الحاق به كنوانسیون برن اختیاری است/نباید به كشورها اتهام زد

سید عباس حسینی نیك روز یكشنبه در گفت وگو با خبرنگار اعزامی به فرانكفورت اظهار داشت: میشل كولمن رییس اتحادیه بین المللی ناشران در نشستی با حضور چند ناشر دانشگاهی ایران با اشاره به مساله كپی رایت و نقض حقوق مالكیت مولفان و ناشران خارجی در این كشور از واژه دزدی برای ناشران استفاده كرد كه بسیار تعبیر زشتی بود.
كنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری، كه معمولاً به اختصار كنوانسیون برن شناخته می‌شود، یك معاهده بین‌المللی در خصوص حق تكثیر و حق مؤلف است كه اولین بار در شهر برن در سوئیس در سپتامبر سال ۱۸۸۶ (شهریور ۱۲۶۵ شمسی) تصویب شد.
وی ادامه داد: در جلسه ای دیگر با كلمن با دلیل توضیح دادیم كه این تلقی درست نیست هر چند برخی از وارد كنندگان كتابهای خارجی این ذهنیت را برای او ایجاد كرده اند و باعث شدند از كلمه ای زشت استفاده شود.
حسینی نیك افزود: به كولمن توضیح دادیم در شرایط امروز تحریم های ظالمانه علیه ایران مهمترین مانع كپی رایت است در حالی كه ناشران و فعالان حوزه نشر در ایران هیچ دخالتی در موضوع تحریم‌ها ندارند و اساساً بسیاری از كنوانسیون های بین المللی در حوزه حقوق بشر توسعه علمی و فرهنگی را یك حق مسلم برای همه جوامع می دانند از این رو وضع تحریم‌ها برای محدود كردن توسعه علمی و فرهنگی كار غیر قانونی است به هر حال اكنون تحریم ها مانع اساسی رعایت كپی رایت است.
مدیر انتشارات مجد با بیان اینكه بیش از یكصد ناشر در نمایشگاه فرانكفورت حضور دارند و در حوزه‌های مختلف به خصوص دانشگاهی فعال هستند، ادامه داد: این افراد در غرفه ایران شركت كردند، ایران نیز غرفه‌ای به این بزرگی را با هدف تعاملات داوطلبانه بین ناشران داخلی و خارجی ایجاد كرد، هرچند عضو كپی رایت نیست اما تلاش می كند این تعاملات بین المللی وجود داشته باشد.
وی با بیان اینكه تحریم‌ها مانعی بر سر راه كپی رایت است، اظهار داشت: امسال بسیار سختگیرانه تر از سالهای قبل بود و ناشران خارجی اعلام كردند به دلیل آنكه نمی توان به خاطر تحریم ها و وضعیت بانك ها وجهی را دریافت كرد، از بستن قرارداد پرهیز می كنند، هرچند ناشران ایرانی آماده بودند داوطلبانه از منافع خود بگذرند تا موضوع كپی‌رایت عملی شده و رونق بگیرد.
حسینی نیك گفت: در همه كشورها الحاق به معاهده ها و كنوانسیون ها داوطلبانه است بنابراین دلیلی وجود ندارد كه تصور شود كشوری كه به كنوانسیون ها ملحق نمی شود در آن حوزه دارای نواقصی هست و می توان به ان كشور توهین كرد، حتی آمریكا به عنوان كشور پیشرفته در دنیا به خیلی از كنوانسیون های بین المللی مانند كنوانسیون حقوق كودك یا كنوانسیون حقوق بشر بین المللی نپیوسته و عضو نشده بنابراین نمی توان به ملت آمریكا توهین كرد و گفت شما ضد حقوق بشر و حقوق كودك هستید.
وی اظهار داشت: آمریكا در حدود یكصد سال عضو كنوانسیون برن نبود بعبارتی، عضویت آن با تأخیر انجام شده اما آیا می توان در این كشور توهین كرد و گفت شما دزد هستید، وقتی كشورها به یك وضعیت مناسبی رسیدند و مصلحت دیدند خود به كنوانسیون ها می پیوندند بنابراین عدم الحاق ایران به كنوانسیون برن دلیلی برای توهین به ملت ایران نخواهد بود.

** ایران جزو نخستین كشورهای منطقه است كه صاحب قانون كپی رایت در داخل شده است
حسینی نیك با بیان اینكه ایران جزو اولین كشورهای منطقه خاورمیانه است كه صاحب قانون كپی رایت در داخل شده، خاطرنشان كرد: این قانون همان قانون حمایت از حقوق مولفان مصنفان و هنرمندان است كه سال 1348 یعنی حدود 50 سال پیش تصویب شد، موضوعی كه بی سابقه در منطقه بوده و هیچ كشوری قبل از ایران انونی به این انسجام نداشته بنابراین ما كشور عقب مانده ای نیستیم و دارای قانون هستیم.
به گفته بازرس اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران، قانون اساسی در دوران مشروطه جزو اولین قوانین در منطقه است، ممكن است بعضی كشورها در حوزه خلیج فارس عضو كنوانسیون برن شده باشند اما اینها قبل از آن هیچ قانونی نداشتند چون تولید علم نداشتند.
وی با بیان اینكه در ایران تولید علم و فرهنگ داشته ایم، گفت: نباید اینها نادیده گرفته شود، 50 سال پیش این قانون در ایران تصویب شد كه دقیقاً بر اساس كنوانسیون برن و اصلاحیه استكهلم كنوانسیون برن و كاملاً مطابق قواعد بین المللی است، هرچند فقط یك ماده از این قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان حكم كرده از آثار یا حقوق مادی آثاری حمایت می‌ كند كه برای نخستین بار در ایران منتشر شدند.
حسینی نیك اضافه كرد: این استراتژی مهمی است یعنی ما دارای این قانون هستیم اما با این شرط كه ناشران خارجی باید آثارشان را یا اولین بار در ایران منتشر كنند تا مورد حمایت قرار گیرند و یا همزمان با كشورهای خود و دیگر كشورها در ایران هم منتشر كنند امروز این مرسوم هست كه برای حمایت از كتاب خاستگاه آن متعدد شود یعنی یك كتاب در یكجا منتشر شود اما در داخل كتاب اسم كشوری دیگر را بعنوان محل انتشار ثبت می كنند.
مدیر انتشارات مجد ادامه داد: بسیاری از كشورها خاستگاه كتاب را با هدف حمایت بیشتر متعدد می كنند بنابراین میشود ناشران داخلی با ناشران معتبر خارجی ارتباط داشته باشند بنابراین صاحب قانون مترقی هستیم، قانون ما این پیش‌بینی را هم كرده كه این آثار اگر در ایران به طور همزمان با كشورهای دیگر منتشر شود مورد حمایت قرار گیرد و این جرو افتخارات این قانون است.
وی اضافه كر: مهمترین دلیل این شرط نیز این است كه علم به طور همزمان كه در دنیا تولید می شود در ایران هم وارد شود، بنابراین این خدمت قانونگذار به كشور است. اینكه هیچ مسئولی در وزارت ارشاد و صنف به ان توجه می‌كنند اطلاعی ندام، اما می شود آن را به عنوان یك امتیاز تلقی كرد و نگفت كه عضو كپی‌رایت نیستیم.

** وضع كتابهای خارجی خوب نیست
حسینی نیك با بیان اینكه به كلمن اعلام شد راهكارهای خوبی برای طی این مسیر وجود دارد و باید مذاكره كنیم، افزود: قرار شد كارگروهی متشكل از اتحادیه ناشران تهران و اتحادیه ناشران بین المللی تشكیل تا راه های بهتر شدن وضعیت كتابهای خارجی در ایران بررسی شود چون امروز وضعیت كتاب های خارجی در ایران خوب نیست، قیمت كتابهای خارجی در ایران بیش از 10 برابر قیمت آن است كه این مهمترین مانع است، در حالیكه پیوست كنوانسیون برن در سال 1967 تصویب شده كاملا ً تاكید دارد كه باید در كشورهای در حال توسعه قیمت كتاب خارجی به قیمت عرفی كشور مقصد منتشر شود كه این الزامات كنوانسیون است كشورهای عضو باید آن را انجام دهند.
به گفته وی، اولین تهدید قیمت است دوم اینكه این كتاب ها با تأخیر چند ساله وارد ایران می‌شود كه این خسارت به حوزه علم است
بازرس اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران ادامه داد: كتابهای خارجی وقتی منتشر می‌شود قیمت بالایی دارند و تخفیف كمتری به واردكنندگان داده می‌شود، بنابراین صرفه اقتصادی برای وارد كننده و جامعه متضرر می‌شود هرچند بعد از ورود به ایران هم ضعیف توزیع می‌شود به دلیل اینكه شبكه توزیع كتاب های خارجی ضعیف است اینها همه دلایلی است كه باید ما وضعیت كتابهای خارجی و ناشران بین المللی را ساماندهی كنیم.
وی اظهار امیدواری كرد، نتیجه مناسبی حاصل شود تا بتوانیم با اتحادیه جهانی ناشران مذاكره كنیم، نشر ایران را بشناسانیم و وضعیت شرایط موجود را بیان كنیم.
شصت ونهمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب فرانكفورت از 11 تا 15 اكتبر 2017 ( 19 تا 23 مهر) برگزار می‌شود.
فراهنگ ** 1880 ** خبرنگار: پروین اروجی * انتشار: امید غیاثوند