امروزه اضافه وزن و چاقی در كودكان به‌عنوان یك مشكل تغذیه‌ای مطرح است؛ زیرا كم‌تحركی و دریافت مواد غذایی كم‌ارزش و پر انرژی مانند قند، چربی، شكر و عادات نامناسب غذایی در زندگی كودكان و نوجوانان آن‌ها را به سمت اضافه وزن و چاقی سوق می‌دهد. اضافه وزن و چاقی در كودكان و نوجوانان زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های متعدد از جمله قلب و عروق، دیابت، پرفشاری خون، افزایش چربی های خون، بیماری‌های كبدی و بیماری‌های تنفسی است. این در حالی است كه كارشناس مسئول تغذیه مركز بهداشت استان، از شیوع چاقی و اضافه وزن در میان كودكان و نوجوانان استان زنجان خبر می‌دهد. عصمت عباسی در گفت‌وگو با مردم‌نو، تغذیه نامناسب و كم‌تحركی كودكان در سنین مدرسه را عامل اصلی اضافه وزن نوجوانان زنجانی دانست و اعلام كرد: اگرچه هنوز آمار دقیقی در این‌باره در دسترس نیست، اما باید گفت كه شاخص‌های آماری بر روی كاغذ، حاكی از شیوع چاقی در كودكان بالای 5 سال استان است و در ادامه افزود: اوایل دوران كودكی سرعت رشد سریع است؛ لذا بهتر است پیشگیری از چاقی از دوران كودكی آغاز شود تا بتوان تغییرات دوره‌ای رشد و سوخت‌وساز را مناسب با نیاز بدن تنظیم و از چاقی جلوگیری كرد. عارضه مهم دیگری كه چاقی كودكی در بر دارد ارتباط آن با چاقی بزرگسالی است. اغلب كودكان چاق امروز، بزرگسالان چاق آینده خواهند بود. عوامل ارثی، عادات مربوط به شیوه زندگی، مصرف غذاهای آماده و تنقلات كم‌ارزش، كاهش فعالیت بدنی، استفاده بیش از حد از كامپیوتر، تماشای تلویزیون به‌مدت طولانی و...، كاهش فرصت‌های بازی خارج از منزل، رفتن بیش از حد به رستوران، خوردن غذاهای پرچرب از جمله علت‌های اساسی چاقی در این دوران است. نتایج برخی مطالعات نشان داده است كه خطر چاقی در كودكان و نوجوانانی كه پنج ساعت در روز تلویزیون تماشا می‌كنند، بیش از پنج برابر كودكان و نوجوانانی است كه تلویزیون نمی‌بینند یا حداكثر دو ساعت تماشا می‌كنند. درمان اضافه وزن در واقع باید قبل از دو سالگی شروع شود، اما به‌علت رشد و تكامل سریع كه در این سال‌ها رخ می‌دهد، نمی‌توان بر كاهش وزن تاكید كرد. درمان در بزرگسالان شامل رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی است، اما در كودكان باید سن شدت چاقی و وجود سایر عوامل خطرآفرین در كودك را نیز مد نظر قرار داد. نقش والدین و مربیان كودكان در حمایت از برنامه‌های كاهش وزن یا جلوگیری از افزایش وزن بسیار مهم است. با توجه به عوارض نامطلوب ناشی از اضافه وزن و چاقی، به چند روش اساسی برای كنترل و پیشگیری از اضافه وزن و چاقی كودكان اشاره می‌كنیم؛ مصرف روزانه صبحانه به‌عنوان یكی از سه وعده اصلی غذایی- مصرف روزانه حداقل دو میان‌وعده غذایی مناسب، مانند میوه، نان و پنیر- صرف غذا به‌همراه خانواده- خودداری از مجبوركردن كودك به خوردن و آشامیدن- خودداری از دادن غذا یا تنقلات هنگام تماشای تلویزیون- خودداری از واداركردن كودك به اتمام غذا- ندادن شكلات و شیرینی به‌عنوان پاداش به كودك- محدودكردن مصرف غذاهای پرچرب، با كالری بالا و شیرین- محدودكردن مصرف غذاهای چرب، سرخ‌شده وتنقلات پركالری و پرچرب مانند سیب‌زمینی سرخ شده، چیپس، پفك، شكلات، كیك‌های خامه‌ایی و شكلاتی، بستنی و... - نوشیدن آب یا دوغ كم‌نمك یا آبمیوه طبیعی و بدون قند به‌جای نوشابه- مصرف شیر و لبنیات كم‌چرب برای كودكان بزرگتر از دو سال- محدودكردن مصرف كره، سرشیر، خامه و سس مایونز- مصرف میوه یا آب میوه تازه و طبیعی به‌جای آب میوه آماده و شربت- استفاده كافی روزانه از سبزی‌های تازه یا پخته و میوه تازه در برنامه غذایی كودك- مصرف غذاهای فیبردار مانند نان سبوس‌دار (نان سنگك، نان‌های تیره)، بیسكوییت سبوس‌دار، خشكبار و میوه‌های خشك، میوه‌ها و سبزی‌های خام (مثل هویج، كاهو، كرفس، گل كلم .....)- مصرف آجیل و مغزها به‌جای تنقلات بی‌ارزش (مثل پفك، چیپس...)- محدودكردن غذا خوردن در خارج از منزل.
اصلاح عادات غذایی والدین
كارشناس مسئول تغذیه مركز بهداشت زنجان در ادامه با اشاره به اینكه چاقی و اضافه‌وزن در تمامی گروه‌های سنی قابل مشاهده است، اعلام كرد كه زنان در سنین 30 تا 59 سال نیز به‌شدت در معرض چاقی و اضافه وزن قرار دارند. عباسی در ادامه، افزایش فعالیت بدنی را راهكاری برای كاهش وزن برشمرد و در این‌باره، اظهار داشت: فعالیت بدنی به حركت‌های بدنی یا فیزیكی گفته می‌شود كه به‌وسیله عضلات اسكلتی ایجاد می‌شود و نیاز به مصرف انرژی دارد. ورزش نوعی فعالیت بدنی است كه سازماندهی شده است و با هدف دسترسی به تناسب بدنی به‌صورت منظم و مكرر انجام می‌شود. تناسب بدنی مجموعه‌ای از خصوصیات است كه قابلیت و توانایی انجام فعالیت‌های بدنی لازم و مورد نیاز روزانه را با قدرت، هوشیاری، نشاط و شادابی بدون مواجهه با خستگی بی‌مورد، به فرد می‌بخشد.
چند توصیه برای افزایش فعالیت بدنی در كودكان:
•افزایش فعالیت بدنی روزانه كودك و همراهی والدین با آن‌ها.
•انجام فعالیت بدنی روزانه مثل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، به‌مدت 30 دقیقه.
•تشویق كودك به استفاده از پله به‌جای آسانسور.
•تشویق كودك به انجام ورزش‌هایی مانند دوچرخه‌سواری، دویدن و شنا.
•استفاده از مشاركت كودك در انجام كارهای روزمره منزل مانند نظافت خانه.
•تشویق كودك به بازی با سایر كودكان.
•محدودكردن سرگرمی‌های غیرفعال مانند تماشای تلویزیون یا بازی‌های كامپیوتری به كمتر از دو ساعت در روز.
7312/8068
خبرنگار: حسن اكبری *** انتشار : اسماعیل جهانبخش
روزنامه مردم نو در گزارشی به شیوع چاقی در بین كودكان و نوجوانان استان زنجان پرداخت و نوشت: افزایش فعالیت بدنی روزانه كودك و همراهی والدین با آنان و محدودكردن سرگرمی‌های غیرفعال مانند تماشای تلویزیون یا بازی‌های كامپیوتری به كمتر از دو ساعت در روز، می تواند در مهار مشكل چاقی در كودكان مفید واقع شود.
