اختلاف بر سر نام جمهوري مقدونيه -موضوع روز و اختلافي قديمي- سيد نادر نوربخش

مقدونيه كشوري است محاط در خشكي در شبه جزيره بالكان كه از جنوب با يونان همسايه است،'جمهوري مقدونيه'از زمان استقلال از يوگسلاوي سابق در سال 1991 از اين نام براي خود استفاده كرده، امري كه همواره مورد اعتراض يونان بوده است.
بايد توجه داشت نام 'مقدونيه 'از منظر جغرافيايي و تاريخي مفاهيم متفاوتي دارد: نخست ممكن است در مورد كشور جمهوري مقدونيه به كار رود ،دوم ممكن است منظور از آن منطقه اي واقع در داخل كشور يونان باشد كه بيش از يك ميليون نفر جمعيت دارد و هم مرز باجمهوري مقدونيه است و سوم مفهوم گسترده آن از نظر جغرافيايي كه در برگيرنده ناحيه مقدونيه در شمال كشور يونان، استان بلاگووگراد بلغارستان، جمهوري مقدونيه و نيز قسمتي از كشور آلباني و نيز قسمتي از صربستان و كوزوو است كه در اينجا مورد اول مد نظر است.اوضاع هنگامي پيچيده تر مي شود كه توجه داشته باشيم در شبه جزيره بالكان قوميت بيشتر از مليت اهميت دارد.
يونان جمهوري مقدونيه را متهم به سوء استفاده ازفرهنگ و نام تاريخي متعلق به يونان كرده و در اظهار نظرهاي رسمي معمولا اين كشور همسايه خود با نام 'اسكوپيه' مي شناسد كه در واقع پايتخت اين كشور است. يونان معتقد است اين جمهوري كه كمتر از سه دهه از تاسيس آن مي گذرد و ازنظر نژادي هم اصلا اسلاو محسوب مي شوند هيچ ارتباطي با تمدن يوناني نداشته و اين كشور را با اتهام دزديدن تاريخ و نمادهاي يوناني براي ايجاد يك هويت جعلي ملي روبرو كرده است.
پژوهشگران ايجاد ملتي با نام مقدوني ها واقع در خارج از مرزهاي يونان را يك تلاش مصنوعي از سوي مارشال تيتو در سال 1944 مي دانند كه در آن هنگام اين منطقه بخشي از يوگسلاوي به شمار مي رفت ، درحاليكه عده اي ديگر عقيده دارند ريشه هاي اين وضع را بايد در جنگ هاي بالكان در ابتداي قرن بيستم جستجو كرد. در هر صورت اين كشور پس از استقلال در 26 سال قبل نام جمهوري مقدونيه را برگزيد، اين امر در آن هنگام نه تنها مخالفت دولت يونان بلكه باعث اعتراض و راهپيمايي گسترده بسياري از يوناني هاي ساكن در كشورهاي خارجي از جمله ايالات متحده نيز شد.
برخي تلاش جمهوري مقدونيه براي استفاده از اين نام را نياز مبرم اين كشور به ايجاد يك هويت براي خود مي دانند،در اين جهت جمهوري مقدونيه با استفاده از نمادهاي فرهنگ يونان از جمله خورشيد در پرچم و يا نامگذاري فرودگاه بين المللي پايتخت خود به نام فرودگاه اسكندر كبير و مجسمه هاي اسكندر و فيليپ در ميادين شهر اسكوپيه باعث اعتراض شديد يونان شده است.جمهوري مقدونيه خود را وارث شخصيت تاريخي اسكندر مقدوني قلمداد مي كند. اسكوپيه همچنين معتقد است هيچ گونه ادعاي ارضي نسبت به مفهوم جغرافيايي مقدونيه كه دربرگيرنده ناحيه شمالي واقع در خاك يونان مي شود ندارد.
اين جمهوري معتقد است اسلاوها ساليان متمادي در اين ناحيه زندگي كرده اند و حق دارند ازنام مقدونيه براي خود استفاده كنند. همچنين برخلاف بسياري از پژوهش ها كه مقدوني ها را جزئي از فرهنگ يوناني تعريف مي كند، آنها معتقدند از نظر تاريخي تفاوت هاي زيادي ميان يونان و مقدونيه وجود داشته است و از سويي ديگر بر اين نظرند كه امروزه بسياري از ساكنين استان مقدونيه داخل يونان را مهاجران و پناهجويان يوناني تشكيل مي دهند كه در قرن بيستم از ديگر نقاط از جمله آناتولي به اين ناحيه مهاجرت كردند و لذا اسلاوهاي جمهوري مقدونيه قدمت بيشتري در حضور در اين سرزمين نسبت به همسايه خود قائل هستند.
تاكنون مذاكرات مختلف براي حل اين مناقشه ونامگذاري جديد نتيجه اي نداشته است، ازسويي هم يونان خواستار آن است هرگونه اصلاح احتمالي در نام جمهوري مقدونيه نه فقط در روابط دو طرفه اين كشور با يونان بلكه بطور فراگير و در ارتباط با همه كشورها وسازمان هاي بين المللي به زبان هاي مختلف مورد استفاده قرار گيرد.
در حال حاضر سازمان ملل متحد و برخي از سازمان ها مانند اتحاديه اروپا اين كشور را بطور رسمي ' مقدونيه جمهوري سابق يوگسلاوي' FYROM مي نامند و در بسياري از كشورهاي اروپاي غربي نيز با همين عنوان شناخته مي شود. نبايد فراموش كرد در بعد بين المللي اين مناقشه حتي مانع پيوستن جمهوري مقدونيه به اتحاديه اروپا و نيز ناتو شده است.از سوي ديگر هم يونان نگران است اين نامگذاري باعث شود در آينده اين كشور نسبت به استان شمالي مقدونيه كه در خاك يونان قرار دارد ادعاهايي مطرح يا در امور داخلي آن دخالت كند.
كارشناس مسائل اروپا