به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، مواضع «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریكا در قبال تحولات خاورمیانه و فاصله گرفتن كاخ سفید از الگوی پیشین مبنی بر ایجاد نوعی توازن در مناسبات با بازیگران خاورمیانه با واكنش های گوناگونی در این كشور مواجه شده است؛ چنانكه پس از تماس تلفنی چند روز پیش بین ترامپ و پادشاه سعودی، برخی تحلیلگران درباره همراهی افسارگسیخته واشنگتن با ریاض هشدار دادند.
در این تماس ملك سلمان درباره چالش های منطقه ای پیش روی عربستان با ترامپ گفت وگو كرد و رییس جمهوری آمریكا به وی اطمینان داد در برابر تهدیدات امنیتی از جمله موشك های انصارالله یمن از ریاض حمایت می كند. پادشاه عربستان البته همزمان در تماس با نخست وزیر انگلیس از آنچه نقش مخرب جمهوری اسلامی ایران در منطقه خواند، انتقاد كرد و كوشید «ترزا می» را نیز با خود همنوا سازد.
در پی تكرار مواضع حمایت گرانه واشنگتن در قبال سعودی ها و مخاصمه جویی ترامپ با جمهوری اسلامی ایران، جمعی از كارشناسان اطلاعاتی آمریكا نامه ای را خطاب به ترامپ نوشته و از وی خواستند در دیدگاه های خاورمیانه ای خود تجدید نظر كند.
كارشناسان و كاركنان نهادهای اطلاعاتی آمریكا عربستان را عامل اصلی حمایت از تروریسم در منطقه دانسته و از ادعای حمایت تهران از تروریسم و قرار دادن ایران در جایگاه اصلی ترین حامی تروریست های منطقه انتقاد كردند. در این نامه آمده است این ادعاهای دروغین با هدف متاثر ساختن افكار عمومی جهت تشدید فشار و دشمنی با ایران در دستوركار رسانه های نزدیك به جریان حاكم قرار گرفته است.
این كارشناسان با یادآوری ادعاهای دروغین پیشین درباره تلاش جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به تسلیحات هسته ای، مواضع كاخ سفید و محورهای ضدایرانی راهبرد جدید امنیتی آمریكا را ادامه چنین ادعاهایی دانستند. این در حالی است كه شواهد غیرقابل انكار از جمله ارتباطات و تابعیت عوامل وقوع حوادث تروریستی از جمله یازده سپتامبر 2001 ، همگی از نقش پررنگ سعودی در حمایت از گروه های تروریستی حكایت دارد.
هشدار در زمینه پیامدهای تشدید مواضع ضدایرانی ترامپ به بهای جلب رضایت سعودی ها كه پیشتر بارها از سوی اعضای كابینه ترامپ به ویژه مقامات ارشد دفاعی و دیپلماسی كاخ سفید بیان شده بود و در نامه یاد شده نیز به چشم می خورد، در رسانه های آمریكایی نیز بارها انعكاس یافته است.
پایگاه خبری- تحلیلی آمریكایی «بیزینس اینسایدر» در واپسین روزهای ماه گذشته با اشاره به خریدهای تسلیحاتی عربستان كه این كشور را در رده دومین خریدار بزرگ تسلیحات جهان در سال های 2015 و 2016 قرار داده و نیز رشد 200 درصدی واردات سلاح عربستان از سال 2012 تاكنون، نوشت این خریدها با هدف كاربرد در نبردهای بزرگ متعارف صورت گرفته است. این در حالی است كه بزرگترین رقیب این كشور یعنی جمهوری اسلامی ایران به دلیل اولویت جنگ های نیابتی و نامتقارن در خاورمیانه تحت تاثیر خریدهای چندصد میلیاردی عربستان قرار نگرفته و كسی در ایران هراسی از تهدیدات نظامی سعودی ندارد. علاوه بر اینكه وضعیت جغرافیایی عربستان خود به عامل مهمی برای آسیب پذیری این كشور تبدیل شده است.
به نوشته بیزینس اینسایدر، گرفتاری عربستان در عرصه درگیری های نظامی یمن خود مهمترین موید ناتوانی ریاض در برابر تهران است.
در همین ارتباط، «ساینس مانیتور» در تحلیل اخیر خود به روند رو به رشد قدرت منطقه ای تهران اشاره كرد؛ قدرتی كه به واسطه مقبولیت ایران در كشورهای دوست و پیرامون افزایش یافته است. به نوشته این نشریه آمریكایی، همراهی ایران با عراق در مقابله با تهدید فوری داعش، در شرایط بی عملی واشنگتن سبب شده تا هم مردم و هم دولت عراق، جمهوری اسلامی ایران را پشتیبان واقعی خود بدانند؛ وضعیتی كه در سوریه نیز رخ داد و ایران با همراهی روسیه مانع از پیشروی گروه های مسلح تكفیری شد.
ساینس مانیتور می افزاید در برابر وضعیت بی سابقه قدرت ایران در منطقه، عربستان كوشید تا در لبنان از طریق تحریكات سیاسی این اقتدار را به چالش بكشد، همچنان كه در یمن نیز توان نظامی خود را مصروف داشته تا موازنه قدرت را به سود خود تغییر دهد.
آخرین و بزرگترین حربه سعودی ها اما تلاش برای تاثیرگذاری بر سیاست های خاورمیانه ای آمریكا است. سعودی ها كه پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریكا با نگرانی به نتایج این انتخابات چشم دوخته و به واسطه شعارهای ترامپ مبنی بر تحول در وضعیت تعهد واشنگتن به حمایت نظامی از متحدان منطقه ای، چشم اندازهای مبهمی را پیش روی خود می دیدند، اینك ترامپ را رییس جمهوری مطلوب خود می بینند.
انعقاد قرارداد 460 میلیارد دلاری خرید سلاح از آمریكا طی دوره ای 10 ساله، عاملی تعیین كننده بود تا پس از سفر خردادماه ترامپ به ریاض، وی را در مقام حامی سرسخت سعودی ها قرار دهد، ضمن اینكه برخی منابع سعودی از پرداخت رشوه یك میلیارد دلاری به ترامپ از جانب بن سلمان ولیعهد، خبر دادند.
حمایت ترامپ از خاندان سعودی نه تنها در تقابل با ایران و انگشت نهادن مقامات كاخ سفید بر فعالیت های موشكی و مفاد برجام كه در زمینه های گوناگون بسیار پررنگ به نظر می رسد. ترامپ با اوج گیری بحران در حاشیه جنوبی خلیج فارس و گسترش اختلافات ریاض و دوحه بر خلاف وزیر امور خارجه خود از نقش میانجی خارج شد و به حمایت از سعودی ها پرداخت.
رییس جمهوری آمریكا بارها به حمایت از تجاوزگری عربستان در یمن پرداخته و حتی در جریان دستگیری های شاهزادگان سعودی، اقدام بن سلمان در قلع و قمع رقبا و مخالفان را اصلاحاتی موثر خواند و از آن پشتیبانی كرد. این در حالی است كه سلف ترامپ یعنی اوباما در دوره ریاست جمهوری خود تا حد توان كوشید نوعی موازنه را در سیاست خاورمیانه ای واشنگتن برای جلوگیری از خودسری منطقه ای ریاض شكل دهد.
قرار گرفتن ترامپ در راستای تامین اهداف ریاض الگویی است كه در سیاست های اخیر كاخ سفید در قبال رژیم صهیونیستی نیز به چشم می خورد؛ وضعیتی كه در ازای تامین منافع اقتصادی و تامین نظر لابی های پرنفوذ، رییس جمهوری آمریكا را در زمینه امكان تاثیرگذاری بر رفتار شركای خاورمیانه ای خلع سلاح می كند.
علاوه بر ایجاد وضعیتی انفعالی و پرقید و بند برای سیاستگذاران واشنگتن در خاورمیانه، تشدید سیاست های تهاجمی ریاض و تل آویو با به خطر انداختن ثبات منطقه زمینه ساز مخاطرات فراوانی برای آمریكایی ها است؛ مخاطراتی چون گسترش درگیری های پراكنده و نیابتی، بازگشت مجدد تروریسم تكفیری، بر هم خوردن ثبات سیاسی در كشورهای منطقه چون لبنان، دوری كشورهایی چون تركیه و قطر از آمریكا، تلاش رقبایی چون روسیه برای افزایش نفوذ در خاورمیانه و در نهایت به خطر افتادن امنیت انتقال انرژی كه منجر به هزینه های مضاعف سیاسی و اقتصادی برای آمریكا خواهد شد.
پژوهشم** 9279**1601** خبرنگار: سیدمحمد موسی كاظمی ** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تهران- ایرنا- گره زدن سیاست های آمریكا با اهداف منطقه ای سعودی از مهمترین ویژگی های رویكرد خاورمیانه ای ترامپ در ماه های ریاست جمهوری وی بوده است؛ رویكردی كه با انتقادهایی در آمریكا مواجه است.
