كاظم اخوان مردی با شجاعت مثال زدنی

احمد متوسلیان ، سید محسن موسوی ، تقی رستگار مقدم و كاظم اخوان با وجود برخورداری از برخی مصونیت ها دپیلماتیك و بین المللی 14 تیر ماه سال 1361 در پست بازرسی فالانژیست ها در شمال بیروت معروف به پست بازرسی ' برباره ' به اسارت درآمدند كه از آن تاریخ به بعد هیچ خبر موثقی از سرنوشت آنان به دست نیامده است.
35 سال از رفتن كاظم اخوان ، یاردیرین ، خبرنگار و عكاس ایرنا از میان خیل دوستداران بویژه همكاران خبری او می گذرد و طی این مدت همگان منتظر شنیدن اخباری از این حماسه ساز و دیگر همراهانش از سوی مسئول و یا مسئولان داخلی و خارجی هستند كه تا كنون در هاله ای از ابهام به سر می برد.
كاظم اخوان علاف متولد 1338 هجری خورشیدی در شهر مقدس مشهد در خانواده ای مذهبی پرورش یافت و تحصیلات خویش را با دریافت دو مدرك دیپلم طبیعی و ریاضی پایان داد.
كاظم با شروع مبارزه مردم ایران در برابر رژیم پهلوی ، با آنان همراه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به خدمت برای این مرز و بوم مشغول شد. با شروع جنگ تحمیلی او راهی اهواز شد و با حضور در ستاد جنگ های نامنظم در كنار شهید دكتر مصطفی چمران به عنوان رزمنده و عكاس به دفاع از میهن پرداخت.
وی در عملیات گوناگون در كنار مبارزه با تجاوزگران به تصویربرداری و عكاسی از رویدادهای جبهه نبرد مشغول بود تا آیندگان رخدادهای گوناگون جنگ هشت ساله ایران و عراق را شاهد باشند.
اخوان از همان زمان همراهی با شهید چمران همكاری خود را با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) نیز آغاز كرد و خاطرات تصویری فراوانی از ایثار، مقاومت و رشادت آن دوران را از دریچه دوربین برای دلسوزان نظام و ایران اسلامی برجا گذاشت و در این ارتباط در شمار اولین عكاسان دفاع مقدس بود كه تصاویر ماندگاری را به ثبت رساند.
در آرشیو عكس های ایرنا حدود سه هزار و پانصد قطعه از عكس های اخوان وجود دارد كه شمار زیادی از آنها سیاه و سفید و مابقی رنگی است .
پس از شهادت دكتر چمران ، اخوان با روحیه انقلابی و پرتلاش و تاثیرپذیری از رفتارهای این شهید بزرگوار ، در زمان آغاز تصرف بخش هایی از لبنان توسط نیروهای ارتش رژیم صهیونیستی ، عازم این منطقه برای تهیه تصاویر از تجاوز و جنایات غاصبان مسجدالاقصی شد و این مرحله آغاز ربوده شدن كاظم اخوان و همراهانش است.
در میزگرد ایرنا كه به مناسبت سی و پنجمین سال ربوده شدن دیپلمات ها و عكاس ایرانی در لبنان و با حضور همرزمان و همسنگران كاظم اخوان تشكیل شد ، روحیات و اخلاق عكاس - خبرنگار جاویدالاثر ایرنا و همچنین روند پیگیری پرونده این افراد ، مورد بحث و بررسی قرار گرفت كه در ذیل می خوانید.


** شجاعت كاظم اخوان مثال زدنی بود

'محمد نخستین' همرزم جاوید الاثر كاظم اخوان در دوران دفاع مقدس در این میزگرد گفت : اوایل جنگ بود كه فردی به نام ناصر فرج الله همیشه همراه شهید چمران به خط مقدم می آمد كه وی بعد از مدتی شهید شد. بعد از آن جوانی به عنوان راننده ، محافظ و گاهی دوربین به دست همراه شهید چمران به جبهه ها می آمد و ما نمی دانستیم وی چه كسی است .
وی ادامه داد: زمانی كه چمران شهید شد، نگرانی های ما بیشتر و تماس با ستاد افزایش یافت و بعد از آن فهمیدم جوان همراه چمران، كاظم اخوان است . اخوان دیگر آنجا اسلحه را كنار گذاشت و بیشتر دوربین به دست بود كه از آن زمان با هم آشنا شدیم .
نخستین با اشاره به ویژگی های اخلاقی كاظم اخوان افزود: ایشان بسیار شجاع و دلیر بود و زمانی كه عراقی ها موشك های كاتیوشا را به سمت نیروهای ایرانی شلیك می كردند وی برمی خاست و از لحظه انفجار این موشك ها عكس می انداخت كه هر چه به ایشان می گفتیم این كار خطر دارد ولی انجام می داد و شجاعت زیادی در ثبت تصاویر جنگ تحمیلی داشت.
وی با اشاره به خاطره ای از اخوان گفت: اخوان دوربین را روی سر و دستش می گرفت و اقدام به تهیه عكس می كرد. در عملیاتی یكی از نیروهای عراقی با استفاده از سلاح نیمه سنگین در داخل یك سنگر اقدام به شلیك به سمت نیروهای ایرانی می كند ولی كاظم به خاطر ورزیدگی كه داشت موفق می شود تا از پشت سنگر در حالی كه دوربین در دست داشت خود را به این عراقی نزدیك كند و به دنبال این شجاعت فرد عراقی با این برداشت كه این رزمنده ایرانی مسلح می باشد ، تسلیم می شود. علاوه بر این كاظم اخوان در عملیات های مختلف در حالی كه در یك دست دوربین و در دست دیگر سلاح داشت همراه با دوستان خود اقدام به مقابله با دشمن بعثی و ثبت عكس های عملیات می كرد.
همرزم اخوان ادامه داد: وی ابتدا از محافظان شهید چمران بود و بعد از عملیات فتح المبین به خاطر علاقه زیاد به عكاسی خبری به خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) آمد كه اگر در جبهه می ماند به طور قطع یكی از سرداران بزرگ می شد.
نخستین با اشاره به زنده بودن یا نبودن كاظم اخوان اظهار داشت: نظری در این مورد ندارم فقط امیدوارم كه زنده باشند چون اخوان و متوسلیان آدم های ارزنده ای برای انقلاب و اسلام هستند، انشاء الله كه زنده باشند و یك روز به كشور و میهن برگردند.

** كاظم مورد وثوق كامل شهید چمران بود

سرهنگ سید كاظم فرتاش از مسوولان ستاد جنگ های نامنظم و دیگر همرزم كاظم اخوان هم در خصوص وی گفت: برادر كاظم اخوان معاون من در عملیات سوسنگرد بود كه بعد از فتح و تحویل سوسنگرد چمران اعلام كرد كه ما به شما (كاظم اخوان) نیاز داریم و به دنبال آن كاظم برادر كوچك خود را به نام حسن اخوان پیش من فرستاد.
وی كه به صورت تلفنی از شهر مشهد مقدس در میزگرد ایرنا سخن می گفت، ادامه داد: كاظم جوانی باهوش، زرنگ و ورزیده بود به همین دلیل تصمیم گرفتم تا وی را برای گروه چمران تربیت كنم.
فرتاش با اشاره به این كه كاظم اخوان از لحاظ علوم نظامی ،فكر و تاكتیك بسیار ورزیده بود،
افزود: در هر عملیاتی كه می رفتیم اخوان فیلمبرداری و عكاسی می كرد و همیشه جزو نفرات جلو بود و من هم تلاشم را برای آماده سازی وی برای فرماندهی عملیات چمران بیشتر انجام می دادم.
سرهنگ فرتاش با اشاره به اینكه اخوان بسیار فهمیده با شعور بود، گفت: وی جوانی غیرتمند بود كه از لحاظ جسمی هم خیلی قوی بود و هیچ وقت خسته نمی شد و حتی شهید چمران وی را دست راست خود می دانست و در هر ماموریت خطرناكی دستور می داد تا وی همراهش باشد و از هر نظر كاظم مورد اطمینان شهید چمران بود و علاقه زیادی به وی داشت.


** كاظم اخوان برای عكاسی درباره تجاوز رژیم صهیونیستی به بیروت بی تاب بود

شاكر كسرایی از خبرنگاران بازنشسته و سردبیر سابق گروه عربی ایرنا هم در این میزگرد گفت : 17 خرداد ماه 1361 نیروهای اسراییلی به جنوب لبنان حمله كردند و طی سه روز این نیروها وارد شرق بیروت و منطقه مسیحی نشین شدند و بیروت غربی كه مسلمان نشین است را به محاصره خود درآوردند.
وی افزود: بعد از حمله اسراییل به لبنان ، خبرگزاری جمهوری اسلامی تصمیم به اعزام یك هیات خبری به این منطقه گرفت تا این هیات حمله اسراییل به لبنان را پوشش خبری دهد.
كسرایی خاطر نشان كرد: یك هفته بعد قرار شد هیاتی متشكل از كاظم اخوان و معزی به عنوان عكاس ، فرحزاد به عنوان خبرنگار و بنده به عنوان خبرنگار - مترجم ابتدا به سوریه و سپس به لبنان سفر كنیم.
وی با بیان اینكه كارهای اداری سفر انجام شد و در قالب یك گروه چهار نفره به سوریه اعزام شدیم ، ادامه داد ، ابتدا در دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در دمشق مستقر شدیم و طی این مدت یك بار به همراه گروه به لبنان و بعلبك سفر كردیم و ضمن دیدار با رزمندگان جنبش امل لبنان داروهای ارسالی از ایران را تحویل مسوولان بیمارستان صحرایی در نظر گرفته شده دادیم.
وی با بیان اینكه گزارش خبری این عمل خیرخواهانه ایران همراه با عكس های آن كه توسط كاظم اخوان و معزی تهیه و به ایرنا ارسال شد،افزود: دو هفته در سوریه در انتظار تایید سفارت ایران در دمشق برای اعزام به لبنان بودیم تا هیاتی از لبنان به سوریه سفر و هیات خبری ایرنا را با خود به لبنان ببرد.
كسرایی گفت: 13 تیر ماه به ما خبر دادند كه صبح فردا (14 تیر 61) ساعت هشت به همراه هیات لبنانی به این كشور اعزام خواهید شد. كاظم اخوان در این مدت كه ماه رمضان هم بود ، خیلی عجله داشت كه به این منطقه برود و معتقد بود كه ما برای سفر به دمشق و دیدن این كشور نیامده ایم و هدف اصلی ما بیروت است.
وی افزود: اخوان با توجه به اینكه خیلی عجله داشت تا زودتر به لبنان سفر كند تا صبح فردا صبر نكرد و شبانه به سفارت ایران در سوریه رفت. فردا صبح كه شخصا به سفارت رفتم ، مسئولان سفارت اعلام كردند كه گروه اعزامی شامل متوسلیان فرمانده لشكر 27 محمد رسول الله (ص)، موسوی كاردار ایران در لبنان ، كاظم اخوان و یك راننده به سمت لبنان حركت كرده اند.
كسرایی با بیان اینكه پیشتر قرار بود من هم با این افراد به لبنان سفر كنم ، افزود: مسئولان سفارت ایران در دمشق اعلام كردند از طرف سفارت ایران در لبنان فردی به نام مقدم با یك وسیله نقلیه این گروه سه نفره را به داخل لبنان منتقل كرده است و عصر روز 14 تیر ماه 1361 خبردار شدیم كه گروه چهار نفره ایرانی توسط نیروهای تحت امر اسراییل در لبنان بازداشت شده اند.
وی ادامه داد، از آن زمان تا به حال خبرهای مختلفی در این ارتباط منتشر شده و روشن نیست كه آیا این افراد زنده هستند یا خیر و این كه چگونه این گروه چهار نفره و در كجا به اسارت نیروهای فالانژ درآمده اند.
كسرایی گفت: سمیر جعجع در آن زمان كه فرماندهی نیروهای فالانژ را برعهده داشت اعلام كرد كه نیروهای وی این افراد را كشته اند و به نیروهای اسراییل تحویل نداده اند و تاكنون هیچ گروهی مسئولیت به شهادت رساندن و یا اسارت این گروه اعزامی ایرانی به لبنان را نپذیرفته و بر همین اساس از سرنوشت آنان خبر موثقی در دست نیست و مطالب منتشر شده بیشتر ضد و نقیض است.


** استعداد بالا و مهربانی از ویژگی های اخلاقی كاظم بود / تشكیل كمیته حقیقت یاب

فاطمه اخوان خواهر كاظم اخوان هم در تماس تلفنی از مشهد با حاضران در میزگرد ایرنا با اشاره به ویژگی های اخلاقی برادرش اظهار داشت: وی فرزند آخر خانواده و خیلی مهربان و با استعداد و عاطفه بود. كاظم همچنین نسبت به دیگران با مهربان برخورد می كرد و از سال 61 كه وی اسیر شد ما هنوز منتظر برگشت وی هستیم.
وی كه با لهجه شیرین مشهدی سخن می گفت ، ادامه داد :در این سال ها غم نبود كاظم همچنان برایم تازه است و هر زمان تلفن زنگ می خورد فكر می كنم كه از برادرم می خواهند خبر دهند. تا برادرم به خانه بازنگردد یا خبری از وی نشود، دلم آرام نخواهد گرفت.
خواهر كاظم اخوان افزود: ما 3 خواهر و 3 برادر هستیم كه كاظم فرزند آخر خانواده بود و با رفتن ایشان الان دو برادرم حسن و حسین در كنار ما حضور دارند و یكی از خواهرنم به نام راضیه هم به خاطر بیماری قلبی در وضعیت بدی قرار دارد.
وی ادامه داد: بارها از طریق دیپلماتیك به دنبال شنیدن اخباری پیرامون كاظم بوده ایم اما نمی دانم چه كسی باید پیگیر این موضوع باشد و حق ما است كه بدانیم سرنوشت این ها چه شده است من معتقد به زنده بودن ایشان هستم كه همه جا می گفتند شهید اخوان ولی چند سالی است كه می گوید جاوید الاثر اخوان.
وی با تشكر از اقدام خبرگزاری جمهوری اسلامی در پرداختن به این موضوع پس از 35 سال اظهار داشت : شما محبت كنید و از طرف ما و همه اسرا اطلاع رسانی كنید و در صورت دستیابی به اخباری در این خصوص ما را نیز مطلع نمایید.
خواهر كاظم اخوان در پایان با انتقاد از برخی قول هایی كه از سوی مسئولان برای روشن شدن سرنوشت كاظم و بقیه دوستان وی اعلام ولی عملی نشده است، تاكید كرد، مسئولان بهتر است هر سال و هم زمان با ربایش كاظم و بقیه ایرانی ها در لبنان به جای برگزاری مراسم ، سفر اعضای خانواده های این عزیزان به لبنان و تهیه گزارش نسبت به پیگیری مداوم موضوع و تشكیل كمیته حقیقت یاب برای روشن شدن سرنوشت ایشان اقدام كنند.

** عكاس و خبرنگار در تمام دنیا مصون از بازداشت است

فریدون گنجور عكاس دفاع مقدس و از دوستان نزدیك كاظم اخوان در دوران هشت سال دفاع مقدس نیز در این میزگرد صمیمی ضمن بیان خاطراتی از كاظم اخوان نسبت به اعلام عنوان 'دیپلمات' به چهار فرد ربوده شده در لبنان در 35 سال پیش انتقاد كرد و گفت: در همان سال ربودن این گروه اعزامی (1361) برخی دستگاه های مرتبط با موضوع به اشتباه عبارت گروگانگیری چهار دیپلمات ایرانی را بر سرزبان ها انداخت و این رویه همچنان گریبانگیری كاظم اخوان شده است كه در اصل یك عكاس - خبرنگار بود.
وی دلیل این امر را مصونیت خبرنگاران در سراسر دنیا از بازداشت های طولانی مدت عنوان كرد و افزود: در هر جایی از دنیا در حوزه خبری ، خبرنگاران دارای كارت فرست كلاپ هستند و این كارت اعتباری جهانی دارد و دارنده كارت اگر هم بدون اجازه وارد كشوری شود در نهایت حداكثر تا مدت شش ماه می توان وی را در بازداشت نگهداشت و پس از این مدت مسئولان كشور باید پاسخگو باشند و پیگیری قانونی دارد.
وی با بیان اینكه اشتباه در آن زمان در استفاده از عنوان دیپلمات برای این گروه اعزامی موجب شده تاكنون از لحاظ حقوقی گروه و یا نهاد رسمی حداقل برای اطلاع و پیگیری از وضعیت كاظم اخوان به عنوان یك عكاس كه مصونیت حقوقی و بین المللی دارد، نتواند هیچ اقدامی برای كسب خبر در ارتباط با زنده بودن و یا شهادت آنان دریافت كند.
این دوست كاظم اخوان در سال های دفاع مقدس گفت: اخوان یك جوان با اخلاق و اصیل و در عین حال صبور و شجاع بود و به طور كلی برای شناخت او باید نخست شهید دكتر چمران فرمانده نیروهای نامنظم در دوران دفاع مقدس را شناخت. چرا كه این دو عاشق یكدیگر و در همه جای مناطق جنگی در كنار هم بودند و كاظم اخوان با دوربین خود كه دكتر چمران به او داده بود توانست عكس های بی نظیری از صحنه های نبرد رزمندگان تهیه كند كه آرشیو آن در خبرگزاری جمهوری اسلامی وجود دارد.
گنجور ادامه داد، شهادت دكتر چمران تاثیر بسزایی بر روی كاظم اخوان گذاشته به طوری كه پس از آن بارها آرزوی شهادت می كرد.
وی گفت: در مكاتبات بین المللی كه تا كنون انجام شده خبری از كشته شدن و یا شهادت این چهار فرد ربوده شده در لبنان در هیچ كجا نقل نشده و اگر در آن سال ها سمیر جعجع سركرده نیروهای مزدور اسرائیل در لبنان در جایی گفته است به دستور او چهار دیپلمات ایرانی كشته شده اند ، ولی بحث این افراد برخی مواقع در مجلس رژیم صهیونیستی (كنست) مطرح می شود و این رژیم همچنان خواستار مبادله گروگان های ایرانی با ران آراد خلبان اسراییلی است.
وی در پایان اعلام كرد كه با توجه به اخباری مبنی بر زنده بودن احتمالی كاظم اخوان و سه ایرانی ربوده شده در لبنان قصد دارد تا در آینده نزدیك با همكاری برخی خبرنگاران بین المللی شناخته شده از طریق سازمان های بین المللی برای روشن شدن سرنوشت اخوان و دیگر افراد اقدام كند.

فراهنگ*1417*9338*1436*خبرنگاران: سیدمهدی حسینی و صدیقه بهارلو*انتشار:داود پورصحت*