نفس های سنگین دریا با فاضلاب بندرعباس

به گزارش ایرنا، در شهریور 94 كه كیانوش جهانبخش عضو شورای اسلامی شهر بندرعباس به نشانه اعتراض سرازیر شدن فاضلاب خام شهر بندرعباس به دریا خود را به درون لوله قطور فاضلاب انداخت، شاید درنگاه اول این یك كار مضحك به نظر می رسید ولی قضیه آن قدر جدی بود كه یك مسئول زمانی كه از همه راه ها نا امید شد دست به این كار زد.
كیانوش جهانبخش پیش از این اقدام گفته بود: سرازیر شدن فاضلاب به دریا و بی توجهی مسئولان نسبت به این فاجعه زیست محیطی غیرقابل تحمل است.
این عضو شورای شهر بندرعباس بیان كرد كه دریا هدیه خداوندی است و سال ها مایه بركت زندگی ساحل نشینان بوده است اما اكنون با آلودگی فاضلاب مواجه و به یك تهدید جدی تبدیل شده است.
قصه پرغضه سرازیر شدن فاضلاب به دریا همواره از سوی دوستداران محیط زیست مورد اعتراض بوده ولی اقدام جدی برای كاهش این معضل صورت نگرفته است.
این درحالی است كه جایگاه دریا به قدری نزد مردم این منطقه محترم بوده كه در اصطلاح آن را «خواهر» می نامند.
موضوع ورود فاضلاب به دریا در شهر بندرعباس سال هاست كه مورد اعتراض اداره كل حفاظت محیط زیست استان و فعالان و دوستداران محیط زیست و نهادهایی مانند شورای شهر و رسانه هاست كه تاكنون این تلاش ها و اعتراض ها بی نتیجه بوده است.
«خورها» از گذشته های دور برای هدایت سیلاب از بالا دست به پایین دست با یك شیب ملایم با سنگ و سیمان ساخته شده و در فصل زمستان كه بارندگی می شود، آب از مسیر خورها به دریا می ریزد و گاه هر چه سیلاب با خود آورده سراریز دریا می كند.
در طول سالهای گذشته این خورها باز سازی و به عبارتی مرمت و زیبا سازی شده و طرح هایی از قبیل استفاده از آن برای تردد و تفریح بصورت نیمه كاره به اجرا درآمده ولی تكمیل نشده و امروز زیر پل های این خورها پاتوق معتادان و ولگردهای خیابانی شده است.
هفت خوربزرگ بندرعباس شامل گور سوزان ، شاه حسینی ، شیلات، سنگ كن ، گلزار شهدا ،حسین آباد، دوهزار و كپشكن وجو دارد كه پل های عریض بر روی آنها احداث شده است.
با وجود اینكه طرح فاضلاب در شهر بندرعباس اجرا شده باز هنوز برخی خانه ها آب های سطحی و حتی فاضلاب آنها به سمت این خورها هدایت می شود و سرریز تصفیه خانه فاضلاب شهر بندرعباس بصورت جریان دائمی همراه با انواع و اقسام زباله بویژه مواد پلاستیكی ، آهنی ، زباله های عفونی و سرسرنگ های معتادان و غیره از طریق همین خورها به دریا می ریزد كه صحنه نازیبا برای شهر ایجاد كرده است.
بوی تعفن وگنداب از یك سو ، حضور معتادان و با انواع و اقسام بیماری ها بدلیل مصرف مواد مخدر اعم سنتی و صنعتی و جا گذاشتن سرنگ های آلوده خطر زیست محیط وآلودگی دریا را دوچندان می كند.
موضوع ورود فاضلاب به دریا در شهر بندرعباس سال هاست با اعتراض اداره كل حفاظت محیط زیست استان، دوستداران محیط زیست و نهادهایی مانند شورای شهر و رسانه ها روبرو شده كه تاكنون این تلاش ها واعتراض ها نتیجه چندانی نداشته است و امید است با ورود استاندار جدید هرمزگان این موضوع هر چه زودتر مرتفع شود.
بر پایه اعلام اداره كل محیط زیست استان هرمزگان ، سالانه بیش از 87 میلیون و 801 هزار و 248 مترمكعب فاضلاب شهری و خانگی در استان هرمزگان تولید می شود كه از این میزان 25 و نیم درصد آن تصفیه می شود.
بسیاری از شهروندان بندرعباس وقتی صحنه های از ورود فاضلاب خام و زباله را از دهانه خورها به دریا می بینند، به اكراه ماهی و میگو خریداری می كنند و به شدت از این وضعیت گلایه دارند كه چرا این وضعیت ساماندهی نمی شود.

** تاكید استاندار هرمزگان بر ساماندهی خورهای شهر بندرعباس
استاندارهرمزگان گفت: خورهای شهر بندرعباس علاوه بر ساماندهی باید هرچه زودتر برای فعالیت های تفریحی آماده شود.
فریدون همتی در نشست اخیر با شهردار و اعضای شورای شهر بندرعباس افزود: برای بهره برداری از خورها به عنوان یك ظرفیت گردشگری، ابتدا باید فاضلاب را از خورها خارج و آب دریا را در آن ها جاری كرد.
همتی با تاكید بر اینكه نباید اجازه دهیم بیشتر از این ساحل بندرعباس آسیب ببیند، افزود: شهرداری باید نظارت دقیقی داشته باشد و از ساحل شهر بندرعباس صیانت كند و اجازه تصرف و ساخت ‌ وسازهای غیرمجاز در محدوده ساحل را ندهد.
وی با تاكید بر اینكه شهر ساحلی بندرعباس باید از وضعیت موجود به نقطه مطلوب برسد، تصریح كرد: مسائلی همچون بافت فرسوده ،سكونتگاه‌ های غیررسمی، حمل و نقل، مسكن مهر، خورها، ورود فاضلاب به دریا وفضای سبز ازمشكلات شهر بندرعباس است كه اگر چند مورد از این مشكلات با تلاش مشترك دستگاه‌ها رفع شود ، مردم متفاوت ‌تر از گذشته و به شكل بهتری در رفع سایر مشكلات مشاركت خواهند كرد.

** احتمال بازگشت شكوفایی جلبكی با تداوم سرازیر شدن فاضلاب به دریا
حجم بالایی از فاضلاب و زباله ها بویژه زباله های مثل پلاستیك و آهن و عفونی كه از خورها به دریا می رود بطور مستقیم بر روی آبزیان و حتی آب دریا اثر می گذارد و ضمن سیار بودن مواد پلاستیكی بر روی آب، موجودات دریایی به خیال اینكه طعمه است می خورند و دچار خفگی و از بین رفتن می شوند.
شكوفایی جلبكی یك پدیده دریایی است كه بر اثر ازدیاد جمعیتی انفجارگونه گروهی از جلبك‌ها اتفاق می‌افتد و مقدار معمول آن حدود 2000 عدد در لیتر است كه به علت تغییر رنگ آب دریا به رنگ سرخ یا مایل به سرخ آن را كشند قرمزمی ‌گویند.
دو عامل اصلی در افزایش این جلبك‌ها كه به فیتوپلانكتون‌ها معروف هستند موثرند كه شامل افزایش دما و مواد مغذی به ویژه مواد فسفردار و نیترات است.
تخلیه پساب‌های صنعتی و خانگی و كودهای شیمیایی كه مملو از موادی چون نیترات ‌ها و فسفات‌ ها هستند در دریا موجب فراهم شدن غذای زیاد برای فیتوپلانكتون‌ها و ازدیاد آنی جمعیت آن‌ها می‌شود. تناوب تابش ابر- آفتاب و بارندگی كمك به سزایی در رشد این موجودات می‌كند و وزش طوفان و گردوغبار از طرف بیابان‌ها نیز باعث فراهم شدن ذرات آهن‌دار می‌شود.
بعضی از این فیتوپلانكتون‌ها از خود سم ترشح می ‌كنند یا باعث فزونی اكسیژن با تك اتم می‌شود كه باعث تخریب آبشش ماهی‌ها می‌شود و یا با مرگ این فیتوپلانكتون‌ها ، باكتری‌های تجزیه كننده بقایای مرده این فیتوپلانكتون‌ها اكسیژن محلول آب را مصرف می‌كنند و در نتیجه ماهی‌ها و دیگر آبزیان منطقه دچار حالت خفگی و كمبود شدید اكسیژن شده و در نهایت منجر به مرگ آنها می‌شود.
درسالهای اخیر پدیده كشند قرمز در خلیج فارس و دریای عمان خساراتی به ماهیگیران زده است، یكی از این موارد در خرداد سال 94 در ساحل بندرعباس روی داد كه بنابر اظهار مسئولان علمی و اجرایی ، تراكم سلولهای عامل پدیده كشند قرمز به 2 هزار سلول در هر لیتر رسید و موجب مرگ و میر جمعی آبزیان در ساحل بندرعباس شد.
معاون نظارت و پایش اداره كل محیط زیست هرمزگان دراین زمینه می گوید: پدیده شكوفایی جلبكی در شهریور ماه امسال ساحل بندرعباس ، هم اكنون برطرف شده اما احتمال برگشت و مشاهده آن در فصل پاییز و زمستان وجود دارد.
حبیب مسیح افزود: عوامل طبیعی و انسانی از جمله ورود فاضلاب از طریق كانال های ایجاد شده توسط شهرداری بندرعباس و پساب تصفیه خانه های شركت آب و فاضلاب شهری، ضمن افزایش آلودگی آب دریا، محیط مناسب برای شكوفایی جلبكی را فراهم می كند.
وی ادامه داد: 22 نقطه در نوار ساحلی بندرعباس به عنوان كانون های آلایندگی دریا شناسایی شده كه در 11 نقطه ورود عمده پساب و فاضلاب وجود دارد.
معاون حفاظت محیط زیست هرمزگان یاد آور شد: بیشترین سهم آلودگی مربوط به شركت آب و فاضلاب شهری است كه بنا بر اظهار این شركت، 70 درصد فاضلاب را جمع آوری می كند.
مسیح در پاسخ به پرسش ایرنا درباره صدور مجوز احداث آب شیرین كن برای صنایع توسط محیط زیست كه مانع از خرید پساب توسط صنایع می شود گفت: با وجود قرارداد های قبلی، هنوز زیرساخت و امكان تحویل پساب تصفیه شده به صنایع فراهم نشده است.
وی خاطرنشان كرد: اداره كل حفاظت محیط زیست هرمزگان گزارش های كامل از وضعیت آلاینده های خلیج فارس در محدوده آب های استان را به به مراجع و نهادهای مرتبط اعلام و ارسال كرده است.
به گفته وی لازم است وزارت نیرو به موضوع پساب و فاضلاب بندرعباس ورود كرده و با اختصاص اعتبار كافی، برای همیشه این مساله را حل كند.

**پاكسازی افزون بریك میلیون مترمربع از كانال ها و خورهای شهر بندرعباس
یكی از وظایف اصلی شهرداری ها نظافت، پاكسازی و زیباسازی شهر و برخورد با آلوده كنندگان محیط زیست اعم از بخش خصوصی و دولتی بوده كه شهر به عنوان یك موجود زنده باید سرپا نگه داشته شود.
خورها كه در گذشته به عنوان آبراه و محل انتقال سیلاب بوده امروز به زباله دانی وتجمع انواع موجود موزی مثل موش، حشرات، پشه و آلودگی زیست محیطی تبدیل شده است به طوریكه خود مردم هم كه در كنار این خورها زندگی می كنند و دیده شده زباله های خود را به داخل این كانال ها می ریزند.
شهردار منطقه 2 بندرعباس گفت: افزون بر یك میلیون متر مربع از كانال ها، جوی ها و خورهای سطح شهر امسال لایروبی و پاكسازی شده است.
مهدی رنجبری درهمین زمینه افزود: بسیاری از روان آب ها و آب رو های نامناسب سطح محلات بافت فرسوده با ساخت كانال ها و نصب جدول مناسب بهسازی و پاكسازی شده تا شاهد شرایط مطلوب در سطح محلات و خیابان ها باشیم.
وی بیان داشت: وجود رسوب و گل و لای در بستر خورها از مشكلات اصلی بحث پاكسازی و لایروبی آنهاست و با استفاده از ماشین آلاتی كه در اختیار داریم و همچنین با وجود نیروی انسانی كه در این مجموعه در شرایط آب و هوای طاقت فرسا تلاش می كنند، اقدام به پاكسازی خورها می كنیم.
شهردار منطقه 2 بندرعباس اظهار كرد: یكی از وظایف شهرداری، بحث تنظیف و پاكسازی سطح شهر است و نظافت و لایروبی كانال ها، جوی ها و خورها با توجه به رهاسازی پسماندها و فاضلاب در آنها و بوجود آمدن شرایط غیر بهداشتی، یكی از مهم ترین فعالیت هایی این مجموعه محسوب می‌شود.

**مشكل زیست محیطی تخلیه پساب فاضلاب بندرعباس به دریا رفع شود
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری استان هرمزگان گفت: شركت آب و فاضلاب استان باید هر چه سریع تر نسبت به رفع مشكل زیست محیطی پیش آمده در تخلیه پساب فاضلاب به دریا در شهر بندرعباس اقدام كند.
رضا مدرس در همین زمینه افزود: شركت آب و فاضلاب هرمزگان اعلام كرده كه پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب مطابق با استانداردهای محیط زیست است كه برای روشن شدن این موضوع به مدت 10 روز مهلت دارند كه پایش مشترك با اداره كل محیط زیست انجام دهند.
وی بیان داشت: شركت آب و فاضلاب هرمزگان باید وضعیت تخلیه پساب تصفیه خانه فاضلاب در خروجی گورسوزان بندرعباس به عمق دریا را طبق استانداردهای زیست محیطی مطالعه كند و برنامه زمان بندی اجرای پروژه را به شورای حفاظت از منابع آب این استان ارائه دهد.
وی همچنین در خصوص سامانه «حذف بو» در ایستگاه های بالابر بر سطح شهر نیز بیان داشت: با توجه به بوی نامطبوع فاضلاب در محدوده ایستگاه‏ ها هر چه سریع تر این سامانه راه‏ اندازی شده و معضل اجتماعی پیش آمده برطرف شود.
مدرس یاد آور شد: در پی دستور استاندار هرمزگان، پساب جمع آوری شده منطقه غرب بندرعباس تا زمان بهره برداری از سیستم تصفیه فاضلاب شهرك های غرب، به خط فاضلاب شهر متصل و از ورود فاضلاب به دریا جلوگیری می ‌شود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری هرمزگان اظهارداشت: این اقدام در بازدید میدانی از وضعیت دفع فاضلاب شهر بندرعباس و نشستی كه به همراه مدیران دستگاه های متولی از جمله اداره كل مدیریت بحران استانداری ، شركت آب و فاضلاب ، اداره كل محیط زیست ، فرماندار و شهردار بندرعباس انجام و تصمیماتی در این خصوص گرفته شد.
مدرس تصریح كرد: در این راستا مقرر شد شركت آب و فاضلاب هرمزگان 200 لیتر برثانیه از پساب ورودی به دریا در خور گورسوزان جهت استفاده در آبیاری فضای سبز شهر بندرعباس تحویل شهرداری دهد كه این امر در مرحله انتخاب پیمانكار است.
به گفته وی ، همچنین شركت آب و فاضلاب استان متعهد شد مطالعه لازم برای اتصال فاضلاب شهرك های غرب بندرعباس به شبكه فاضلاب شهری بندرعباس را با سرعت بیشتری انجام دهد.
مدرس یاد آورشد: پس از پایان مطالعه ظرف مدت 15 روز اقدام لازم جهت اتصال شبكه فاضلاب شهرك ها به شبكه فاضلاب شهری بندرعباس را انجام دهد.

**اجرای طرح فاضلاب در بافت های فرسوده بندرعباس نیازمند بازسازی بافت شهری است
مدیرعامل شركت آب و فاضلاب هرمزگان گفت: اجرای طرح فاضلاب در بافت های فرسوده بندرعباس نیازمند اصلاح و بازسازی بافت شهری است و علاوه بر آبفا دیگر سازمان های مرتبط نیز باید خود را موظف بدانند.
امین قصمی بیان داشت: جمع آوری روان آب های سطحی كه در برخی مناطق به گنداب با بار آلودگی بسیار بالاتر از فاضلاب تبدیل شده، به عهده آبفا نیست بلكه مسئولیت هدایت روان آب ها به عهده ارگان دیگری است.
وی ادامه داد: شركت آب و فاضلاب استان تنها متولی حفظ محیط زیست نیست و اگر به دنبال ارگان مقصر باشیم، مشكل فاضلاب رفع نخواهد شد و تنها راه حل این مشكل، همكاری و دغدغه مند بودن همه سازمان های ذیربط است.
قصمی اظهار كرد: در شهر بندرعباس 750 كیلومتر شبكه فاضلاب كار شده اما هر كسی براساس سلیقه و تشخیص خود با شبكه و منحول های فاضلاب (درب های فلزی) رفتار می كند و به عنوان مثال تمامی تانكر های تخلیه فاضلاب های خانگی و غیر خانگی به راحتی فاضلاب خود را از طریق منحول ها وارد شبكه نموده و خسارت های سنگینی به شبكه فاضلاب وارد می كنند.
وی با بیان این كه برای رفع مشكل فاضلاب بندرعباس، ما خود را موظف می دانیم، تصریح كرد: در حال حاضر 79 درصد از جمعیت شهر بندرعباس از شبكه جمع آوری و تصفیه فاضلاب بهره مندند كه حجم فاضلاب جمع آوری شده بیش از 53 هزار متر مكعب در شبانه روز است.
مدیرعامل آبفا هرمزگان خاطرنشان كرد: ایجاد تاسیسات فاضلاب شهر بندرعباس با اعتبار هزینه شده بیش از 149 هزار میلیارد ریال از جمله پروژه های در دست اجراست كه تكمیل آن 4 هزار و 650میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
وی ادامه داد: اجرای 15 كیلومتر شبكه جمع آوری فاضلاب، اصلاح و بازسازی تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس با ظرفیت 72 هزار متر مكعب در شبانه روز و احداث ایستگاه پمپاژ فاضلاب شهرك نبوت با پیشرفت فیزیكی 76 درصد از جمله اقدامات این شركت در سال گذشته بوده است .
قصمی در پاسخ به پرسش عضو شورای شهر در خصوص چرایی محقق نشدن قرارداد تصفیه و فروش پساب تصفیه خانه بندرعباس،گفت: گرچه از سال 94 سرمایه گذار این طرح انتخاب شده اما قرارداد نهایی تصفیه و فروش پساب عملا در پایان سال 95 امضاء و اجرایی شده است.

** راه اندازی سامانه حذف بوی فاضلاب در هرمزگان
مدیر عامل آب و فاضلاب هرمزگان می گوید: برای نخستین بار در كشور سامانه كنترل و حذف بو با گاز ازن با هزینه 2 میلیارد ریال در ایستگاه فاضلاب شماره سه شهر بندرعباس نصب و راه اندازی شد.
امین قصمی افزود: طرح پایلوت حذف بو به روش ازن زنی با هدف از بین بردن بوهای نامطبوع در ایستگاه‎ های پمپاژ فاضلاب راه اندازی شده كه در این روش هوای دارای گازهای بدبو در اطراف ایستگاه و خروجی شبكه فاضلاب به كمتر از 2 ppm (واحد در میلیون) می رسد.
وی بیان داشت: ازن زنی یك روش موثر گند زدایی و اكسیداسیون كار آمد است كه در تاسیسات فاضلاب به خصوص تاسیساتی كه در مجاورت مناطق مسكونی و مكان های عمومی واقع شده اند ، جهت رفع بوی نامطبوع هوا مورد استفاده قرار می گیرد.
مدیرعامل آب و فاضلاب استان هرمزگان اظهار كرد: در این روش به كمك ژنراتورهای تولید ازن از هوای محیط ، گاز ازن بدست آمده كه در نتیجه تركیب آن با آب و انتشار آن به صورت مه پاشی در هوای دارای بو، عمل حذف بو انجام می گیرد.
قصمی گفت: نازل های مه پاش تزریق مخلوط آب و ازن درتمام بخش های تولید بو در ایستگاه فاضلاب شامل كانال ورودی فاضلاب ، حوضچه جمع آوری فاضلاب و كانال خروجی فاضلاب (بخش عمده تولید بو) نصب شده است تا سامانه یاد شده با بالاترین راندمان حذف گازهای متصاعد شده بد بو در حال كار باشد.
وی یاد آور شد: در حال حاضر جهت تكمیل طرح حذف بو، آنالیزورهای سنجش گاز جهت تعیین میزان گاز تولیدی در ساعت مختلف روز به منظور راه اندازی اتوماتیك سامانه یاد شده و هوشمند سازی میزان ازن تزریقی در حال نصب و راه اندازی است.
این مسئول اضافه كرد: پیش از اجرای این طرح پایلوت ، تنها سامانه بیولوژیكی حذف بو در لیفت یك فاضلاب (واقع در گلشهر جنوبی) بود كه با تایید نهایی شركت مهندسی آب و فاضلاب كشور، سامانه حذف بو با گاز ازن در سایر ایستگاه های فاضلاب و تصفیه خانه فاضلاب شهر بندرعباس نیز راه اندازی خواهد شد.

** پیشگیری از ورود پساب فاضلاب به دریا یك مطالبه عمومی
جلوگیری از ورود پساب فاضلاب به دریا در بندرعباس یك مطالبه عمومی است و باید هرچه سریع تر راهكار مناسبی برای حل این مشكل، اتخاذ شود.
تصفیه و استفاده از پساب فاضلاب در آبیاری فضای سبز همواره از راهكارهای مطرح در این خصوص بوده و در خصوص اجرای این راهكارها باید كارگروهی تشكیل و بررسی های لازم را انجام دهد تا چاره اندیشی و اقدام شود.
مرگ مرجانها ، عروس های دریا ، پدیده كشند قرمز و دهها موارد آلودگی اعم نفتی وغیر نفتی حاكی از سرازیر شدن فاضلاب خام به دریا بوده كه باز این چرخه دوباره به خود ما انسانها كه هر روز و هر دقیقه وثانیه این محیط را آلوده می كنیم بر می گردد .
ضرورت حل مشكل ورود فاضلاب به دریا در تصمیم گیری های مسئولان باید به اجماع دست یافته و هر یك از سازمان ها اعم از شهرداری، آب و فاضلاب و آب منطقه ای در رفع آن می توانند نقش داشته باشند.
6048/7408
گزارش: خلیل تنیده * انتشار دهنده: محمد جهانگیریان