به گزارش ایرنا، بخش جانوران سمی موسسه تحقیقات واكسن و سرم سازی رازی با توجه به قرارگرفتن در فصل تابستان كه بیشترین زمان گزش انسان توسط جانوران سمی است، شیوه هایی نوین را برای پیشگیری از گزش و همچنین راه های درمانی ارایه كرده است.
بر اساس گزارش های ارایه شده، ایران پس از كشور مكزیك بالاترین گزش را توسط جانوران سمی با حدود 200 هزار گزش در سال به خود اختصاص داده است. ولی سال ها است كه هیچ مورد مرگ و میری ناشی از این گزش ها گزارش نشده كه نشان از تلاش بی وقفه موسسه رازی در تامین به موقع با بهترین كیفیت سرم های درمانی دارد.
پیشگیری همیشه به عنوان بهترین، كم هزینه ترین و آسان ترین راه برای مشكلات بهداشتی عنوان شده است كه در صورت توجه به آن، می توان از بسیاری از مشكلات ایمن بود.
**پیشگیری از عقرب زدگی
حفظ آرامش و خونسردی در زمان دیدن عقرب : كه در این هنگام افراد به دلی ترس ممكن است رفتاری انجام دهند كه نه تنها باعث دورشدن عقرب نشود بلكه باعث تحریك عقرب شده تا با قدرت بیشتری زهر خود را در بدن فرو برد.
پوشش پا: از آنجا كه اغلب عقرب زدگی در هنگام شب اتفاق می افتد و در بسیاری از روستاها كودكان پا برهنه در كوچه ها بازی می كنند، بهتر است همیشه به خصوص در شب هنگام خروج از منزل از كفش استفاده شود.
استفاده از ابزار در هنگام جابه جا كردن سنگ ها و خار و خاشاك به دلیل پنهان شدن این جانور در زیر سنگ ها و خاشاك، بررسی كفش در هنگام پوشیدن آن، احتیاط در گرفتن پرندگانی كه لانه هایشان در دیوارها است، توسط كودكان در روستاها، حفظ آرامش در برداشتن عقرب از روی لباس و بررسی وسایل در نقاط عقرب خیز از جمله دیگر نكات پیشگیری كننده از عقرب گزیدگی است.
**اقدامات اولیه در عقرب گزیدگی
گاهی اوقات اقدامات اولیه در صورتی كه به خوبی انجام گیرد می تواند از عوارض خطرناك بعدی جلوگیری كند و در مقابل ممكن است یك اشتباه مصدوم عقرب زده را به مرگ نزدیك تر كند.
حفظ خونسردی، پیشگیری از گزیده شدن دوباره، تامین مایعات بدن در صورت نیاز، خارج كردن وسایل زینتی مانند النگو و انگشتر، شست و شوی محل گزش با صابون یا مواد ضدعفونی كننده، ثابت نگه داشتن عضو آسیب دیده با بستن آتل و انتقال سریع به درمانگاه یا بیمارستان از جمله این اقدامات است.
**كارهایی كه نباید انجام داد
مكیدن محل گزش با دهان: این كار توسط محققین مردود شناخته شده است زیرا ضمن انتشار سریع تر توكسین های موجود در زهر عقرب در خون منجر به آلودگی دهان فرد مكنده زهر هم می شود.
تیغ زدن محل نیش عقرب، شوك الكتریكی به وسیله باتری، زیاد راه رفتن- دویدن و داشتن هیجان نیز از دیگر اقداماتی است كه نباید انجام شود.
كمپرس آب سرد، بستن محل گزش، استفاده از مسكن های قوی مانند تریاك یا مورفین، مشروبات الكلی ، مصرف آب به مقدار زیاد و استفاده از گیاهان دارویی، استفاده از بی حس كننده های موضعی (فقط استامینوفن استفاده شود) نیز از دیگر كارهایی است كه نباید پس از گزش كه از زمان های گذشته متداول بوده انجام شود.
**پیشگیری از مارگزیدگی
آمار نشان می دهد كه سالیانه حدد 5 میلیون نفر در جهان توسط مارها مورد گزش قرار می گیرند كه مرگ و میر ناشی از آن سالیانه بالغ بر 125 هزار نفر است.
در بسیار از موارد مشاهده شده است كه ترس از گزش توسط مارهای غیرسمی می تواند منجر به ایجاد مشكلات در مصدوم شود، بنابراین توانایی تشخیص مارهای سمی از غیر سمی كمك موثری در جلوگیری از تشدید عوارض مارگزیدگی در مصدوم می باشد.
از جمله راه های تشخیص مار سمی از غیر سمی، تفاوت در شكل مردمك چشم، شكل دم، حركت مار، پولك سر، شكل گردن، شكل سر و شكل دندان نیش است.
گاهی اوقات در مناطقی شایع است كه مارهای آن غیر سمی هستند و همین امر باعث می شود افراد در صورت مشاهده مار آن را با دست بردارند.
در صورت مشاهده مار سعی كنید به آرامی از آن دور شوید (مارها بیشتر از انسان هراس دارند تا انسان از آن ها، معمولا مارها حمله نمی كنند مگر اینكه تحریك شوند).
دست و پای خود را در مكان های مشكوك كه بازرسی از آن ها میسر نیست وارد نكنیم و در صورتیكه به محل هایی می روید كه احتمال وجود مار در آن می باشد (مزرعه و انبار) می توانید از چكمه های بلند استفاده كنید.
در دسترس بودن جعبه كمك های اولیه مارگزیدگی، احتیاط در زمان جابجا كردن سنگ ها- پوشال ها و چوب ها به دلیل پنهان شدن این جانوران در زیر آن ها، استفاده از پشه بند در هنگام خواب در محل های باز، احتیاط در پوشیدن كفش و لباس در محل هایی كه احتمال وجود مار است، اطمینان از كشته شدن مار كشته شده، تماس با آتش نشانی و خدمات ایمنی در صورت مشاهده مار در منزل از دیگر این اقدامات پیش گیری كننده از گزش توسط مار است.
همچنین در انبار منزل و یا كارگاه كه موش دیده می شود احتمال وجود مار نیز می باشد زیرا مارها از موش به عنوان غذا استفاه می كنند بنابراین جهت پیشگیری از ورود مار باید موش ها را از بین برد.
**اقدامات اولیه پس از گزش
پیشگیری از گزش جانور برای بار دوم، حفظ خونسردی و آرامش زیرا هیجان باعث شدت یافتن گردش خون و انتشار سریع زهر می شود، تامین مایعات بدن، شناسایی مار، خارج كردن وسایل زینتی، ثابت نگه داشتن عضو بدن، خارج كردن زهر از محل نیش توسط سرنگ های مخصوص فورا پس از گزش و انتقال سریع مصدوم به بیمارستان از جمله این اقدامات است.
**چه كارهایی نباید انجام شود
شوك الكتریكی، استفاده از یخ، برش محل گزش، استفاده از مشروبات الكلی، بستن بالای محل گزش، مكیدن محل گزش و استفاده از داروهای گیاهی از جمله كارهایی است كه پس از گزش نباید انجام شود زیرا محققین پی برده اند این اقدامات كه قبلا مرسوم بوده ممكن است منجر به افزایش آسیب های فرد گزیده شده و یا حتی مرگ او منجر شود.
**شناسایی 70 گونه مار و 40 گونه عقرب در ایران
یكی از وظایف بخش جانوران سمی موسسه تحقیقاتی واكسن و سرم سازی رازی غیر از تامین واكسن های انسانی، دامی و طیور، شناسایی جانوران سمی موجود در كشورمان است.
بر اساس گزارش محققان این بخش تا كنون در ایران 70 گونه مار شناسایی شده كه 20 گونه آن سمی و 8 گونه دریایی هستند كه 6 گونه آن سمی خطرناك است.
همچنین تا كنون 40 گونه عقرب در ایران شناسایی شده كه بعضی از آنان بسیار خطرناك هستند و حتی نیش یك گونه آنان طوری است كه فرد گزیده شده متوجه گزش نمی شود و فقط متوجه یك سوزش كوچك همچون پشه گزیدگی می شود ولی در نهایت منجر به مرگ فرد گزیده شده می شود.
بخش جانوران سمی موسسه تحقیقاتی واكسن و سرم سازی رازی با شناسایی تعدادی از مارهای سمی ایران نخستین بار در سال 1340 سرم منووالان ضد مارگزیدگی در مقیاس محدود تهیه كرد و در ادامه با شناسایی و جمع آوری تعداد بیشتری از مارهای سمی، سرم های تتراوالان و پنتاوالان را تهیه كرد.
اكنون بر اساس نیازی كه وزارت بهداشت در پایان هر سال اعلام می كند سالانه حدود 70 هزار آمپول (ویال) پادزهر مارگزیدگی و حدود 80 هزار آمپول پادزهر ضد عقرب گزیدگی در این موسسه تولید می شود در شرایطی كه ظرفیتی بیش از این تولید در این موسسه وجود دارد.
در صورت ساخت و تكمیل ساختمان جدید جانوران سمی در موسسه رازی هم ظرفیت تولید افزایش می یابد و هم استانداردها بر اساس سازمان بهداشت جهانی افزایش می یابد كه در این صورت می توانیم صادرات به كشورهای اروپایی را داشته باشند.
6156/1535خبرنگار: نوشین طهماسبی**انتشاردهنده:داریوش غفاری
كرج- ایرنا- موسسه تحقیقات واكسن و سرم سازی رازی شیوه هایی نوین را برای مقابله با گزش جانوران سمی در كشور ارایه كرده كه آگاهی مردم از آنها به ویژه در فصل تابستان می تواند خطرات ناشی از گزش را كاهش دهد.
