دانشگاه امیر كبیر و پژوهش: اولویت ها، دستاوردها

گسترش مراكز رشد، حمایت از استارتاپ ها و تاسیس شركت های دانش بنیان ستون اصلی دانشگاه های نسل سوم است كه از آموزش محوری و پژوهش محوری دانشگاه های نسل اول و دوم عبور كرده و به سرزمین دشوار اما مطلوب كارآفرینی رسیده اند.
دانشگاه صنعتی امیركبیر درست در میانه تهران، دانش آموختگان مطرح و نام آور آن، سهم اش در تولید علم و در نتیجه ثروت و رتبه این دانشگاه در میان دانشگاه های صنعتی داخلی و خارجی (رتبه 550-501 بر اساس نظام رتبه بندی كیو اس/رتبه 401 تا 500 بر اساس نظام شانگهای و رتبه بندی های دیگر...) دلایل كافی است تا تلاش شود از فعالیت های علمی و پژوهشی، تجاری سازی ها و ارتباط فعالیت های اعضای هیات علمی و دانشجویان با مراكز صنعتی اطلاع یابیم.
گفت وگوی ایرنا را با محمد محمدی اقدم، مدیر امور پژوهشی دانشگاه امیركبیر، دانش آموخته رشته مكانیك در دانشگاه صنعتی شریف در مقطع كارشناسی و كارشناسی ارشد از دانشگاه امیركبیر همچنین دكتری از دانشگاه بریستول انگلیس و 'مالك نادری' مدیر ارتباط با صنعت و كارآفرینی این دانشگاه، دانش آموخته مهندسی مواد و متالورژی از دانشگاه علم و صنعت ایران در مقطع كارشناسی و كارشناسی ارشد و دكتری از دانشگاه فنی راینیش-وستفلیشه آخن آلمان می خوانید. بخش اول این گفت وگو كه در روزی از روزهای تابستان، در اتاقی پر از كتاب و جزوه، پیش و پس از جلساتی دیگر، در میانه تماس های تلفنی و درخواست ها برای پیگیری ها انجام شد، به شرح ذیل است:

ایرنا: اولویت های پژوهشی در دانشگاه امیركبیر چیست؟
محمدی اقدم: برای دانشگاه نمی توان حد ومرز تعیین كرد، دانشگاه بستری برای ارتقای علم جامعه در حوزه های مختلف است. نمی توان گفت همه اساتید فقط در اولویت های دانشگاه كار كنند و كار دیگری انجام نشود. اما بنابر مصالح جامعه، سخن روز و معضلات جدی اولویت هایی را از سه سال قبل تعیین كرده ایم كه شامل 5 مورد است؛ موضوع سلامت به طور عموم (توجه دارید كه امروزه پزشكان هم بدون مهندسی پزشكی در غالب زمینه ها فعالیت ناقصی دارند)، آب، محیط زیست، ایمنی شامل زیرمجموعه های مختلف از جمله ترافیك و حمل و نقل و انرژی. ولی اگر تحقیق استادی در این زمینه ها نبود به این معنا نیست كه كارش متوقف شود. دانشگاه در مورد پژوهش هایی كه در چارچوب اولویت هاست از خود سرمایه گذاری می كند و البته طبیعی است اگر خوب كار شود در درازمدت بودجه ها و هزینه برخواهد گشت.

ایرنا: در زمینه محیط زیست و آب چه فعالیت های پژوهشی نتیجه مندی داشته اید؟
نادری: در زمینه موضوع آب مركزی را به نام فناب از یك سال قبل تشكیل داده ایم كه در این حوزه چند كار انجام می دهیم. با ابفای تهران چند قرارداد در حوزه آب و فاضلاب و تصفیه داریم. در پروژه ملی احیای دریاچه ارومیه فعال هستیم، در بحث ساختمان سبز پروژه هایی داریم و در موضوع توسعه پایدار با نهادهای جهانی در زمینه كاهش ردپای دی اكسید كربن/Co2 foodprint همكاری می كنیم. در مورد رودخانه ها و بستر رودخانه های اطراف تهران و كرج كارگروهی در مركز فناب كار می كند. در زمینه محیط زیست پژوهشكده حمل و نقل دانشگاه خطوط بی آر تی شهر تهران را طراحی كرد. در اولویت های دانشگاه نه تنها سرمایه گذاری می كنیم؛ بلكه فرصت های موجود در جامعه، دولت و نهادهای خصوصی را به سمت این مسیر جذب می كنیم؛ مثلا با دفتر فناوری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی تعامل خوبی داریم و معتقدیم این مدل كه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و آموزش پزشكی دانشجویان رشته های پزشكی و مهندسی را جداگانه آموزش می دهند متداول نیست؛ عملا آموزش دو گروه از هم جدا شده است و هر كس كار خودش را می كند. در حوزه سلامت بحث فناوری اطلاعات مهم است و مركز نوآوری سلامت را راه اندازی كرده ایم تا بتوانیم این دو گروه و رشته را به هم نزدیك كنیم. در بحث امنیت تیمی را تشكیل داده ایم كه روی تصادفات جاده ای كار می كنیم. با توجه به آمار 18 تا 20 هزار كشته در سال باید فناوری اطلاعات، كیفیت خودرو و جاده را تقویت كنیم. در بحث فناوری اطلاعات هم مركز اصلی اینترنت اشیا هستیم و مركز نواوری آن را به زودی راه می اندازیم، در دانشكده كامپیوتر خانه هوشمندی را به صورت پایلوت ایجاد كرده ایم از آنچه در آینده با اینترنت اشیا در خانه ها روی می دهد.

*** وجود 101 مركز رشد، پیش رشد، واحد فناور، تیم ایده یاب و شركت دانش بنیان در امیركبیر
ایرنا: آیا مراكز پیش رشد، رشد و شركت های دانش بنیان در سال های گذشته افزایش كمی و كیفی داشته است؟
نادری: در دانشگاه امیركبیر پیش از این مركز رشد داشتیم كه آن را اكنون به مراكز نواور، شتاب دهنده و واحدهای فناور ارتقا داده ایم. نگاه ما به این امر از سه سال قبل تغییر كرده و این تغییر نگاه با فعال كردن فضاهای خیلی محدود صورت گرفت، مانند برج فناوری كه قبل از عید امسال توسط معاون اول ریاست جمهوری افتتاح شد. این فضا قرار بود در 10 طبقه ساخته شود، ولی فعلا 5 طبقه آن را افتتاح كرده ایم و هنوز در حال ساخت و ساز هستیم. شركت های دانش بنیان وابسته به دانشگاه داریم كه یا رویالتی (حداكثر تا 4 درصد از درآمد) به دانشگاه پرداخت می كنند یا دانشگاه در آن سهامدار است. شركت های رشد و پیش رشد و دو شتاب دهنده سامسونگ ای یو تی/AUT و فینوا/Finnova كه با بانك آینده روی فناوری های مالی/Fin Tech كار می كنند. دو مركز نوآوری سلامت و دریا را داریم كه مركز نوآوری دریا در بندرعباس مستقر است و 14 شركت دانش بنیان وابسته به دانشگاه، 48 واحد فناور یا شركت در بخش های رشد و پیش رشد، 28 تیم صاحب ایده داریم كه به انها 6 ماه فضا می دهیم و سعی می كنیم سرمایه گذار بیابیم تا مستقل شوند. دفتر ایده بازار را در برج فناوری داریم كه شبه شتاب دهنده است و با شناسایی ایده ها سرمایه گذاران را در حوزه فنی و مهندسی می یابد. همچنین 11 تیم فناور در شاخه های تخصصی فناوری داریم كه در مراكز نواوری مستقر هسند و روی یك پروژه خاص كار می كنند؛ عملا 101 شركت دانش بنیان، مركز رشد و پیش رشد، واحد فناور و تیم های فناور داریم كه در این برج مستقر شده اند.

ایرنا: ایا استفاده از امكانات و اعتبار دانشگاه امیركبیر تنها برای دانشجویان و اعضای هیات علمی این دانشگاه ممكن است؟
اقدم: این گروه ها پیشنهاد طرح خود را ارائه می دهند و صرفا از این دانشگاه نیستند؛ گروهی در دانشگاه درخواست ها را بررسی كرده و ایده نهایی را رد یا تایید می كند.

***اولویت استفاده از امكانات دانشگاه با اساتید و دانشجویان امیركبیر است
ایرنا: آیا گروهی كه پروپوزال ها را بررسی می كنند از اساتید دانشگاه امیركبیر هستند؟
اقدم: اعضایی هم از كارشناسان صنعتی هستند. ولی در مجموع دو نوع نگاه در این زمینه می توان داشت؛ امكانات محدود را به دانشجویان دانشگاه اختصاص دهیم یا به افراد خارج از دانشگاه نیز كمك كنیم. در مجموع همه پروپوزال ها به دست كمیته استقرار در مركز رشد می رسد و بررسی می شود.
نادری: ما البته انكار نمی كنیم اولویت با اساتید امیركبیر است یعنی اگر از نظر فناوری در یك سطح باشند قطعا این امكانات را به استاد خودمان می دهیم.

ایرنا: در مجموع چند درصد از كسانی كه در برج فناوری فعالیت می كنند از خارج دانشگاه هستند؟
نادری: از مجموع 101 واحد شامل شركت های دانش بنیان، مراكز رشد و واحدهای فناور 24 مجموعه را اعضای هیات علمی مدیریت می كنند و آمار دقیق به صورت درصدی از دانشجویان و اعضای هیات علمی امیركبیر و غیره نداریم.

اقدم: در مجموع نگاه ما در كمك به طرح ها و تقویت افراد صاحب ایده تغییر كرده است. اخیرا ساختمانی در خیابان بزرگمهر برای شركت هایی كه از مركز رشد عبور كرده اند و به محصول رسیده اند خریده ایم كه در صورت داشتن توانایی مالی شركت ها می توانند فضایی را در این ساختمان تملك كنند و ضمن تصاحب محل مبالغ مربوطه را در طی زمان بازپرداخت كنند. این امر البته با مساعدت های صندوق نوآوری و شكوفایی ریاست جمهوری انجام شده است.

***استارتاپ ها تا قبل از بلوغ باید در دانشگاه باشند
ایرنا: استارتاپ ها یا كسب و كارهای نوپا خوب شروع می كنند ولی بسیاری عمر كوتاهی دارند آیا فكر می كنید این شركت ها تا سال های طولانی دوام بیاورند؟
اقدم: اگر فضای باز رقابتی وجود داشته باشد رشد می كنند؛ البته بعضی نیز از بین می روند، ولی در ایران فضا برای كار صنعتی فراوان است و اگر افراد جدی و قاطع ادامه بدهند می توان تصور كرد تلاش آنها به جاهای خوبی منجر شود.

ایرنا: خوب بحث همین است كه این شركت ها در سال های اولیه خوب حمایت می شوند ولی در ادامه حمایت نمی شوند و در كنار عوامل دیگر از جمله رقابتی نبودن بازار و ...افول می كنند.
نادری: اول اینكه فضای استارتاپی فضایی است كه مرگ و میر آن باید زود مشخص شود و خیلی از استارتاپ ها در 6 ماه می میرند؛ گاه ایده خوب است ولی تیم خوب نیست و در بعضی موارد تیم از ایده مهم تر است. شركت های استارتاپی تا قبل از دوره بلوغ باید در دانشگاه باشند و بقیه را در اكوسیستم بهتری طی بكنند. یكی از مولفه های توسعه شركت های دانش بنیان، مراكز رشد و استارتاپ ها فضای جامعه و اكوسیستم بیرونی است كه با این كسب وكارها ارتباط دارد. اقتصاد ایران اغلب اوقات نمی تواند آن را جذب كند؛ اقتصاد ما خواه و ناخواه اقتصاد دولتی است. فضای دولتی فضای ضدایده و تحرك است و نمی توان گسترش بزرگی را رقم زد. افراد نواور و مبتكر را نباید همیشه با منابع دولتی تزریق كرد؛ فقط باید فضا را برای آنها آماده كنیم تا خودشان مسیر را بیابند.

اقدم: استارتاپ ها خارج از ایران قیمت دارند و لزوما به معنای تولید یك دستگاه پیچیده نیستند بلكه می توانند یك طرح باشند، مانند طرحی كه اخیرا در چین راه افتاده و وقتی فردی در ترافیك جدی گرفتار شده دو نفر را به كمك او می فرستند؛ یك نفر با موتور او را به محل كار می رساند و دیگری خودروی او را به محلی كه باید انتقال می دهد.

***فضای دولتی ضدایده و تحرك است
ایرنا: استارتاپ ها در مرحله اول خریده نمی شوند بلكه وقتی به برند تبدیل شدند...
نادری: اتفاقا در مرحله اول خریده می شوند زیرا بعد از ان به شدت گران خواهند شد. ضمن اینكه اگر مثلا 40 استارتاپ را در مرحله اول بخرید و فقط یكی از آنها به سود برسد، هزینه 39 استارتاپ دیگر را جبران خواهد كرد. ایده لزوما نباید اختراع یك شیء فیزیكی باشد، می تواند از نوع تنظیم باشد و خیلی ساده بتواند مشكلات عادی را حل كند هر چند در این نوع تنظیم و تسهیل ها به دانش جدید هم دست می یابید. من برای روشن شدن ضدایده بودن اقتصاد دولتی مثال دیگری می زنم؛ وضعیت بانك های دولتی را همه می دانیم، شلوغی و گرما و بی احترامی به مشتری در آنها. اما بعد بانك های خصوصی ایجاد شدند و كمی بیشتر به مشتری احترام گذاشتند، این امر به بانك های دولتی هم سرایت كرد. ساختار اقتصادی دولتی كار نمی كند بخش خصوصی روی اخلاق جامعه هم به دلیل ساختارهای شدید اقتصادی تاثیر می گذارد. می توان گفت سیستم و قانون درست آدم ها را مرتب می كند.

ایرنا: البته وقتی صحبت از كسب و كارهای نو است به دنبال یك اختراع هستیم.
نادری: همین نصف كردن خیابان و كشیدن بی آر تی مشكلات بسیاری از افراد حاضر در شهر را حل می كند. در بحث های -تك/high tech هم كارهای بزرگی می توانیم انجام دهیم. همانطور كه از سال 90 وارد تولید ریزپرنده (كوادراتورها) شدیم و اكنون شركت هایی هستند كه كوادراتور تولید می كنند و بعضی شركت های فروش برخط حتی مانند سایت هایی فروش امازون می خواهند برای ارسال محموله های خود از كوادراتور استفاده كنند. می خواهم نتیجه بگیرم در این حوزه هم می توانیم كار كنیم، اما فضا باید بر اساس نگرش بخش خصوصی باشد و مراودات بین المللی شكل بگیرد كه اگر غیر از این باشد بسیاری از شركت های استارتاپی به بلوغ نمی رسند.
پایان بخش اول...
علمی**9157
گفت وگو از: منصوره شوشتری**
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me