به گزارش ايرنا، بافت تاريخي يزد به مساحت عرصه 743 هكتار و مساحت حريم پنج هزار هكتار در سال 1384 به ثبت ملي رسيد و فعاليت جدي براي به ثبت رساندن آن در ميراث جهاني از نخستين سال برنامه سوم توسعه تحت عنوان 'پايگاه پژوهشي و حفاظتي ملي' با اختصاص اعتبار ملي و استاني آغاز شد.
با اين حال، تهيه اسناد و مدارك اوليه پرونده ثبت جهاني بافت تاريخي يزد به طور مشخص از سال 1389 با انعقاد قرارداد مشاوره اي در دستور كار قرار گرفت و فعاليت ها و پيگيري هاي جدي براي ثبت جهاني در سال 1394 با ارسال پرونده به يونسكو شكل جدي و رسمي به خود گرفت.
در اين سال، محدوده بافت تاريخي شهر يزد با 743 هكتار وسعت به عنوان نخستين بافت تاريخي زنده براي ثبت جهاني به يونسكو ارسال شد تا به عنوان نخستين شهر تاريخي جهان توسط جمهوري اسلامي ايران به دنيا معرفي شود.
روند ثبت جهاني ميراث فرهنگي به اينگونه است كه يك پرونده ابتدا در يونسكو از نظر شكلي بررسي و سپس به شوراي جهاني بناها و محوطه هاي تاريخي (ايكوموس) ارسال مي شود تا از جنبه هاي مختلفي ارزيابي و به يونسكو بازگردانده شود كه در اين بين از كارشناسان برجسته نيز بهره مي گيرند.
شهريور 1395 ارزياب يونسكو براي بررسي وضعيت بافت تاريخي يزد و ارايه گزارش به كميته هاي مربوطه به يزد سفر كرد. 'ماريا كوريا' از كشور پرتغال به عنوان كارشناس و متخصص خشت و خاك در مدت پنج روز از محورهاي گردشگري و مجموعه بناهاي يزد در بافت تاريخي اين شهر براي ثبت جهاني، بازديد و گزارش آن را به يونسكو ارائه كرد.
ارزياب يونسكو در اين سفر گفت: اكثر سايت هاي جهاني داراي ويژگي هاي خاص خود در حوزه هاي ميراث ملموس و ناملموس هستند اما ميراث فرهنگي و تاريخي مردم يزد داراي ذات و روح مشتركي است.
سرانجام پرونده شهر تاريخي يزد 18 تير ماه در چهل و يكمين اجلاس كميته ميراث بشري يونسكو با حمايت قاطع نمايندگان كشورهاي جمهوري آذربايجان، كويت، تركيه، ويتنام، تونس و لبنان و اجماع اعضاي كميته به ثبت جهاني رسيد.
معاون هماهنگي امور عمراني استانداري يزد كه به عنوان نماينده استان يزد در اين اجلاس حاضر شده بود در صفحه اينستاگرام خود نوشت: اشك امونم رو بريده. مبارك همه مردم يزد باشه.
** ثبت جهاني يزد، فرصتي براي آينده
معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري پس از ثبت جهاني شهر تاريخي يزد، اين شهر را منحصر‌به فرد دانست و تاكيد كرد كه ثبت جهاني شهر يزد در آينده فرصت هايي را براي ايران فراهم خواهد كرد.
زهرا احمدي پور با تبريك ثبت بافت تاريخي يزد در فهرست ميراث جهاني يونسكو افزود: ويژگي هايي كه شهر يزد را معرفي كرد تا بتواند براي ثبت در يونسكو پذيرفته شود، در درجه نخست اين بود كه همچنان همان فنون و مصالح كهن در زنده ماندن اين شهر بزرگ خشتي به‌كار مي رود و سنت هاي ناملموس قديم در اين شهر وجود دارد.
وي ادامه داد: در يزد همچنان از همان تكنولوژي گذشته استفاده مي‌شود و شهر بر همان مبنا ادامه حيات مي‌دهد، ما سنت فرهنگي منحصربهفردي در شهر يزد داريم كه از معيارهاي مهمي بود كه باعث شد يونسكو اين پرونده را بپذيرد.
وي اضافه كرد: همچنين معماري منحصربهفردي در اين شهر از هم زيستي بشر و طبيعت شكل گرفته است، شهر يزد در دل كوير است، اين شهر يك الگوي زيست متفاوت بشر را به‌لحاظ هم‌زيستي با محيط معرفي مي‌كند.
رئيس سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري خاطرنشان كرد: به‌لحاظ تاريخي سه دين اسلام، زرتشت و يهود در شهر يزد در كنار هم بدون اينكه دچار مشكلي شوند، زندگي مسالمت‌آميزي داشته و دارند، تمام اين موارد باعث شد كه يزد به عنوان شهري جهاني ثبت شود و اين مساله در آينده فرصت هايي را براي ايران فراهم خواهد كرد.
** لذتي دوچندان، پس از انتشار برخي اخبار نااميدكننده
لذت ثبت جهاني اين بافت تاريخي منحصر بفرد وقتي دوچندان شد كه برخي رسانه ها در آستانه برگزاري اجلاس يونسكو به انتشار اخبار نااميدكننده و احتمال محقق نشدن اين مهم روي آوردند.
اين رسانه ها نوشته بودند: 9 سال از ثبت شهر تاريخي يزد در فهرست ميراث موقت جهاني يونسكو مي گذرد و اين پرونده از سالهاي گذشته به دليل ساخت و سازهاي غيراصولي پيچيدگي هاي بسيار به دنبال داشت و همين ساخت و سازها تبديل به معضلي جدي براي ثبت جهاني يزد شد.
ثبت جهاني شهر يزد به عنوان نخستين شهر تاريخي ايران در فهرست يونسكو نيازمند مديريت يكپارچه، برنامه ريزي گسترده شهري، رعايت اصول معماري و تجديدنظر در ضوابط نظام مهندسي و ساخت و ساز است.
** ايرادهاي ايكوموس
در رسانه ها ايرادهايي به نقل از شوراي جهاني بناها و محوطه‌هاي تاريخي (ايكوموس) عنوان شد كه مهمترين آنهه ساخت سازه هاي بتني و غيرخشتي در بافت خشتي شهر يزد از جمله در محله زرتشتيان بود. ايراد ديگر ايكوموس به ضوابط ساخت وساز در شهر يزد و نبود مديريت يكپارچه مرتبط بود.
سومين ايراد ايكوموس در خصوص جهاني شدن شهر تاريخي يزدبه حريم باغ ثبت جهاني شده دولت آباد بازمي گشت، اين شورا تاكيد داشته كه حريم باغ دولت آباد بايد افزايش يابد و ساخت و سازهاي واقع در حريم اين اثر ضابطه مند شود.
در هر صورت، بافت تاريخي يزد با تلاش و پشتكار جمعي به خصوص زحمات محمدحسن طالبيان معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري در فهرست ميراث جهاني يونسكو قرار گرفت تا نگاه گردشگران دنيا به شهر خشتي و تاريخي يزد بيش از گذشته معطوف شود.
** آثار جهاني ايران
درسالهاي گذشته چغازنبيل، ميدان امام اصفهان، تخت جمشيد، تخت سليمان، ارگ بم، پاسارگاد، سلطانيه، بيستون، مجموعه قره كليساي آذربايجان، سازه هاي تاريخي - آبي شوشتر، بازار تبريز، بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي، 9 باغ ايراني شامل اكبريه بيرجند، فين كاشان، شاهزاده ماهان، ارم شيراز، عباس آباد بهشهر، چهلستون اصفهان، دولت آباد يزد، پاسارگاد شيراز، پهلوان پور يزد (در مجموع به عنوان يك اثر)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، كاخ گلستان، شهر سوخته، محوطه باستاني شوش و چشم انداز فرهنگي ميمند از ايران در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيده است.
همچنين مجموعه قناتهاي ايراني شامل 11 قنات از جمله قنات زارچ و حسن آباد مهريز در استان يزد و كوير لوت به عنوان نخستين ميراث طبيعي ايران در چهلمين اجلاس ميراث جهاني يونسكو در استانبول به ثبت رسيد تا شمار آثار ثبت شده ايران در يونسكو به 21 اثر برسد.
** اهميت ثبت جهاني اثار تاريخي
ثبت جهاني آثار تاريخي بر اساس موارد عنوان شده در عهده نامه بين المللي ميراث جهاني يونسكو از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.
موضوع اين عهد نامه كه 16 نوامبر 1972 ميلادي به تصويب كنفرانس عمومي يونسكو رسيده، حفظ آثار تاريخي، طبيعي و فرهنگي بشر است كه اهميت جهاني دارند و متعلق به تمام انسان‌هاي زمين، فارغ از نژاد، مذهب و مليت خاص است.
براين اساس كشورهاي عضو يونسكو مي توانند آثار تاريخي، طبيعي و فرهنگي كشور خود را نامزد ثبت به عنوان ميراث جهاني كنند. حفاظت از اين آثار پس از ثبت در عين باقي ماندن در حيطه حاكميت كشور مربوطه، به عهده تمام كشورهاي عضو خواهد بود.
بنابراين اگر مكاني در فهرست يونسكو ثبت شود به نوعي از طرف همه كشورهاي كشورهاي عضو حمايت خواهد شد.
** درباره استان تاريخي يزد
استان يزد يكهزار و 600 اثر تاريخي ثبت شده غير منقول و 600 بناي تاريخي ثبت شده ملي دارد كه ميزبان گردشگران داخلي و خارجي است.
در طرح پنج ساله از سالجاري تا سال 1400 برنامه هاي متنوع براي توسعه استان يزد در حوزه هاي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري تدارك ديده شده است.
يزد در كنار استانهاي فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلايي گردشگري ايران مقصد اول گردشگران خارجي و اروپايي بوده به گونه اي كه استقبال گردشگران خارجي از اين شهر تا پنج برابر افزايش داشته و همين امر گردشگري را محور توسعه استان قرار داده است.
اين استان 2270 هكتار بافت تاريخي دارد و شهر يزد به عنوان نخستين شهر خشت خام و دومين شهر تاريخي جهان داراي بافت تاريخي به مساحت عرصه 743 هكتار و مساحت حريم پنج هزار هكتار در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.
يزد با عناويني همچون شهر بادگيرها، شهر كار و كاريز و كاهگل، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسينيه ايران، شهر دوچرخه ها، شيريني، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب شناخته مي شود.
يزد گنجينه اي از هنر، فرهنگ و تمدني ايراني را در خود دارد كه از آن جمله مي توان به بناهاي مذهبي، بقعه، مساجد، حسينيه ها، زيارتگاههاي زرتشتيان، خانه هاي تاريخي، آب انبارها، باغ هاي تاريخي ، بادگيرها و بازارچه ها اشاره كرد.
7532 / 6014/ گزارشگران: سعيد صادقي مقدم و محمودرضا رحماني ** انتشار كاظم شاملو
يزد - ايرنا - بافت تاريخي شهر يزد به عنوان نخستين بافت تاريخي شهري ايران، امروز (يكشنبه) در چهل و يكمين اجلاس كميته ميراث بشري سازمان علمي، فرهنگي و تربيتي ملل متحد (يونسكو) در شهر كراكوف لهستان به ثبت جهاني رسيد تا آرزويي چندين ساله با تلاش و پشتكار جمعي به واقعيت تبديل شود.
