در اين گزارش آمده است: تنش بين بغداد و اربيل از زمان اعلام شوراي امنيت كردستان كه چهارشنبه هفته قبل صورت گرفت وارد فاز تازه‌اي شد، بغداد در واكنش به اين اقدام نيروهاي نظامي خود را به سمت كركوك گسيل كرد تا بتواند بر چاه هاي نفت منطقه مسلط شود. البته دولت عراق اعلام كرده است كه به دنبال عمليات نظامي درمنطقه نيست.
كركوك از مهمترين مناطق مورد اختلاف ميان دولت مركزي عراق و اقليم كردستان است كه تحت كنترل مستقيم دولت مركزي قرار دارد، اما اقليم كردستان به علت منابع نفتي غني در اين منطقه به دنبال تسلط بر اين مناطق است. نيروهاي پيشمرگه كرد در همين راستا تعدادي از نيروهاي خود را در خارج از منطقه رسمي ترسيم شده براي كردستان عراق جلوتر بردند كه اين موضوع با واكنش و همه نيروهاي ارتش عراق و بسيج مردمي اين كشور به ويژه در اطراف كركوك مواجه شد. كردستان عراق نقاط مرزي خود را از سه كيلومتري كركوك تا ۱۰ كيلومتري اين منطقه پيشروي داده بودند، آنها مدعي بودند اقدام مذكور را براي جلوگيري از احتمال وقوع درگيري ميان خود و نيروهاي عراقي انجام داده اند.
با اين وجود سياست‌مداران اقليم كردستان در بيانيه رسمي كه در اين خصوص منتشر كردند ، تلاش كردند اين اقدامات را به تهديدات و مواضع مسئولان نظامي و سياسي عراق ضد مردم كردستان مرتبط كنند و موضوع استقرار نيروهاي نظامي خود در مناطق تحت حاكميت دولت مركزي را ناديده بگيرند.
با اين وجود به نظر مي‌رسد كه كردها شرايط مناسبي براي ادامه اين روند ندارند، آنها در بيانيه خود اعلام كردند كه با ادامه خونريزي مخالف هستند و آمادگي خود را براي حل مشكلات سياسي از طريق گفت‌وگو اعلام كردند. با اين وجود، بيانيه مذكور تاكيد كرد كه آنها هزاران نفر از نيروهاي جديد خود را به منطقه كركوك اعزام كرده‌اند.
اين موضوعات نشان دهنده سياست عوام فريبانه اقليم كردستان براي جلب نظر افكار عمومي در عين تجاوز به تماميت و حاكميت ارضي عراق خبر مي دهد و نشان مي دهد آنها پس از موفقيت در اجراي طرح همه پرسي تلاش دارند امتيازات بيشتري را در اين شرايط حساس منطقه اي، از دولت مركزي عراق بگيرند.
در طرف مقابل، مناقشه كردها در شرايطي به سطح نگران‌كننده خود رسيده است كه دولت عراق هنوز به طور كامل اين كشور را از دست تروريست‌هاي داعش پاك‌سازي نكرده است.
اين مناقشه بويژه با اقدام تحريك آميز جديد اقليم كردستان نشان داد كه برنامه‌ريزي‌هاي خارجي وجود دارد تا اوضاع عراق را بيش از پيش با بحران مواجه كرده و روند مبارزه با تروريسم در اين كشور را فلج كند، اين در حالي است كه طي ارزيابي‌هاي موجود تنها چند ماه ديگر تا پايان كار داعش در عراق و منطقه زمان باقي است.
نچيروان بارزاني نخست وزير اقليم كردستان كه اين روزها زمزمه‌هاي زيادي در رابطه با اختلافات عميق وي با مسعود بارزاني عمويش و مسرور بارزاني فرزند وي منتشر شده است، در پيامي از آيت‌الله سيستاني مرجع شيعيان عراق خواسته تا براي توقف اين بحران وارد عمل شود. اين اقدام حتي در شديدترين شرايط بحران ميان بغداد و اربيل پيش از اين سابقه نداشت.
نچيروان در بيانيه خود اعلام كرده كه از آيت‌الله سيستاني و تمامي طرف‌هاي عراقي و سازمان‌هاي مدني و سازمان ملل و آمريكا و اتحاديه اروپا و كشورهاي حاضر در جنگ ضد داعش به علاوه كشورهاي عضو شوراي امنيت و دولت‌هاي همسايه خواسته است در اين رابطه وارد عمل شده و نقش مثبت خود را براي دور كردن منطقه از جنگ جديد ايفا كنند.
گفته مي شود دولت مركزي عراق به مرجعيت نجف اطمينان داده كه تلاش‌هاي آنها در راستاي افزايش جنگ در منطقه نيست و آنها به دنبال درگيري مسلحانه و هدف قرار دادن كردها نيستند، بلكه مي خواهند تسلط خود را بر تماميت ارضي خود در چاه هاي نفت و موسسات دولتي خود اعمال كنند.
افزايش شروط دو طرف براي مذاكره سياسي
در اين رابطه روزنامه لبناني الاخبار به نقل از يك منبع دولتي به صورت غير رسمي اعلام كرد كه دولت عراق شرط هاي لغو نتايج همه پرسي اقليم كردستان عراق و بازگشت نيروهاي پيشمرگه به خط سبز ترسيم شده از سوي سازمان ملل درباره حاكميت مدني «پل برمر» را خواستار شده است تا مذاكرات خود با اقليم كردستان را آغاز كند. اين در حالي است كه پيش از اين تنها شرط مربوط به لغو نتايج همه پرسي مطرح بود.
العربيه نوشت: فرمانده نيروهاي پيشمرگه كردستان عراق از عقب نشيني نيروهاي تحت امر خود در بخش‌هايي از استان كركوك خبر داد.
سيروان بارزاني، عصر جمعه گفت كه عقب‌نشيني اين نيروها از خطوط دفاعي خود در كركوك با هماهنگي بغداد صورت مي‌گيرد. با اين حال وي گفت كه نيروهاي پيشمرگه از شهر كركوك عقب نشيني نخواهند كرد.
شبكه خبري العهد وابسته به جريان‌هاي اهل الحق يكي از گروه هاي حاضر در ميان نيروهاي حشد الشعبي نيز گزارش داده است كه بارزاني از طريق يك ميانجي ويژه خواستار فرصت ۴۸ ساعت براي تحويل دادن چاه‌هاي نفت كركوك به نيروهاي دولت مركزي شده است.
همچنين ديروز اقليم كردستان عراق طرحي متشكل از ۵ بند براي حل مشكلات مالي و نفتي خود را ارائه داده كه مهمترين بند آن اختصاص ۱۷% از نفت عراق و اقليم كردستان بود. وزارت ثروت‌هاي طبيعي در حكومت اقليم كردستان در بيانيه خود تأكيد كرد كه دولت عراق بايد حقوق كارگران و كارمندان اقليم كردستان در نيروهاي پيشمرگ و پليس و بازنشستگان را بپردازد كه ماهيانه بالغ بر ۹۱۵ ميليارد دينار عراقي (حدود ۷۸۲ ميليون دلار ) مي شود. اين وزارتخانه همچنين خواستار اختصاص ۱۷% از بودجه اشتغال و بودجه‌هاي اختصاص داده شده براي حقوق‌ها به اين اقليم شد و تاكيد كرد كه دولت بايد تضمين هايي براي تامين هزينه هاي مالي شركت‌هاي بين‌المللي سرمايه‌گذاري فعال در بخش نفت اقليم كردستان را بر اساس توافق‌نامه‌هاي امضا شده ارائه دهد.
وزارت موسوم به «منابع طبيعي» اقليم كردستان عراق، ۵ شرط را براي حل بحران اربيل-بغداد تعيين كرد. شروطي كه بي‌ترديد از سوي مسعود بارزاني، رهبر اقليم تعيين شده است.
بر پايه بيانيه‌اي كه اين وزارتخانه منتشر كرده، شروط پنجگانه بارزاني براي بغداد عبارتند از:
۱- حكومت بغداد بايد حقوق تمامي پرسنل حكومت اقليم اعم از كارمندان و كارگزاران اداره‌هاي خدمات عمومي، اقتصادي و… ، پيشمرگه‌ها، پليس، اداره امنيتي (آسايش) بازنشستگان را بپردازد. حقوق اين افراد ماهانه ۹۱۵ ميليارد دينار عراق تعيين شده است!!
۲- دومين شرط اربيل، تخصيص ۱۷ درصد از درآمد نفتي عراق به اقليم كردستان است! نسبت ۱۷ درصد برپايه نسبت جمعيت اقليم كردستان به كشور عراق است.
۳- سومين شرط اربيل، اختصاص ۱۷ درصد طرح‌هاي توسعه‌اي و اشتغالزايي بغداد به اقليم كردستان است.
۴- چهارمين شرط كه به تعبيري خروج از دايره حاكميت بغداد است، استقلال حقوقي اقليم كردستان براي قراردادهاي تجاري، مالي و اقتصادي با خارج است! به اين ترتيب اقليم بدون تأييديه بغداد مي‌تواند هر قرارداد تجاري و مالي با دنيا امضا كند. اين بهترين امتيازي است كه اربيل مي‌تواند به تل‌آويو دهد تا در پوشش فعاليت اقتصادي، در قلب كشورهاي اسلامي براي خود پايگاه دائمي بسازد.
۵- پنجمين شرط اقليم، تخصيص ۱۷ درصد از محصولات پالايشگاه‌ها، بنزين و پتروشيمي عراق به اقليم كردستان است.
اين در حاليست كه شبكه الاتجاه به نقل از منابع آگاه نوشت: نيروهاي پيشمرگه نيز توان موشكي و دفاعي خود را در اين شهر تقويت كرده اند.
منابع رسمي عراقي تاكنون در باره ورود بالگردهاي نظامي اين كشور به كركوك اظهار نظر نكرده اند.
منابع محلي مي‌گويند نيروهاي پيشمرگه روز شنبه با هشدار بغداد براي عقب‌نشيني از ميادين نفتي در جنوب «كركوك» مخالفت كرده و حضور خود در آن مناطق را افزايش داده‌اند.
فرمانده نيروهاي پيشمرگه اقليم كردستان عراق روز شنبه از عدم عقب نشيني از كركوك و آماده باش اين نيروها براي جنگ خبر داد.
پسر بارزاني: آماده جنگ با ارتش عراق هستيم
سيروان بارزاني در گفتگو با شبكه الحدث وابسته به آل سعود اعلام كرد: فرمانده نيروهاي پيشمرگه اقليم كردستان عراق از آمادباش اين نيروها در داخل كركوك و عدم عقب نشيني از اين استان خبر داد.
وي گفت: نيروهاي عراقي در جنوب كركوك اردو زده اند و تحركات آنها غيرقابل انتظار است. نيروهاي پيشمرگه در حال آماده باش هستند و از آن عقب نشيني نخواهند كرد. شواهدي درباره تحركات نيروهاي عراقي در جنوب كركوك وجود دارد. عقب نشيني پيشمرگان از مناطق خود با هماهنگي بغداد صورت گرفت و ما هر گونه اتهامي ضد ما درباره تغيير بافت جمعيتي را رد مي كنيم.
گرچه افق تحولات مربوط به مناقشه امنيتي بين كردستان عراق و دولت مركزي اين كشور با وجود افزايش سخت گيري دوجانبه همچنان در هاله اي از ابهام قرار دارد ، اما در فضاي غبار آلود نيز مي تواند رد پاي برنامه‌هاي خارجي براي تنش‌آفريني در اين مناقشه را مشاهده كرد. يكي از اين شاخص‌ها را مي‌توان در مواضع دوپهلو و دوگانه دولت آمريكا در ادعاي حمايت همزمان از دولت مركزي عراق و اقليم كردستان و مطالبات آنها مشاهده كرد.
دولت مركزي و گروه هاي سياسي عراق بويژه در شرايط حساس كنوني بايد مراقب باشند و فريب اقدامات تحريك آميز و سياست هاي غرب در اين كشور كه عمدتا براي دادن تنفس به گروه هاي تروريستي صورت مي گيرد را نخورند. جريان هاي داخلي بويژه اقليم كردستان عراق يك بار براي هميشه بايد اين واقعيت را بپذيرند كه قبل از ريشه كن شدن داعش در عراق و برقراري امنيت كامل در اين كشور، فرصت خوبي براي طرح مطالبات قديمي آن ها نيست و طرح اين موضوعات در دوره آينده باعث پيشبرد مسالمت آميز اين مسأله بر اساس منافع دو جانبه بين دولت مركزي و اقليم كردستان خواهد شد و دنبال كردن هر راهي غير از اين، هيچ برنده‌اي دست كم در عرصه داخلي عراق نخواهد داشت.
مشرق/23مهر96
اول*عليرضافرجي
تهران-ايرنا- مشرق در گزارشي آورده است:گرچه افق تحولات مربوط به مناقشه امنيتي بين كردستان عراق و دولت مركزي همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد، اما در فضاي غبار آلود نيز مي‌توان رد پاي برنامه‌هاي خارجي براي تنش‌آفريني در را مشاهده كرد.
