اقلام عرضه شده در نمایشگاه سیاری كه موزه ملی علوم و فناوری ایران به مناسبت روز معلولین برپا كرده است، میان دستان گروهی از بازدیدكنندگان نابینا جابه جا می شود؛ به واقع فرصتی است تا اشیایی همچون آونگ های موجی، كره سماوی، اسطرلاب، ژیروسكوپ، اهرم مكعب محور و توپ های نیوتن كه آنها تا به امروز در كتاب ها خوانده و در ذهن تجسم كرده بودند، زیر انگشتانشان به تجربه لمس درآید.
پرستو ولدخانی رییس كتابخانه نابینایان حسینیه ارشاد كه برگزاری نمایشگاه در این مكان به همت و تلاش او بوده است، با هیجان به مهمانان خوشامد می گوید و با سرعت میان بازدیدكنندگان در حال جنب و جوش است تا همه چیز سرجای خودش باشد؛ زمانی كه به نابینایی او پی می برم، از این همه انرژی و تحرك، شگفت زده می شوم.
ولدخانی پس از آن كه متوجه می شود خبرنگار گروه علمی ایرنا و در حال تهیه گزارش از نمایشگاه هستم، می گوید: ال ها پیش به صورت اتفاقی از یكی از این نمایشگاه های سیار موزه علوم و فناوری ایران بازدید كردم و اولین بار زمانی موفق به لمس اسطرلاب شدم كه تا قبل از آن در دانشگاه فقط اسم آن را شنیده بودم ؛ بسیار هیجان زده شدم و آن لذت به حدی عمیق بود كه در طول این سال ها تلاش كرده ام احساس آن روز خود را با دیگر نابینایان به اشتراك بگذارم.
وی هدف از برپایی این نمایشگاه را آشنایی نابینایان و كم بینایان با دستاوردهای علمی و فناوری های ایران قدیم و فیزیك مكانیك ذكر می كند و توضیح می دهد: تلاش كردیم بستری فراهم كنیم تا افرادی كه دارای معلولیت هستند،در ترویج علم نادیده گرفته نشوند. برای مثال شخص من در دانشگاه بارها در فیه مافیه مولوی واژه كره سماوی را فقط شنیده بودم ولی تا به حال فضایی برای تجربه ان نبوده است، اكنون این فضا و مجال مهیا شده تا آن را به عینیت لمس كنم.
بخش فیزیك مكانیك نمایشگاه برای ولدخانی جذابیت بیشتری دارد و بیشترین وقت خود را میان آونگ های موجی و سینوسی می گذراند.
وی با بیان این كه آرزو تحصیل در رشته فیزیك را داشته ولی در آن موقع طبق قانون دانشجویان نابینا فقط باید در رشته های علوم انسانی ادامه تحصیل می دادند، حال آرزوهای از دست رفته خود را میان آونگ ها جستجو می كند.
در همین حال، یاسر محبی كارشناس نمایشگاه موزه ملی علوم و فناوری نیز با اشتیاق برای نابینایان از تاریخ اشیای موزه و كاربردشان می گوید و درحالی كه مراقب است اشیاء از دست بازدیدكنندگان نیفتد، می گوید: اولین بار است كه تاریخ اشیای به نمایش گذاشته شده در موزه را برای افرادی توضیح می دهم كه قادر به دیدن آن نیستند و با لمس كردن و توضیحات من تلاش می كنند آن را در ذهن خود بازسازی كنند و این همه احساس خوب كه نابینایان پس از لمس با این اشیا با آن روبرو می شوند برای من تجربه ای تكرار نشدنی است.
زهرا محمدزاده شهریاری نابینای بازنشسته سازمان بهزیستی با دوست بینای خود به این نمایشگاه آمده است و زمانی كه نظرش را درمورد نمایشگاه موزه ملی علوم و فناوری جویا می شوم، آنقدر دلش پر است كه بی توجه به سوال من، سفره دلش را این چنین باز می كند: همانطور كه ما قادر به دیدن نیستیم دیگران هم ما را نمی بینند و ما اصلا به حساب نمی آییم؛ روز معلولین به یاد می آورند كه ما چقدر مشكل داریم و سپس تا روز معلول سال بعد فراموش می شویم.
شهریاری ادامه می دهد: مشكلات نابینایان به عنوان بخشی از معلولین در فضاهای شهری فراوان است و همین كه نابینایان با این شرایط قادر به نفس كشیدن هستند باید مدال دریافت كنند؛ به واقع همانطور كه همانند بقیه شهروندان مالیات پرداخت می كنیم، نمی خواهیم خانه نشین باشیم و دوست داریم در میان شهر در كنار بقیه شهروندان زندگی كنیم ولی ظاهرا شهر به ما تعلق ندارد.
شهریاری می افزاید: موانعی كه برای جلوگیری از تردد موتورسیكلت ها گذاشته شده است بارها پاهایم را زخمی كرده و عصایم را شكسته است؛ برای سوار شدن به وسایل نقلیه عمومی با شرایط سختی روبرو می شویم و صندلی های مربوط به معلولین در اتوبوس و مترو همیشه توسط غیر معلول ها اشغال شده است.
با شنیدن درددل های این نابینا به یاد می اورم كه در بسیاری از كشورها، مناسب سازی طراحی شهری برای حركت معلولان،در قانون ثبت شده است و هم اكنون اتوبوسرانی كشورهای پیشرفته مجهز به سكوی محرك برای تردد معلولین بوسیله
صندلی چرخدار است؛ از جمله ایستگاه قطار برلین بسیاری از معیارهای مربوط به امكانات برای انتقال افراد معلول را تامین كرده و حدود 30 آسانسور با صدا و سنگفرش ویژه در ان نصب شده است.
ذهن خود را به نمایشگاه برمی گردانم و به سراغ صالح فرامرزی رییس نمایشگاه سیار موزه ملی علوم و فناوری می روم كه از تلاش ها برای آماده سازی حضور معلولین در نمایشگاه سخن گفت و اظهار كرد: موزه ملی علوم و فناوری ایران با همكاری كتابخانه حسینیه ارشاد و با هدف گرامیداشت روز جهانی معلولین، نمایشگاهی سیار از آثار تعاملی و قابل لمس را برای نابینایان برگزار كرده است كه شامل دو بخش علوم و فناوریهای قدیم ایران و بخش فیزیك است.
وی افزود: در این نمایشگاه تلاش كردیم آثاری ارایه كنیم كه به صورت كنش و واكنش بین مخاطب و اثر رفت و آمد ایجاد كند و نابینایان با لمس اشیاء قادر به درك نزدیكی از اثر باشند و برقراری ارتباط نزدیك و دو سویه آموزشی با قشر معلول و نابینای جامعه و نیز ایجاد بستر لازم جهت تجربههای مفید و به یادماندنی حاصل شود.
نمایشگاه سیار موزه علم و فناوری ایران كه همزمان با روز جهانی معلولین (3 دسامبر مصادف با 12 آذر) آغاز شد، تا پایان امروز 13 آذرماه در كتابخانه حسینیه ارشاد برقرار است.
با توجه به نیاز روحی و روانی معلولین برای حضور در موزه ها و نمایشگاه ها، همكاری همه جانبه مسولان ضرورت دارد تا فضای شهری بر اساس نیازهای متفاوت معلولین بصری، حركتی و شنوایی مناسب سازی شود تا آنها هم قادر شوند سهم متناسبی از درخت فرهنگی كشور بچینند.
9031 علمی
خبرنگار: عادل پازیار* انتشار:محتشمی پور
تهران- ایرنا- نور خورشید از پشت پنجره های اُرسی نمایشگاه، همچون رنگین كمان روی چشمان بسته اش فرش شده بود و گوی های نقره ای آویزان از 'آونگ های موجی' میان دستانش به رقص آمده بودند؛ احساس عمیق حاصل از این لمس و كشف چنان در رخسارش نمود پیدا كرده بود كه در آن لحظه آرزو كردم كاش مانند او نابینا بودم.
