني و باشكوه دور هم جمع مي كند.
برخي از شهروندان به خاطر همزمان بودن ماه مبارك رمضان با فصل گرما ، تمايل زيادي به صرف افطاري در بوستان ها و تفرجگاه ها دارند و از ساعتي قبل از افطار با حضور در اين اماكن و پهن كردن سفرهاي خود، براي صرف افطاري آماده مي شوند.
بيشتر كارهاي آماده شدن براي صرف اين افطاري را جوانترهاي خانواده انجام مي دهند و سالخوردگان با پهن كردن سجاده نماز منتظر اذان و اقامه نماز مغرب و دعا و نيايش مي شوند.
بعضي از خانواده ها نيز به صورت دسته جمعي به همراه خويشاوندان يا دوستان و آشنايان خود و حتي همسايه ها براي صرف افطار به بوستان هاي نزديك منزل خود مي روند تا ضمن خوردن افطاري بر روي يك سفره، در مورد مسايل مختلف روز گرم صحبت شوند.
در شهر سنندج نيز علاوه بر 90 پارك و بوستان هاي محلات، پارك جنگلي آبيدر و حاشيه آن در اين شب ها پذيراي شمار زيادي از شهروندان و روزه داران اين شهر است.
كودكان نيز از اين فرصت استفاده كرده و با دوستان هم سن و سال خود اقدام به بازي هاي مختلف از جمله فوتبال، واليبال، تاب بازي و سرسره بازي مي كنند.
گاهي اين سفره هاي افطاري شب نشيني هايي هم به دنبال دارد و برخي شهروندان پس از صرف افطار در منازل خود به ديدار فاميل و دوستان خود مي روند.
برخي از دوره گردها و دست فروشان نيز در اين ميان كاسب شده و در حاشيه پارك ها اقدام به فروختن ذرت آب پز شده، آش محلي، بستني قيفي، تخمه و نوشابه هاي خنك مي كنند.
پس از گذشت پاسي از شب مردم دسته دسته وسايل خود را جمع آوري كرده و برخي ها با پاي پياده و برخي ديگر با وسايل نقليه عمومي و يا شخصي راهي خانه هاي خود مي شوند.
** نماز تراويح و وتر
اين نماز پس از اقامه نماز عشاء اقامه مي شود و يكي از نمازهاي سنت و در فقه شافعي از هشت تا 20 ركعت بوده و در ماه مبارك رمضان به جماعت و به صورت نماز دو ركعتي اقامه مي شود.
اقشار مختلف مردم اعم از زن و مرد و پير و جوان با حضور در مساجد و در كنار هم اقدام به اداي نماز تروايح و سپس خواندن دعا و نيايش هاي اين ماه مبارك مي كنند.
حضور باشكوه مردم در صف هاي واحد در مساجد و صداي دعا و نيايش آنها كه از بلندگوهاي مساجد پخش مي شود، حال و هواي خاصي به شب هاي پرستاره آسمان شهرهاي استان كردستان بخشيده و شهرها را سرشار از معنويت و ياد خداوند مي كند.
در نيمه اول ماه مبارك رمضان، نمازگزاران در بين ركعت ها همه با هم دعاي مرحبا شهر رمضان و مرحبا شهر خير و الاحسان را كه در واقع خوشامدگويي به ماه مبارك رمضان است و در نيمه دوم اين ماه دعاي الاوداع شهر رمضان و الاوداع شهر خير و الاحسان را كه در واقع وداع با اين ماه مبارك است، باهم مي خوانند.
نمازگزاران پس از اقامه نماز تراويح و دعا و نيايش آن، يك نماز سه ركعتي ديگر به نام نماز وتر را اقامه مي كنند و در مجموع نمازهاي تراويح و وتر به 23 ركعت مي رسد.
** سه ر فطره (زكات فطريه)
يكي ديگر از آيين هاي رمضان در كردستان پرداخت سر فطره (زكات فطريه) است كه اغلب پدر خانواده يا كسي كه دخل و خرج خانواده را بر عهده دارد، مسئول پرداخت آن مي شود.
زكات فطريه شامل مبلغي است كه برابر با سه كيلوگرم از قوت غالب همان منطقه براي هر نفر است كه در كردستان قوت غالب گندم بوده و ميزان زكات فطريه نيز با قيمت گندم تعيين مي شود.
اين گونه رسم است كه زكات فطريه قبل از نماز عيد فطر در اختيار نيازمندان قرار گيرد تا آنها بتوانند با آن غذاي يا پوشاكي نو را تهيه كنند و به طور معمول مردم اين مبلغ را در مسجد و با حضور امام جماعت جمع آوري مي كنند و در اختيار خانواده هاي بي بضاعت قرار مي دهند.
عضو شوراي افتاي استان كردستان ميزان فطريه براي هر نفر را 50 هزار ريال اعلام كرد و گفت: اين مبلغ بر اساس قيمت هر كيلوگرم گندم به عنوان قوت غالب مردم در نظر گرفته شده است.
ماموستا سيدمحمد حسيني افزود: اگر مومني بخواهد بيشتر از 50 هزار ريال نيز به عنوان فطريه پرداخت كند هيچ اشكالي ندارد اما ميزان فطريه نبايد كمتر از 50 هزار ريال به ازاي هر نفر باشد.
وي اضافه كرد: پرداخت فطريه از اول ماه مبارك رمضان شروع مي شود و مومنان بايد تا قبل از روز عيد سعيد فطر ميزان فطريه را پرداخت كنند
**عيد فطر
در بين كردستاني ها از عيد فطر به جشن رمضان ياد مي شود و مردم اين استان براي برگزاري اين جشن بزرگ نيز آيين هاي خاصي دارند.
بعد از رويت هلال ماه شوال و تاييد آن مردم براي اقامه نماز عشاء در مساجد حاضر مي شوند و به راز و نياز با خدا و تسبيح الله اكبر مي پردازند و اين نواي روحاني از بلندگوي مساجد پخش مي شود تا همگان از اعلام جشن آگاه باشند.
عيد پايان ماه مبارك رمضان در روز اول شوال با تشريفات و آيين هاي خاصي در اين خطه انجام مي شود.
در روز عيد فطر در تمام خانه ها جشن برپا مي شود و بايد در هر خانه غذاي برنج و خورش با گوشت يا طعام مفصلي تهيه شود.
تمام اعضاي خانواده در اين روز بايد لباس تازه و تميز بپوشند و نظافت در اين روز از جمله پاكيزگي منزل، پاشيدن عطر و ترتيب دادن مجالس باشكوه از مهمترين امتيازات روز عيد به شمار مي رود.
صبح روز عيد، مردها پس از اقامه نماز صبح يا قبل از آن به مساجد و جاهايي كه نماز جماعت در آن برپا مي شود، مي روند.
در اين روز، امام جماعت مساجد از نخستين ساعات بامداد و پيش از طلوع خورشيد به تلاوت قرآن پرداخته و در بين هر آيه شعار الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، لااله الا الله و الله اكبر، الله اكبر و لله الحمد را مي خوانند تا اينكه خورشيد به اندازه رمح بلند شده و سپس با تشريفات خاصي نماز عيد اقامه مي شود.
پس از فراغت از نماز و تشريفات آن، حاضران به سوي پيش نماز و امام جماعت رفته و با تبريك عيد و قبولي طاعات و عبادات ماه رمضان با او دست مي دهند و به ترتيب ساير نمازگزاران نيز از همديگر عذرخواهي و طلب عفو مي كنند.
مردم اين خطه معتقدند روز عيد، روز صلح و شادي، روز روبوسي و تبريك و تهنيت است از اين رو وقتي كه از مسجد بيرون آمدند، بايد عداوت و كدورت ها به صلح و صفا تبديل شود.
در روز عيد فطر، اگر كدورتي در ميان بزرگان باشد، از يكديگر گذشت كرده و آن را با روبوسي كنار مي گذارند و همگان وقتي به يكديگر مي رسند با بوسيدن و تبريك عيد به هم در اصطلاح آيين جيژن موباره كي را به جاي مي آورند.
مردم پس از خروج از مسجد به صورت دسته جمعي يا انفرادي به خانه همسايه ها و فاميل رفته و عيد را به آنها تبريك مي گويند.
افراد يك محله در روز عيد در ابتدا براي تبريك گفتن به خانه همسايه هاي عزادار مي روند و براي آنها دعاي سالي خوش و بي مصيبت مي كنند و پس از آن نوبت به بزرگان محله مي رسد.
در اين روز، منزل بزرگ خانواده مالامال از اقوام است و اعضاي خانواده حتي اگر در شهر ديگري ساكن باشند، مي كوشند روز عيد را در منزل بزرگ خانواده باشند.
ديد و بازديد عيدگاهي تا چند روز هم طول مي كشد و در اين ديد و بازديدها ميهمانان با شربت و شيريني مورد پذيرايي ميزبان قرار مي گيرند و همگي از يكديگر حلاليت مي طلبند.
برگزاري محفل انس با قرآن كريم و ختم دسته جمعي قرآن، شب زنده داري و برپايي نماز صلات و تسبيح، ديدار و دلجويي از ايتام و خانواده هاي نيازمند و اهداي كمك هاي مادي به خانواده هاي بي بضاعت از ديگر آيين هاي ماه مبارك رمضان در كردستان است.
برخي نهادها و ارگان ها از جمله بهزيستي و كميته امداد امام خميني(ره) نيز سفره هاي افطاري را براي اعضاي تحت پوشش و خانواده هاي نيازمند پهن مي كنند.
3020/6108
**خبرنگار: عبدالله رحماني /**انتشاردهنده: اميد بهمني
سنندج- ايرنا- ماه مبارك رمضان در كردستان با جلوه هاي زيبايش اين ماه را از ساير ماه هاي سال متفاوت تر كرده و در اين ماه آيين ها و مراسم هاي ويژه اي در مناطق مختلف استان برگزار مي شود.
