به گزارش ايرنا، ايرانيان نزديك به چند هزار سال است كه شب چله (يلدا) آخرين شب پاييز كه درازترين و تاريكترين شب در طول سال است را تا سپيده دم بيدار مي مانند و در كنار يكديگر خود را سرگرم مي‌دارند تا بلندترين شب سال ، سردي و تاريكي آن را در كنار هم و با محبت و گرماي وجود هم به صبح رسانند.
شب اول زمستان در مازندران به ' گت چله ' معروف است و در اين شب براساس سنت ديرينه همه افراد خانواده دور هم و بيشتر در خانه بزرگ فاميل جمع مي شوند و با خوردن هندوانه، انار و ساير ميوه‌ها و آجيل، سرماي فصل زمستان را از خود دور مي‌كنندو اعتقاد بر اين است كه با خوردن هنداونه در شب يلدا، هرگز در زمستان سردي از وجودشان بيرون رفته و سردشان نمي شود.
جشن يلدا در مازندران همانند مناطق ديگر كشورمان با گرد هم آمدن و شبنشيني اعضاي خانواده و فاميل ها در كنار يكديگر برگزار ميشود، در آيين شب يلدا يا شب چله و يا همان گت چله به زبان مازندراني، خوردن آجيل مخصوص كه با انجير خشك، شكلات، كشمش و نبات همراه است، انار و شيريني و ميوه‌هاي گوناگون همچون خرمالو متداول است كه همه نماد و نشانه بركت، تندرستي، فراواني و شادي است.
زمستان در مازندران با وجود كوههاي مرتفع و سر به فلك كشيده از غرب رامسر تا شرق گلوگاه، بعد از سپري شدن شب چله از راه مي رسد و به همين دليل افراد معتقدند كه در پايان فصل پاييز و آغاز فصل سرد زمستان بايد با جمع شدن در نزد بزرگان و ريش سفيدان، شبي پرخاطره داشته و با گرمي دل هاي به هم پيوسته در اين شب بلند سال، زمستان و پايان سال خوب و شادي را سپري كنند.
مردم اعتقاد دارند كه اين شب يك شب خوب و شادي آور است و شگون ندارد كه بي غذا باشند و به همين دليل اعتقاد دارند كه در اين شب برنج پخت كنند؛ البته در برخي از مناطق پخت آش دوغ و آش ترشي هم متداول است.
بخشدار هزارجريب نكا در مورد آيين هاي شب يلدا در روستاهاي هزارجريب به ايرنا گفت: شب يلدا براي همه روستاييان همچون ساير شهروندان، شبي خوش يمن و با بركت است كه بايد با شادي سپري شود.
محمد محمديان افزود: دورهم نشيني، شب زنده داري، بيان داستان و خاطرات گذشته از جمله برنامه هاي اين شب بزرگ سال است.
وي ادامه داد: غذاها و خوراكي هاي محلي شب يلدا در روستاها و نقاط مختلف شهري، پشت زيك، برنجك ، نان محلي ، نان روغني ، اسبه حلوا ، جريز حلوا، خمير طلا، خمير آش ، آغوز نون و ...است.
سيده راضيه حسيني اهل روستاي سه كيله نكا از جمله بانوان هنرمند و كدبانوي روستايي است كه با وجود اينكه در شهر زندگي مي كند و زندگي شهري را براي برخي از امكانات پسنديده است؛ از آيين ها و سنت هاي روستايي دور نمانده و تهيه غذاها و شيريني هاي محلي در مناسبت هاي خاص را براي خانواده در دستور كار دارد.
وي با تاكيد بر نهادينه كردن فرهنگ بومي و محلي در بين نسل جوان به خبرنگار ايرنا گفت: همه ما موظف به اين فرهنگ سازي هستيم و نبايد شهرنشيني و زندگي مدرن بر سنت هاي بومي و محلي ما اثر منفي گذارد.
حسيني در مورد خوراكي هاي متداول شب يلدا در شرق مازندران مي گويد: اغلب روستاهاي شرق مازندران شب يلدا را با ميوه هاي جنگلي همچون كندس، خرمالو ، وليك و انار سپري مي كنند و خوراكي هاي مهم آن اسبه حلوا، پشت زيك، جريز حلوا است.
وي گفت: زنان كدبانوي مازندران، انار را از ميوه هاي مهم شب يلدا مي دانند و به همين دليل هم مقداري انار سالم را در جاي خشك و خنك براي استفاده در شب چله نگهداري مي كنند.
اين بانوي كدبانوي سه كيله اي ادامه داد: 'جريز حلوا ' يكي خوراك هاي مخصوص منطقه هزار جريب به خصوص دهستان پي رجه، استخرپشت و بخش هزارجريب است و حلوايي سنتي به نام جريز حلوا ست كه با آرد گندم ، دوشاب، مغز سائيده شده ي گردو و كنجد تهيه مي شود.
حسيني، ' خمير طلا ' را يكي ديگر از غذاهاي سنتي روستاييان در شب يلدا دانست كه معمولا در اعياد و دور هم نشيني هاي شبانه از جمله شب يلدا پخت مي شود و استقبال كننده زيادي دارد.
وي با اشاره به تهيه' اسبه حلوا' بعنوان يكي از پرطرفدارترين حلواي شب يلدا افزود: اين حلوا بعد از چيدن خرمالوي محلي و تهيه دشوي محلي پخته شده و از تخم مرغ، گردو، آرد، دشو تهيه مي شود.
محمدرضا اكبري از ديگر شهروندان نكايي هم دور هم نشيني را رسمي متداول در روستاهاي نكا و كل مازندران دانست كه در شب يلدا از رونق بيشتري برخوردار است و جوانان در اين شب با دورهم نشيني در كنار آتش، بازي كتك كاري از رسم متداول برخي روستاها در بين جوانان است و با شعرخواني و اميري خواني اين شب را تا صبحگاه بيدارند.
وي گفت: شعري كه براي شب يلدا مي خواند اين است: ' امشو شو يلداهه، پيشوم جريزحلواهه؛ امشو شو يلداهه، پيشوم خمير طلاهه.
اكبري از ديگر رسم و رسوم اين شب را خرجي بردن داماد براي عروس عنوان كرد و افزود: در گذشته در اين شب از سوي خانواده داماد براي دختراني كه نامزد داشتند خرجي شب يلدا شامل خوراكي هاي مختلف و مرغ و ماهي برده مي شد.
وي گفت: قصه گويي و شعر خواني و ني نوازي پيران و ريش سپيدان فاميل از ديگر سنت هاي قديمي در روستاهاي شرق مازندران است كه همچنان در برخي روستاها متداول است و گرمي خاصي به اين دورهمي مي بخشد.
يلدا كه به شب زايش خورشيد(مهر) معرف است؛ بلندترين شب سال است و با توجه به اينكه در پايان فصل برداشت محصولات كشاورزي واقع شده است؛ زمان خوبي براي دور هم نشيني و شادي اهالي فاميل است كه به همين دليل روزها قبل از رسيدن يلدا، همه در تكاپوي تهيه خوراكي هاي مخصوص اين شب هستند و در نقاط مختلف استان و كشور با رسم و رسوم هاي مختلف، زيبا و شاد برگزار مي شود تا پيوند پاييز با زمستان در اين شب بلند سال، همراه با شادي، بركت و خوشي باشد.
خبرنگار: مريم نظري**انتشار دهنده: محسن حسن نيا
7332/1899
ساري- ايرنا- مازندران كه به سرزمين هميشه بهار معروف است در مناسبت‌ها، آداب و رسوم مختلفي دارد كه شب يلدا به عنوان يكي از آداب و رسوم مهم اين ديار از ويژگي خاصي برخوردار است
