موفقیت محققان ایرانی درتشخیص سلول های سرطانی با استفاده ازنقاط كربنی

به گزارش روز سه شنبه گروه علمی ایرنا از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری، به رشد بدخیم و غیرطبیعی سلول‌های تخمدان، سرطان تخمدان گفته می‌شود. این نوع سرطان بیماری چندان رایجی نیست و پنجمین عامل مرگ‌ومیر زنان در اثر سرطان و بیماری محسوب می‌شود.
بیش از نیمی از مرگ‌ومیر ناشی از سرطان تخمدان در زنان 55 تا 74 سال دیده می‌شود. در 80 درصد موارد سرطان بعد از 40 سالگی بروز می‌كند. سرطان تخمدان قابل معالجه است، به‌خصوص اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود. با معالجه و بهبود سرطان، بسیاری از زنان با وجود سرطان تخمدان می‌توانند زندگی طولانی و رضایت بخشی داشته باشند.
دكتر عبدالله سلیمی محقق دانشگاه كردستان، مواد پایه كربنی یا همان نقاط كربنی را به‌عنوان جایگزین خوبی برای نقاط كوانتومی در كاربردهای تشخیصی خواند و افزود: استفاده از مواد پایه كربنی فاقد سمیت، به‌جای نقاط كوانتومی تهیه شده از عناصر سمی و سنگین در حوزه‌ تشخیص و تعیین گونه‌های زیستی و به‌كارگیری در طراحی زیست حسگرها، از اهمیت بالایی برخوردار است. مواد پایه كربنی كه با نام نقاط كربنی یا كربن دات‌ها نیز شناخته می‌شوند، به دلیل خواص منحصربه‌فردی نظیر عدم سمیت، زیست سازگاری بالا و پایداری در محیط‌های آبی قابلیت این را دارند كه بدون نگرانی برای محیط‌های درون تنی مورد استفاده قرار بگیرند. در طرح حاضر با بهره گیری از نقاط كربنی، یك نانوحسگر جهت تشخیص سلول‌های سرطان تخمدان طراحی و ساخته شده است.
نتایج به دست آمده نشان‌دهنده‌ این موضوع است كه این حسگر از حساسیت بسیار خوبی برخوردار است. همچنین این نانوحسگر حداقل سمیت را برای بدن ایجاد می‌كند؛ به‌علاوه هزینه‌ ساخت این حسگر پایین بوده و سرعت تشخیص بالایی دارد.
سازوكار به كار گرفته شده در این طرح، استفاده از انتقال انرژی فلورسانسی است. در این روش، از یك گونه‌ گیرنده‌ انرژی و یك‌ گونه‌ دهنده‌ انرژی استفاده می‌شود كه فاصله‌ بین این دو گونه تعیین‌كننده‌ پاسخ سیستم است. از طرفی نقاط كربنی به‌عنوان حامل فلورسانس بر روی رشته‌های DNA مربوط به سرطان تخمدان قرار گرفته‌اند و نانوذرات طلا به‌عنوان پذیرنده انرژی نیز توسط آنتی‌بادی عامل دار شده‌اند.
برهمكنش آنتی‌ژن و آنتی‌بادی موجب اندركنش نقاط كربنی و نانوذرات طلا و در نتیجه خاموش شدن بخشی از تابش فلورسانس می‌شود. میزان این خاموشی بیانگر مقدار آنتی ژن( ماركر سرطانیCA125 ) یا تعداد سلول های سرطانی موجود است.
به‌منظور شناسایی و تأیید نانومواد سنتز شده از روش‌های شناسایی میكروسكوپ الكترونی عبوری، طیف‌سنج مرئی-فرابنفش، طیف‌سنج فلورسانس، طیف‌سنج FTIR و میكروسكوپ الكترونی كانفوكال استفاده شده است. همچنین از روش فلورسانس برای ارزیابی توانایی سیستم در سنجش ماركرهای سرطانی به كار گرفته شده و كاربرد روش در لاین های سلولی سرطان تخمدان (OVCAR-3) ارزیابی و راستی آزمایی شده است.
گستره‌ خطی نانوحسگر ساخته شده در این طرح بین 2500 تا 20000 سلول و حد تشخیص آن تعداد 4 سلول در حجم 10 میكرولیتر از نمونه است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دكتر عبدالله سلیمی- عضو هیأت علمی دانشگاه كردستان- و مربوط به بخشی از پایان نامه خانم سمیه حمدقداره-دانشجوی مقطع دكترای دانشگاه كردستان- و دكتر فردین فتحی- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی كردستان- است. نتایج این كار در مجله‌ Biosensors and Bioelectronic با ضریب تأثیر 7.78 (جلد 96، سال 2017، صفحات 308 تا 316) منتشر شده است.
علمی**1023**1440
تنظیم:ابوالقاسم تیموری** انتشار: گلشن