چمران سردار عرفان جبهه ها

دكتر «مصطفي چمران» در سال 1311 در تهران، خيابان پانزده خرداد، بازار آهنگرها، سرپولك متولد شد.
وي تحصيلات خود را در مدرسه « انتصاري»، نزديك پامنار، آغاز و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ در دانشكده فني دانشگاه تهران ادامه تحصيل داد و در سال 1336 در رشته الكترومكانيك فارغ ‏التحصيل شد و يك ‏سال به تدريس در دانشكده‌ فني پرداخت.
در همه دوران تحصيل شاگرد اول بود. در سال 1337 با استفاده از بورس تحصيلي شاگردان ممتاز به آمريكا اعزام شد و پس از تحقيقات‏علمي در جمع معروف ‏ترين دانشمندان جهان در دانشگاه«كاليفرنيا» و معتبرترين دانشگاه آمريكا «بركلي» با ممتازترين درجه علمي موفق به اخذ دكتراي الكترونيك و فيزيك پلاسما گرديد.
از 15سالگي در درس تفسير قرآن مرحوم آيت‏ا... طالقاني، در مسجد هدايت و درس فلسفه و منطق استاد شهيد مرتضي مطهري و بعضي از اساتيد ديگر شركت مي‏ كرد و از نخستين اعضاي انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران بود.
مصطفي در مبارزات سياسي دوران دكتر مصدق از مجلس چهاردهم تا ملي شدن صنعت ‏نفت شركت داشت و از عناصر پرتلاش در پاسداري از نهضت ‏ملي ايران در كشمكش‏ هاي مرگ و حيات اين دوره بود. بعد از كودتاي ننگين 28 مرداد و سقوط حكومت دكتر مصدق،‌ به نهضت مقاومت ملي ايران پيوست و سخت‏ ترين مبارزه‏ها و مسئوليت‏هاي او عليه استبداد و استعمار شروع شد و تا زمان مهاجرت از ايران، بدون خستگي و با همه قدرت خود، عليه نظام طاغوتي شاه جنگيد و خطرناك ‏ترين مأموريت‏ ها را در سخت ‏‏ترين شرايط با پيروزي به انجام رسانيد.
در آمريكا، با همكاري بعضي از دوستانش، براي نخستين ‏بار انجمن اسلامي دانشجويان آمريكا را پايه‏ ريزي كرد و از مؤسسين انجمن دانشجويان ايراني در كاليفرنيا و از فعالان انجمن دانشجويان ايراني در آمريكا به شمار مي‏ رفت كه به دليل اين فعاليت‏ها، بورس تحصيلي شاگرد ممتازي وي از سوي رژيم شاه قطع شد.
پس از قيام خونين 15 خرداد سال 1342 و سركوب ظاهري مبارزات مردم مسلمان به رهبري امام ‏خميني(ره) دست به اقدامي جسورانه و سرنوشت ‏ساز مي ‏زند و همه پل‏ ها را پشت ‏سر خود خراب مي ‏كند و به همراه بعضي از دوستان مؤمن و هم ‏فكر، رهسپار مصر مي ‏شود و مدت 2 سال ، در زمان عبدالناصر،‌ سخت ‏ترين دوره‏ هاي چريكي و جنگ‏ هاي پارتيزاني را مي ‏آموزد و به عنوان بهترين شاگرد اين دوره شناخته مي ‏شود و پس از آن مسئوليت تعليم چريكي مبارزان ايراني به عهده او گذاشته مي ‏شود.
شهيد چمران به دليل برخورداري از بينش عميق مذهبي، از ملي ‏گرايي وراي اسلام گريزان بود و وقتي در مصر مشاهده مي كند كه جريان ناسيوناليسم عربي باعث تفرقه بين مسلمين مي ‏شود، به جمال عبدالناصر اعتراض مي كند و ناصر ضمن پذيرش اين اعتراض مي گويد كه جريان ناسيوناليسم عربي آنقدر قوي است كه نمي‏ توان به راحتي با آن مقابله كرد و با تأسف تأكيد مي ‏كند كه ما هنوز نمي ‏دانيم كه بيشتر اين تحريكات از ناحيه دشمن و براي ايجاد تفرقه در بين مسلمانان است. به دنبال آن، به چمران و يارانش اجازه مي‏ دهد كه در مصر نظرات خود را بيان كنند.
بعد از فوت عبدالناصر، ايجاد پايگاه چريكي مستقل، براي تعليم مبارزان ايراني، ضرورت پيدا مي ‏كند و از اين رو دكتر چمران رهسپار لبنان مي ‏شود تا چنين پايگاهي را تأسيس كند.
وي به كمك امام موسي ‏صدر، رهبر شيعيان لبنان، حركت محرومان و سپس جناح نظامي آن، سازمان «امل» را بر اساس اصول و مباني اسلامي پي ‏ريزي مي كند كه در ميان توطئه‏ ها و دشمني ‏هاي چپ و راست، با تكيه بر ايمان به خدا و با اسلحه شهادت، خط راستين اسلام انقلابي را پياده مي ‏كند و علي ‏گونه در معركه ‏هاي مرگ و حيات به آغوش گرداب خطر فرو مي ‏رود و در توفان ‏هاي سهمناك سرنوشت، حسين ‏وار به استقبال شهادت مي ‏تازد و پرچم خونين تشيع را در برابر جبارترين ستم ‏گران روزگار، صهيونيزم اشغال ‏گر و هم‏ دستان خونخوار آنها، راست ‏گرايان «فالانژ»، به اهتزاز در مي‏آورد و از قلب بيروت سوخته و خراب تا قله‏ هاي بلند كوه‏ هاي جبل ‏عامل و در مرزهاي فلسطين اشغال شده از خود قهرماني‏ها به يادگار مي گذارد؛ در قلب محرومان و مستضعفين شيعه جاي مي گيرد و شرح اين مبارزات افتخارآميز با قلمي سرخ و به شهادت خون پاك شهداي لبنان، بر كف خيابان‏هاي داغ و بر دامنه كوه ‏هاي مرزي رژيم جعلي اسرائيل براي ابد ثبت مي شود.
دكتر چمران با پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي ايران، بعد از 23 سال هجرت، به وطن باز مي ‏گردد و همه تجربيات انقلابي و علمي خود را در خدمت انقلاب مي ‏گذارد؛ خاموش و آرام ولي فعالانه و قاطعانه به سازندگي مي ‏پردازد و همه تلاش خود را صرف تربيت نخستين گروه‏هاي پاسداران انقلاب در سعدآباد مي ‏كند. سپس در شغل معاونت نخست‏وزير در امور انقلاب شب و روز خود را به خطر مي ‏اندازد تا سريع ‏تر و قاطعانه ‏تر مسئله كردستان را فيصله دهد تا اينكه بالاخره در قضيه فراموش ناشدني «پاوه» قدرت ايمان و اراده آهينن و شجاعت و فداكاري او بر همگان ثابت گردد.
دكتر چمران بعد از پيروزي بي‏ نظير در پاوه به تهران احضار شد و به وزارت دفاع منصوب مي شود.
وي در نخستين دور انتخابات مجلس شوراي اسلامي، از سوي مردم تهران به نمايندگي انتخاب و پس از آن به نمايندگي امام خميني (ره) در شورايعالي دفاع منصوب مي شود.
در يكي از نيايش‏هاي خود بعد از انتخاب نمايندگي مردم در مجلس شوراي اسلامي، خدا را شكر مي‏گويد: «خدايا، مردم آنقدر به من محبت كرده‏اند و آنچنان مرا از باران لطف و محبت خود سرشار كرده‏اند كه به راستي خجلم و آنقدر خود را كوچك مي‏بينم كه نمي‏توانم از عهده آن به درآيم. خدايا، تو به من فرصت ده، توانايي ده تا بتوانم از عهده برآيم و شايسته اين همه مهر و محبت باشم.»
در اين رهگذر در روزهاي آغازين جنگ تحميلي گروهي از رزمندگان داوطلب، به گِرد او جمع مي شوند و او با تربيت و سازماندهي آنان، ستاد جنگ‏ هاي نامنظم را در اهواز تشكيل مي دهد كه اين گروه كم ‏كم قوت گرفته و منسجم مي شود و خدمات زيادي انجام مي دهند. تنها كساني كه از نزديك شاهد ماجراهاي تلخ و شيرين،‌ پيروزي‏ها و شكست ‏ها، شهامت‏ها و شهادت‏ها و ايثارگري‏هاي آنان بودند، به گوشه‏ اي از اين خدمات كه دكترچمران خود مايل به تبليغ و بازگويي آنها نبود، آگاهي دارند.
يكي از كارهاي مهم و اساسي او از همان روزهاي اول، ايجاد هماهنگي بين ارتش، سپاه و نيروهاي داوطلب مردمي بود كه در منطقه حضور داشتند. بازده اين حركت و شيوه جنگ مردمي و هماهنگي كامل بين نيروهاي موجود، تاكتيك تقريباً جديد جنگي بود؛ چيزي كه ابرقدرت‏ها پيش از آن فكر آن را نكرده بودند.
پس از يأس دشمن از تسخير اهواز، صدام سخت به فتح سوسنگرد دل‏بسته بود تا روياي قادسيه را تكميل كند و براي دومين‏بار به آن شهر مظلوم حمله كرد و سه روز تانك‏هاي او شهر را در محاصره گرفتند و روز سوم تعدادي از آنان توانستند به داخل شهر راه يابند.
دكتر چمران كه از محاصره تعدادي از ياران و رزمندگان شجاع خود در آن شهر سخت برآشفته بود، ‌با فشار و تلاش فراوان خود و آيت ‏ا... العظمي خامنه‏اي، ارتش را آماده مي سازند كه براي نخستين ‏بار دست به يك حمله خطرناك و حماسه ‏‏آفرين نا برابر بزنند و خود نيز نيروهاي مردمي و سپاه پاسداران را در كنار ارتش سازماندهي مي كند تا با نظمي نو و شيوه‏اي جديد از جانب جاده اهواز به سوسنگرد به دشمن بعثي يورش ببردند.

** به سوي قربانگاه
شهيد مصطفي چمران براي معرفي و توجيه فرمانده جديد محور دهلاويه سرهنگ ايرج رستمي به اين منطقه مي رود. ولي قبل از ديدن و معرفي فرمانده با خبر مي شود كه در سحرگاه 31 خرداد 1360، سرهنگ ايرج رستمي فرمانده دلاور منطقه دهلاويه به شهادت رسيده و شهيد دكتر چمران به شدت از اين حادثه افسرده و ناراحت مي شود. غمي مرموز همه رزمندگان ستاد، به ويژه رزمندگان و دوستان رستمي را فرا مي گيرد. دسته‏ اي از دوستان صميمي او مي‏ گريند و گروهي ديگر مبهوت فقط به هم مي ‏نگرند. از در و ديوار، ‌از جبهه و شهر، بوي مرگ و نسيم شهادت مي ‏وزد و گويي همه در سكوتي مرگبار منتظر حادثه‏ اي بزرگ و زلزله ‏اي وحشتناك هستند. شهيد چمران، يكي ديگر از فرماندهانش را احضار مي كند و خودش او را به خط مقدم نبرد مي برد تا در دهلاويه به جاي رستمي معرفي كند و در لحظه حركت وي، يكي از رزمندگان با سادگي و زيبايي مي گويد:«همانند روز عاشورا كه يكايك ياران حسين(ع) به شهادت رسيدند، عباس علمدار او (رستمي) هم به شهادت رسيد و اينك خود او همانند ظهر عاشوراي حسين(ع) آماده حركت به جبهه است.»
همه‌ اطرافيانش هنگام خروج از ستاد با او وداع مي ‏كردند و با نگاه‏هاي اندوه‏ بار تا آنجا كه چشم مي ‏ديد و گوش مي‎‏شنيد، او و همراهانش را دنبال مي‏ كردند و غمي مرموز و تلخ بر دلشان سنگيني مي ‏كرد.
دكتر چمران، شب قبل در آخرين جلسه مشورتي ستاد، يارانش را با وصاياي بي‏سابقه ‏اي نصيحت كرده بود و خدا مي‏داند كه در پس چهره ساكت و آرام ملكوتي او چه غوغا و چه شور و هيجاني از شوق رهايي، رستن از غم و رنج‏ها، شنيدن دروغ و تهمت‏ها و دم ‏بر نياوردن‏ها و از شوق شهادت برپا بود. چه بسيار ياران با وفاي او به شهادت رسيده بودند و اينك او خود به قربانگاه مي ‏رفت. سال‏ها ياران و تربيت‏شدگان عزيزش در مقابل چشمانش و در كنارش شهيد شدند و او آنها را بر دوش گرفت و خود در اشتياق شهادت سوخت، ولي خداي بزرگ او را در اين آزمايش‏هاي سخت محك مي ‏زد و مي ‏آزمود، او را هر چه بيشتر مي ‏گداخت و روحش را صيقل مي ‏داد تا قرباني عاليتري از خاكيان را به ملائك معرفي نمايد و بگويد: اني اعلم مالاتعلمون. «من چيزهايي مي‏دانم كه شما نمي ‏دانيد.»
به طرف سوسنگرد به راه افتاد و در بين راه مرحوم آيت‏ ا... اشراقي و شهيد سرلشكر ولي ا... فلاحي رئيس ستاد مشترك ارتش را ملاقات كرد. براي آخرين ‏بار يكديگر را بوسيدند و باز هم به حركت ادامه داد تا به قربانگاه رسيد. همه رزمندگان را در كانالي پشت دهلاويه جمع كرد، شهادت فرمانده‏شان، ايرج رستمي را به آنها تبريك و تسليت گفت و با صدايي محزون و گرفته از غم فقدان رستمي، ولي نگاهي عميق و پرنور و چهره‏اي نوراني و دلي مالامال از عشق به شهادت و شوق ديدار پروردگار، گفت: خدا رستمي را دوست داشت و برد و اگر ما را هم دوست داشته باشد، مي ‏برد.
خداوند ثابت كرد كه او را دوست مي‏دارد و چه زود او را به سوي خود فراخواند.

** شهـادت
سخنش تمام شد، با همه رزمندگان خداحافظي و ديده‏بوسي كرد، به همه سنگرها سركشي نمود و در خط مقدم، در نزديك ‏ترين نقطه به دشمن، پشت خاكريزي ايستاد و به رزمندگان تأكيد كرد كه از اين نقطه كه او هست، ديگر كسي جلوتر نرود، چون دشمن به خوبي با چشم غيرمسلح ديده مي‏شد و مطمئن دشمن هم آنها را ديده بود. آتش خمپاره كه از نخستين ساعت هاي بامداد آغاز شده بود و علاوه بر رستمي قرباني‏ هاي ديگري نيز گرفته بود، باريدن گرفت و دكتر چمران دستور داد رزمندگان به سرعت از كنارش متفرق شوند و از هم فاصله بگيرند.
يارانش از او فاصله گرفتند و هر يك در گودالي مات و مبهوت در انتظار حادثه‏اي جانكاه بودند كه خمپاره‏ها در اطراف او به زمين خورد و با اصابت يكي از خمپاره‏هاي صداميان، يكي از نمونه‏هاي كامل انساني كه ماية‌ مباهات خداوند است، يكي از شاگردان متواضع علي(ع) و حسين(ع)، يكي از عارفان سالك راه حق و حقيقت و يكي از ارزشمندترين انسان‏هاي علي‏گونه و يكي از ياران باوفاي امام‏خميني(ره) از ديار ما رخت بربست و به ملكوت اعلي پيوست.
تركش خمپاره 60 دشمن به پشت سر دكتر چمران اصابت كرد و تركش‏هاي ديگر صورت و سينه 2 يارش را كه در كنارش ايستاده بودند، شكافت و فرياد و شيون رزمندگان و دوستان و برادران باوفايش به آسمان برخاست. او را به سرعت به آمبولانس رساندند. خون از سرش جاري بود و چهره ملكوتي و متبسم و در عين‏حال متين و محكم و موقر آغشته به خاك و خونش، با آنكه سخن‏ها داشت، ولي به ظاهر ديگر با كسي سخن نگفت و به كسي نگاه نكرد. شايد در آن اوقات، همانطوري كه خود آرزو كرده بود، حسين(ع) بر بالينش بود و او از عشق ديدار حسين(ع) و رستن از اين دنياي پر از درد و پيوستن به روح، به زيبايي، به ملكوت اعلي و به ديار مصفاي شهيدان، فرصت نگاهي و سخني با ما خاكيان را نداشت.
در بيمارستان سوسنگرد كه بعدها به نام شهيد دكترچمران ناميده شد، كمك ‏هاي اوليه انجام شد و آمبولانس به طرف اهواز شتافت، ولي افسوس كه فقط جسم بي ‏جانش به اهواز رسيد و روح او سبكبال و با كفني خونين كه لباس رزم او بود، به ديار ملكوتيان و به نزد خداي خويش پرواز كرد و نداي پروردگار را لبيك گفت كه: «ارجعي الي ربك راضيه مرضيه».
از شهادت انسان ‏ساز سردار پرافتخار اسلام، اين فرزند هجرت و جهاد و شهادت و اسوه حركت و مقاومت، نه تنها مردم اهواز و خوزستان بلكه امت مسلمان ايران و شيعيان محروم لبنان به پا خاستند و حتي ملل مستضعف و زاده دنيا غرق در حسرت و ماتم گرديدند.
هنوز هم ياران با وفاي مصطفي در غم از دست دادن او عزا دارند و امروز پس از گذشت 36 سال يادش را گرامي مي دارند.
اجتمام(2)**7029 **1569/ 6037
تنظيم: فرهاد شرف پور**انتشار:عبدالحميد راجي