در اين سرمقاله آمده است: يكي از موضوعاتي كه در بين تمام جوامع و خصوصا نظريه پردازان داراي اهميت فراوان مي باشد بحث گسترش عدالت و كاهش نابرابري هاي اجتماعي و اقتصادي مي باشد.
ماليات بر درآمد يكي از موضوعات پيچيده جهان امروزي به حساب مي آيد و به همين منظور اصلاحات در ساختارهاي مالياتي در جهان روند رو به رشدي دارد . گسترش پايه هاي مالياتي، كاهش تعداد نرخ‌ها و هموار نمودن ساختار آن‌ها (كاهش تعداد طبقات)، ساده‌سازي نظام ماليات ستاني، برقراري سيستم‌هاي الكترونيكي و پايگاههاي داده مالياتي و بخشي از روند اصلاحي نظام‌هاي مالياتي جهان مي باشد.
امروزه وظايف و تكاليف مختلفي براي دولت‌ها تعريف شده است كه مهمترين آن‌ها تكاليف اقتصادي است و براي انجام اين وظايف متحمل هزينه‌ها و مخارج سنگيني مي شوند بنابراين براي تامين اين هزينه‌ها دولت بايد از راه‌هاي مختلف قانوني درآمد كسب كند.
راه‌هاي مختلفي براي تامين مخارج دولت وجود دارد كه معمول‌ترين و اصلي‌ترين آن‌ها عبارتند از: چاپ پول و اسكناس، انتشار اوراق قرضه، استقراض خارجي و نهايتا ماليات كه بخش عمده مخارج دولت از طريق آن تامين مي‌گردد.
در اقتصاد اسلامي انواع مختلفي از ماليات وجود دارد. در واقع علاوه بر ماليات‌هاي ثابت و سرانه (مانند جزيه و فطريه) ماليات بر درآمد (خمس) و ماليات بر دارائي‌ها (زكات) نيز وجود دارد. همان‌گونه كه واضح است دو نظام مالياتي خمس و زكات مكمل يكديگر هستند گاهي اوقات كه مثلا وضعيت كشاورزي بهتر است سهم زكات بيشتر مي شود و گاهي در وضعيت ديگر ممكن است خمس افزايش يابد (در بهبود شرايط صنعت). بنابراين انعطاف‌پذيري در نظام مالياتي اسلامي به راحتي قابل مشاهده است. يكي از امتيازهاي اقتصاد اسلامي پايين بودن هزينه وصول ماليات و پرداخت داوطلبانه آن مي‌باشد كه بنا به اعتقادات شهروندان كه پرداخت ماليات را وظيفه شرعي و اعتقادي خود مي‌دانند فرار مالياتي در اين سيستم اعتقادي به حداقل ممكن مي‌رسد. لذا به نظر مي‌رسد دولت‌ها بايد به گونه‌اي ماليات‌هاي وصول شده را هزينه نمايند كه براي مردم قابل لمس باشد و مردم با اعتقاد به اين‌كه ماليات در زندگي‌شان نقش دارد ماليات را پرداخت نمايند. همچنين شفافيت، درستي و صداقت در رفتار فعالان اقتصادي، يكي ديگر از ويژگي‌هاي نظام اقتصادي مطلوب و خصوصا اقتصاد اسلامي است و بر همين اساس دولت‌ها اين اختيار را به موديان داده‌اند كه عملكرد خود را اظهار و ارائه نمايند و مبناي محاسبات مالياتي در اكثر موارد اظهارنامه مودي است.
ويژگي ديگر اين نظام اقتصادي، مشاركت عمومي و پرداخت داوطلبانه ماليات است و بايد توجه داشت كه به هيچ وجه اجراي سيستم ماليات ستاني بدون مشاركت و همكاري مردم امكان‌پذير نخواهد بود و انتخاب و اجراي يك سيستم ماليات ستاني مناسب مي‌تواند در توسعه اقتصادي و اجتماعي موثر باشد.
همچنين توجه به احكام اسلامي و خصوصا رافت اسلامي در بحث ماليات‌ستاني مي‌تواند در بحث تدوين قوانين و افزايش مشاركت عمومي موثر باشد. كما اين‌كه در دين مبين اسلام تاكيد فراوان بر توزيع مجدد درآمدها و ثروت‌ها شده است و نيز اميرالمومنين درباره اثرات ماليات در اداره جامعه خطاب به مالك اشتر فرماندار مصر مي‌فرمايند: امور مردم جز با سپاهيان استوار نگردد و پايداري جز به خراج و ماليات انجام نمي‌شود. لذا دولت‌ها بايد بدانند براي جلب نظر و جذب مشاركت‌هاي مردمي در پرداخت ماليات بايد ماليات را به مسير توزيع مجدد درآمدها و نيز فراهم نمودن زيرساخت‌ها ي اقتصادي و اجتماعي و زمينه‌سازي براي كار، توليد و اشتغال هدايت نمايند.
*منبع: روزنامه جهان اقتصاد؛ 1396،4،19
9102
جواد شرف خاني، كارشناس رسمي دادگستري در امور حسابداري و حسابرسي و عضو انجمن حسابرسي ايران در سرمقاله روزنامه جهان اقتصاد روز دوشنبه 19 تير ماه نوشت: امروزه نقش ماليات در توزيع مجدد درآمدها بيش از پيش بر همگان هويداست.
