در ادامه مي خوانيم: در سال 2010 طبق گزارش سازمان جهاني تجارت حدود 600 نوع موافقتنامه تجارت ترجيحي در دنيا اثرات خود را بر حجم تجارت جهاني گذاشته است و اين نشان مي‌دهد تجارت جهاني بيش از پيش تحت تأثير موافقتنامه‌هاي تجارت ترجيحي و آزاد قرار گرفته است.ايران هم از اين قاعده كلي مستثني نيست به همين جهت از يكسال و نيم پيش با 5كشور عضو اتحاديه اوراسيا مذاكرات خود را شروع كرد.حال با سفري كه ولاديمير پوتين رئيس جمهوري روسيه به ايران دارد قرار است براي سرعت‌بخشيدن به اين موافقتنامه استراتژيك كه مي‌تواند يكي از سياست‌هاي راهبردي منطقه باشد به نتيجه مطلوبي برسيم. در اين باره با مجتبي خسروتاج معاون وزير صنعت، معدن و تجارت و مذاكره كننده ارشد ايران و اتحاديه اوراسيا گفت‌و‌گويي انجام داديم كه در ادامه مي‌آيد:
** طي سال‌هاي اخير موافقتنامه‌هاي مختلفي با هدف تسهيل در صادرات تفاهم و امضا شده است اما برخي‌ها معتقدند تأثير آن هنوز بر تجارت كشور ديده نشده است. حال ضرروت رويكرد به توافق‌هاي تجاري را چگونه مي‌بينيد؟
در شرايط حاضر نه تنها موافقتنامه‌هاي تجاري با كاهش تعرفه‌ها زمينه دسترسي توليدكنندگان داخلي به بازارهاي جديد را فراهم مي‌كند بلكه اين امكان را نيز به وجود مي‌آورند كه مشاركت در زنجيره جهاني ارزش بين كشورهاي طرف موافقتنامه تسهيل شود. از اين نظر ايران نياز دارد براي توسعه صادرات محصولات غيرنفتي خود با تعدادي از كشورها موافقتنامه گسترده تجارت آزاد يا ترجيحي منعقد كند. تا بدين ترتيب زمينه‌سازي براي مشاركت بنگاه‌هاي ايراني در طول زنجيره جهاني ارزش فراهم شود.
** مذاكره با كشورهاي عضو اتحاديه اوراسيا را از يك سال و نيم پيش شروع كرديد.تجارت با اين كشورها چه مزيت‌هايي براي ايران دارد؟
اتحاديه اقتصادي اوراسيا، در سال 2015 ميلادي با ايجاد اتحاديه گمركي ميان بلاروس، قزاقستان، روسيه، ارمنستان و قرقيزستان تشكيل شد. اين اتحاديه بسرعت در حال امضاي موافقتنامه‌هاي تجارت آزاد با قطب‌هاي اقتصادي آسيا است كه در اين راستا، تاكنون با ويتنام موافقتنامه منعقد كرده و با چين و هند مذاكراتي انجام داده است. بر اين اساس اتحاديه اوراسيا 20 ميليون كيلومتر مربع مساحت و 183 ميليون نفر جمعيت دارد.حجم تجارت كشورهاي عضو هم رقم قابل توجهي است. ميانگين واردات سال‌هاي 2015 و 2016 اتحاديه از جهان برابر 274 ميليارد دلار كه فقط 534 ميليون دلار (22 ./. درصد) از ايران وارد شده است. ميانگين صادرات سال‌هاي 2015 و 2016 اتحاديه به جهان برابر 384 ميليارد دلار و صادرات به ايران برابر 1/2 ميليارد دلار (55 ./. درصد) است.
** ميانگين تعرفه‌اي اتحاديه اوراسيا چقدر است؟
در حال حاضر ميانگين تعرفه‌اي اتحاديه اقتصادي اوراسيا برابر7/7 درصد و ميانگين تعرفه‌هاي ايران برابر 19 درصد است.
** مذاكرات با كشورهاي عضو اتحاديه اوراسيا را از چه زماني شروع كرديد؟
تفاهم اوليه روزهاي اول دي ماه سال 94 صورت گرفت. در حقيقت توافقي مبني بر تشكيل كميته مشترك مطالعات امكان سنجي انعقاد توافقنامه تجارت ترجيحي- آزاد به امضاي وزير صنعت، معدن و تجارت ايران و وزير وقت تجارت اتحاديه اقتصادي اوراسيا رسيد. به دليل طولاني بودن روند مذاكرات مربوط به موافقتنامه تجارت آزاد، مقرر شد موافقتنامه موقتي شامل تعدادي از اقلام براي اعطاي ترجيحات تعرفه‌اي به امضاي طرفين برسد. همچنين دوره اعتبار موافقتنامه مذكور، محدود (قابل تمديد) در نظر گرفته شد تا متعاقب آن مذاكرات براي تبديل اين توافق به توافق تجارت آزاد آغاز شود. بدين جهت روزهاي پاياني ارديبهشت ماه سال گذشته، معاونان نخست‌وزيران كشورهاي عضو اتحاديه اقتصاد اوراسيا، مجوز شروع «مذاكرات غيررسمي» با طرف ايراني به منظور پيشبرد مذاكرات تا زمان صدور مجوز مذاكرات رسمي را صادر كردند.
** مذاكرات صورت گرفته چه نتيجه‌اي داشت؟
همگرايي در منطقه اوراسيا و بين اعضاي اين اتحاديه باعث ثبات منطقه مي‌شود و به همين جهت از هيچ كوششي براي تقويت چنين همگرايي‌هايي نبايد دريغ نكرد. در توافق‌هاي صورت گرفته، تخفيفات تعرفه‌اي براي كالايي همچون محصولات پتروشيمي، كالاهاي ساختمان، انواع محصولات كشاورزي، ميوه، انواع صيفي و سبزي، انواع آب ميوه و كنسانتره، فرش دستباف و ماشيني و ساير كفپوش‌ها، محصولات فولادي و... منظور شده است كه زمينه‌هاي توسعه صادرات بيشتر كالاهاي ايراني را به اوراسيا فراهم مي‌كند. در مقابل كشورهاي عضو اوراسيا نيز با تخفيفات ترجيحي كه در تعدادي از اقلام از ايران مي‌گيرند مي‌توانند در صورت عرضه كالاهاي رقابتي، جايگزين تعدادي از محصولات كشورهاي دور دست در بازار ايران شوند.
** يكي از موضوعاتي كه هدفگذاري كرده بوديد تسهيل تجارت در مورد كالاهاي صنعتي بود.آيا در نظام تعرفه‌اي توانستيد به نتيجه‌اي مثبت دست پيدا كنيد؟
موافقتنامه با اتحاديه اوراسيا بزرگترين موافقتنامه‌اي است كه تاكنون ايران منعقد كرده است. در اين موافقتنامه قواعد عمومي، تجارت كالا، راهكارهاي دفاع تجاري، موانع فني فرا راه تجارت، اقدامات بهداشتي و بهداشت گياهي، قواعد مبدأ، تسهيل تجاري، حل و فصل اختلافات و امتيازات تعرفه ترجيحي براي كالاهاي صنعتي ديده شده است. درخصوص تنظيم فهرست ترجيحات تعرفه‌اي كالاهاي صنعتي نيز مذاكرات مفصلي بين دو طرف انجام شده است و درنهايت در 14 تيرماه 96 توافق روي ترجيحات تعرفه‌اي كالاهاي صنعتي انجام شد.در جدول پيش رو جزئيات آن آمده است.
** در محصولات كشاورزي امتيازات تعرفه‌اي چگونه است؟
در اين دوره پس از انجام مذاكرات فشرده فهرست امتيازات اعطايي ايران به اتحاديه اوراسيا كه شامل 98رديف تعرفه‌اي در سطح 8 رقمي نظام هماهنگ نهايي شد. كه از اين تعداد در 28 كدتعهد فريز و در 70 كد تعهد كاهشي داده شده است. ارزش صادرات اوراسيا براي اين اقلام حدود 420 ميليون دلار است. در مقابل اتحاديه اوراسيا براي 125 رديف تعرفه‌اي در سطح 10 رقمي (51كد تعرفه 6 رقمي) نظام هماهنگ به ايران امتيازاتي داد. تعدادي از اين امتيازات به كاهش تعرفه‌ها و تعدادي به تثبيت تعرفه‌اي مربوط مي‌شود.
** ورود به بازارهاي اوراسيا چه مزيت‌هايي براي تجار ايراني دارد؟
ضرورت روي آوردن ايران به توافق‌هاي تجاري يك ضرورت است و نبايد آن را ناديده گرفت. ورود به بازار اتحاديه اوراسيا به رسميت شناختن يك اتحاديه و تعامل اقتصادي- سياسي با اين اتحاديه است. از سويي ورود به بازار روسيه ظرفيت صادراتي ايران را مي‌تواند تحريك كند و ويژگي‌هاي اين بازار مي‌تواند تحول آفرين باشد. روابط سياسي استراتژيك ايران با اعضاي اتحاديه اوراسيا بويژه با فدراسيون روسيه به ما اين امكان را مي‌دهد كه به گسترش تعاملات خوشبين باشيم. ايران با ظرفيت‌هاي بالايي كه دارد مي‌تواند شريك تجاري با اهميتي براي اوراسيا محسوب شود. امتيازاتي كه در چارچوب توافق انجام شده بين دو طرف مبادله خواهد شد حداقل 700 ميليون دلار از تجارت فعلي را تحت پوشش قرار مي‌دهد و مي‌تواند با تسهيلي كه در برابر تجارت اين اقلام ايجاد مي‌كند سطح تجارت دو طرف را در اين اقلام افزايش دهد.
** اين موافقتنامه تنها در حوزه تجارت است؟
موافقتنامه‌اي كه بين دو طرف مذاكره شده مربوط به حوزه تجارت است اما در واقع آغازي براي بسط همكاري‌ها در ساير زمينه‌ها از جمله همكاري در زمينه سرمايه گذاري، گردشگري، تبادل تكنولوژي، انتقال دانش فني، حمل و نقل و ترانزيت است.
** حجم كلي تجارت ايران با كشورهاي عضو را چقدر پيش‌بيني مي‌كنيد؟از سويي چه زمان همكاري با كشورهاي عضو اتحاديه اوراسيا آغاز مي‌شود؟
حجم تجارت ايران با اوراسيا براي كالاهاي تجاري عمومي در سال گذشته حدود دو و نيم ميليارد دلار بوده است كه حتماً با تخفيفات تعرفه اي منظور شده دچار افزايش مي‌شود، معهذا فراموش نكنيم توسعه صادرات ما به دلايل و عوامل متعددي بستگي دارد كه نبايستي از آنها غفلت كنيم. اين موافقتنامه پس از طَي مراحل مقرراتي قانونگذاري جهت تصويب در كشورهاي عضو اوراسيا و مراجع ذيربط در ايران كه احتمالاً سه الي شش ماه به طول مي‌انجامد اجرايي مي‌شود و در تك تك كشورها بايد تشريفات قانونگذاري خود را طَي كند.
** سفر پوتين رئيس جمهوري روسيه در اين توافقنامه چه تأثيري خواهد داشت؟
سفر آقاي پوتين فرصت بسيار مناسبي براي طرح مسائل راهبردي از تحولات در منطقه، اقدامات لازم براي تسريع در اجراي كريدور جنوب و شمال، مسائل پيرامون حوزه انرژي و همكاري‌هاي سه جانبه با جمهوري آذربايجان خواهد بود.
*منبع: روزنامه ايران؛ 1396،8،11
**گروه اطلاع رساني**1699**2002**انتشاردهنده: فاطمه قنادقرصي
تهران- ايرنا- روزنامه ايران در گفت وگو با مجتبي خسروتاج معاون وزير صنعت، معدن و تجارت، نوشت: موافقتنامه با اتحاديه اوراسيا بزرگترين موافقنامه‌اي است كه تاكنون ايران منعقد كرده است.
