به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، بحران های دامنه دار منطقه غرب آسیا و همزمن با آن، ناآرامی ها و اوضاع اقتصادی اسفناك كشورهای شمال آفریقا، در سال های گذشته سیل عظیمی از آوارگان و پناهجویان را راهی قاره سبز كرده است.
بر پایه پیمان «دوبلین» پناهجویان باید پس از ورود به كشور نخست تقاضای پناهندگی خود را ارائه دهند اما جمعیت بالای مهاجران و تلاش آنان برای رساندن خود به سایر كشورهای این قاره موجب می شود پس از رسیدن آنان به كشور مد نظر، مجددا به كشور نخست باز‌گردانده شوند؛ مشكل بزرگی كه اكنون ایتالیا و یونان را با خود درگیر كرده است.
** هزاران كشته در نتیجه سیاست بستن مرزها
در سال های 2015 و 2016 میلیون ها نفر از مهاجران كشورهای مقدونیه، صربستان و مجارستان تلاش كردند كه خود را از مسیر یونان، تركیه و بالكان به اروپای غربی برسانند؛ موضوعی كه موجب شد كه این كشورها برای مهار سیل مهاجرت مسیرهای زمینی را مسدود كنند و با مراقبت از مرزها راه را برای ورود پناهجویان ببندند.
با مسدود شدن مسیرهای خشكی پناهجویان برای رسیدن به اروپا چاره ای جز انتخاب مسیر پرخطر مدیترانه نداشتند. جنگ و خونریزی، محرومیت و نا امنی موجب شده بود كه بسیاری از پناهجویان خطرات این راه را به امید رهایی از ناامنی به جان بخرند.
بنابراین مسیر مرگبار و مانعی به نام دریای مدیترانه بسیاری از مهاجران را قبل از رسیدن به خاك اروپا، در خود غرق كرد. ناچاری در انتخاب این مسیر باعث شد تا سال 2016 بیش از پنج هزار نفر جان خود را در این آب ها از دست بدهند و این آمار تنها برای سال 2017، نزدیك به یك هزار و 800 نفر بود.
كاهش آمار مهاجران و پناهجویان غرق شده در دریای مدیترانه بیش از هر عاملی، نتیجه كاهش تنش ها در منطقه خاورمیانه و فروكش كردن موج مهاجرت ها بود. به عنوان نمونه بر اساس برخی آمار و داده ها از ماه ژانویه سال 2017 تا پایان ماه سپتامبر 479 هزار و 650 متقاضی پناهندگی برای كشورهای اتحادیه اروپا ثبت نام كرده اند كه این رقم به نسبت همین دوره زمانی در سال پیش، كاهشی 50 درصدی داشته است. در حالی كه در سال 2016 یك میلیون و 200 هزار نفر و در سال 2015 نیز یك میلیون 250 هزار نفر به كشورهای اتحادیه اروپا تقاضای پناهندگی داده‌اند.
از طرفی پس از كاهش ورود پناهجویان به كشورهای اتحادیه اروپا نرخ قبولی تقاضاهای پناهندگی در نیمه نخست سال 2017 نیز با روند كاهشی مواجه شد و به 43 درصد رسید، این در حالی است كه میزان موافقت با تقاضاهای پناهندگی در چهار ماه آخر سال قبل 48 درصد بود.
در میان كشورهای مهاجرپذیر، آلمان بیش از دیگر بازیگران اروپایی به موضوع پناهندگی و اجرایی سازی سیاست های مرتبط با آن اهمیت نشان داد. بر پایه میزان درخواست های پناهندگی، آلمان محبوب ترین كشور برای متقاضیان به شمار می رود به گونه ای كه حدود یك-سوم كل متقاضیان پناهندگی اتحادیه اروپا خواستار اقامت در آلمان هستند.
از ژانویه تا سپتامبر سال 2017 رقمی معادل 137 هزار و 385 نفر از این كشور تقاضای پناهندگی كرداند. ایتالیا پس از آلمان در رتبه دوم درخواست پناهجویان اتحادیه اروپا قرار دارد و شمار متقاضیان پناهندگی این كشور را در همین بازه زمانی 103 هزار و 560 نفر ارزیابی كرده اند.
در همین ارتباط روزنامه آلمانی «دی ولت» در گزارشی اعلام كرد كه در نیمه نخست سال 2017 به بیش از 357 هزار تقاضای پناهندگی (و بر اساس آمار اداره مهاجرت و امور پناهندگی آلمان بیش از 388 هزار پرونده) در این كشور رسیدگی شده است. این در حالی است كه در همین مدت در بقیه كشورهای عضو اتحادیه اروپا در مجموع فقط 199 هزار پرونده پناهندگی بررسی شده است.
** سهمیه بندی پناهجویان؛ مشكل حل نشده اتحادیه
موضوع سهمیه بندی مهاجران از مدت ها پیش فكر مسوولان اتحادیه و همچنین سردمداران كشورهای مختلف این قاره را به خود مشغول كرده است. به تازگی كشورهای عضو اتحادیه به منظور تقسیم عادلانه پناهجویان به گفت وگو نشستند؛ نشستی كه بدون نتیجه مشخص و دقیق به پایان رسید.
«آنگلا مركل» صدراعظم آلمان پس از پایان این نشست اعلام كرد كه مواضع اعضای اتحادیه اروپا در قبال پذیرش پناهجویان تغییر نكرده است. بنابراین همچون گذشته جمهوری چك، لهستان و مجارستان از پذیرش سهمیه‌بندی پناهجویان در سطح اتحادیه اروپا خودداری كردند. تصمیمی كه تاخیر در روند اصلاحات سیستم پناهچوپذیری در اتحادیه اروپا را به دنبال داشته است.
طبق پیش‌نویس طرحی كه برای ایجاد اصلاحات در این سیستم تدوین شده است، روش تقسیم پناهجویان در اتحادیه باید به گونه ای صورت بگیرد كه بتواند از شدت فشار بر كشورهایی همچون ایتالیا و یونان به عنوان دو مركز اصلی ورود پناهجویان بكاهد. چند روز پیش «دونالد توسك» نخست وزیر پیشین لهستان و رئیس دوره ای شورای اتحادیه اروپا طی بیانیه‌ای درباره نحوه تقسیم پناهندگان اعلام كرد كه تقسیم اجباری پناهجویان بین كشورهای عضو می‌تواند باعث انشعاب در این اتحادیه شود.
سخنان توسك اما با موج انتقادها از طرف سران كشورهای عضو اتحادیه اروپا همراه شد به گونه ای كه صدراعظم آلمان در واكنش به این اظهارات تاكید كرد كه اعضای اتحادیه اروپا باید در ماه‌های آینده برای حل این معضل خیلی كار كنند.
از طرف دیگر «كریستیان كرن» صدراعظم اتریش نیز در سخنانی انتقادی در پاسخ به مواضع سه كشور اروپای شرقی برای تقسیم پناهجویان تاكید كرد كه اتحادیه اروپا نباید تسلیم فشار سه كشور شرق اروپا شود.
«مارك روته» نخست وزیر هلند از دیگر منتقدان به سرپیچی چك، لهستان و مجارستان بود. وی با ابراز ناخشنودی از تصمیم این سه كشور هشدار داد كه «اگر چنین اتفاقی بیفتد، اتحادیه اروپا به دكانی تبدیل خواهد شد كه هر كس هر چه دلش خواست از آن خرید می‌كند.» روته در ادامه اقدام های «ویكتور اوربان» نخست‌وزیر مجارستان را برای ممانعت از ورود پناهجویان به این كشور ننگ آور خواند.
مدتی پیش اروبان به منظور جلوگیری از ورود پناهندگان به مجارستان پس از محدود كردن مرزهای خود با دیوار و سیم خاردار، همه‌پرسی در این رابطه برگزار كرد. رفراندومی كه با وجود ملغی شدن آن به دلیل شركت تنها 45 درصد از واجدان شرایط، ناظران سیاسی آن را اقدامی نژادپرستانه و مغایر با موازین حقوق بشری اتحادیه اروپا ارزیابی كردند.
تصمیم گیری برای یكدست سازی سیستم پناهجویان اتحادیه اروپا به حدی جدی و ضروری است كه موجب شد اعضای این اتحادیه به منظور اتخاذ تصمیمی واحد در این زمینه نشستی را تا ژوئن 2018 برگزار كنند. این كشورها باید تا فرارسیدن موعد نشست بر سر سهمیه‌بندی پناهجویان به توافق رسیده باشند كه تغییر برخی از مقررات پیمان دوبلین نیز در این ارتباط ضروری به نظر می رسد.
پژوهشم**1969**1601**خبرنگار: حسن شكوهی نسب **انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- هر چند در سال 2017 میلادی از شمار پناهجویان به اروپا در مقایسه با سال قبل كاسته شد اما موضوع سهمیه بندی آوارگان با موفقیت پیش نرفت. ضمن این كه با طرح موضوع سهمیه بندی دستوری، شكافی در بین اعضای اتحادیه ایجاد شد كه حل آن دشوار به نظر می رسد.
