تجلی روح زندگی در زبان شعری نیما یوشیج

علی اسفندیاری مشهور به نیما یوشیج شاعر، نویسنده و منتقد ادبی معاصر بود. او نسبت به طبیعت، انس و الفتی غیرقابل وصف داشت و با اندیشه های عمیق خود تحولی شگرف را در تاریخ ادبیات كشور پدید آورد و شیوه ای نوین را در سرایش شعر پایه گذاری و به شاعران و علاقه مندان شعر پارسی ارایه كرد.

این شاعر نوپرداز علاوه بر داشتن طبع شاعری به فعالیت مطبوعاتی نیز همت می گماشت و مدتی را در تحریریه‌ مجله‌ موسیقی به قلم فرسایی پرداخت. نام نیما برای مردمان دیگر كشورها نیز شناخته شده است و ترجمه شعرهای او به زبان فرانسه از او شاعری مشهور ساخت.

نیما یوشیج پس از عمری تلاش و ممارست در عرصه های ادبی در 13 دی 1338 خورشیدی در شمیران تهران چشم از جهان خاكی فرو بست و به دیدار حق شتافت. پس از مرگ وی، سیروس طاهباز نویسنده و مترجم ایرانی مسوولیت گردآوری آثار و دست نوشته های نیما را بر عهده گرفت و موفق شد تا هزاران اثر را به صورت مجموعه كتاب هایی در دسترس همگان قرار دهد.

تاثیر نیما بر ادبیات ایران و نقشی كه شعرهای او در ساختارشكنی شعر كلاسیك و كهن این سرزمین داشت، سبب شد تا نقطه نظرهای «شمس آقاجانی» شاعر، منتقد و پژوهشگر ادبیات فارسی را جویا شویم.

** اندیشه نیما و ایجاد تحول در زندگی اجتماعی
نیما یوشیج را در سده گذشته می توان یكی از بزرگ ترین شاعران كشور دانست. او در حقیقت برای این كه بتواند سنگ بنای بزرگ شعر ایران را با نیازها و تفكر حال متناسب سازد، نیاز داشت تا جهان بینی و دانش خود را تقویت كند. او در تمام عمر مفید ادبی خود در حال فكر كردن و مطالعه بود.

زمانی كه نیما از یوش(توابع شهرستان نور در استان مازندران) به تهران آمد در مدرسه سن لویی، زبان فرانسه را فرا گرفت و به گفته خودش، اخبار جنگ جهانی را مستقیم از متن های فرانسوی ترجمه می كرد. كتاب «ارزش احساسات» نمایانگر آن است كه او علاوه بر توجه به اصل تفكر در متون نظری و عملی خارجی نیز صاحب رای بود.

نگاهی به متون نظری دیگر نقاط دنیا نشان می دهد كه نیما با تكیه بر اصل تفكر و مطالعه منابع به اصولی در مباحث تئوری و نظری مانند منثور شدن زبان شعر رسید كه بسیار تعجب برانگیز است، چرا كه حدود 100 سال از نخستین شعر نیما می گذرد. وی اعتقاد داشت: «هر تغییری، تحول در جهان و زندگی اجتماعی انسان ها است». واكاوی آثار و اندیشه های نیما امروزه باید با گستردگی و در ابعاد بیشتری همراه باشد.

**نگاه هستی شناسانه به واسطه خلق زبان
پدر شعر نو فارسی با وجود آن كه از اشراف سرشناس و اصیل مازندران بود اما بنابر گفته خودش در اوایل عمر علاقه داشت تا اوقاتش را با شبان ها و در محیط كوهستان بگذراند. یكی از ویژگی های بارزش ارتباط بی واسطه با طبیعت و مجموعه هستی به شمار می رفت.

نیما وقتی در تهران و آستارا نیز در زندگی شهری غرق می شد، اما همواره یادمانه (نوستالژی) بازگشت به طبیعت با او همراه بود. به طور مرتب منزوی می شد و به طبیعت پناه می برد تا ارتباط بی واسطه خود را با هستی برقرار كند.

این بحث های هستی شناسانه كه نیچه و دیگران مطرح كردند، همبستگی میان زبان و هستی را نشان می دهد و می گوید كه زبان، خانه هستی به شمار می رود یعنی جایی كه هستی در آن شكل می گیرد. معنی دقیق تر آن، این است كه طبیعت بیرون تا زمانی كه وارد زبان نشود، متجلی نخواهد شد.

نیما به منظور ارتباط بی واسطه با طبیعت، سعی می كرد با زبان نیز پیوندی بی واسطه داشته باشد به همین دلیل، هنگام خواندن اثر «حرف های همسایه» یك جمله را نمی توان جابه جا كرد. او به جای فلسفه ورزی به اندیشیدن گرایش پیدا می كند و معتقد بود كه گرفتاری بشر امروز از این مساله ریشه می گیرد كه فلسفه ورزی را به عنوان پیشه خود برگزید و زبان را به ابزار انتفاعی برای بیان مقصودهای كم ارزش و كوتاه مدت دنیوی تبدیل كرد. نیما برعكس این عمل می كند و زبان را به كانون اندیشیدن و محفلی برای تفكر بر می گرداند و این كه اندیشه چگونه شكل می گیرد.

**شاعری با اندیشه ای فراتر از نخبگان
نیما یوشیج در اواخر عمر، كمی به افراد و پیرامون خود بدگمان شده بود، این را می توان در ظاهر یادداشت هایش نیز دریافت. نیما همواره روی حرف هایی كه می زد، می اندیشید. تفاوت نگرش و تفكر وی نسبت به دیگران و نخبگان ادبی، او را مجبور می كرد كه با نگاهی طنز آمیز به مسایل اشاره داشته باشد.

امروز با گذشت 70 تا 80 سال از تاریخ نگارش یادداشت های او، می توان دریافت كه هنوز هم سطح دانش و مطالعه نیما یوشیج از بسیاری مدعیان و منتقدان ادبیات بالاتر است. اندیشیدن به شعر برای حكومت خطرناك محسوب می شد، پس بایستی نگرش او را اصیل ترین نوع اندیشه دانست یعنی او به طور مستقیم به اصل و ریشه تفكر ورود كرده بود. اندیشه نیما معنی زندگی داشت چرا كه وی با زبان زندگی می كرد. نوع پیوند او با زبان ارتباطی است كه در قرن گذشته دیده نشد پس بر همگان لازم است تا نیما را شناخته و نوشته ها و شعرهای او را بارها بخوانند.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: عشرت كراری**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9428**2059**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.