نحوه استفاده از زمينهاي شهري در سطح محلات مختلف، موقعيت و مساحت دقيق زمين براي هر يك از آنها، وضع دقيق و تفصيلي شبكه عبور و مرور، ميزان تراكم جمعيت و تراكم ساختماني در واحدهاي شهري از اولويتهاي اجراي طرح جامع تفضيلي هستند.
طرح تفصيلي شهر گناباد سال 1385 در قالب يك طرح بالادستي شهري به تصويب شوراي عالي معماري و شهرسازي رسيد. بطور ميانگين روندي 10 ساله براي تحقق اين قبيل طرحها از نظر فني، علمي، اقتصادي و اجتماعي در نظر گرفته شده اما اجراي طرح تفضيلي گناباد با گذشت 10 سال همچنان درگير مشكلات و نيازمند تعامل و هم افزايي بيشتر مسئولان و دست اندركاران ذيربط است.
رشد جمعيت ارتباط بسيار نزديك با محقق شدن طرح تفضيلي دارد ولي پديده مهاجرت، رشد منفي جمعيت و حاشيه نشيني موجب فاصله گرفتن اين طرح در گناباد از اهدافش شده است.
پس از ثبت جهاني قنات قصبه، طرح جامع گردشگري گناباد به عنوان سومين شهر كشور امسال به تصويب كارگروه ميراث فرهنگي كشور رسيد و بازبيني طرح تفضيلي زيرمجموعه اين طرح گردشگري قرار گرفت. بر اين اساس توسعه و عمران شهري گناباد با رويكرد توسعه گردشگري اجرا مي شود. با وجود تصويب طرح جامع گردشگري اعتبار اجراي آن هنوز تخصيص نيافته و طرح جامع تفضيلي اين شهر در كش و قوس همين موضوع معطل مانده است.
جمعي از شهروندان، مسئولان و صاحبنظران گنابادي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا خواستار تعيين تكليف و سرعت بخشي در اجراي طرح تفضيلي اين شهر شدند.
يكي از صاحبنظران مسائل اجتماعي در گناباد به خبرنگار ايرنا گفت: توسعه نامتوازن شهري مشكلات زيادي براي شهروندان براي دريافت خدمات عمراني شهري ايجاد كرده و هزينه اين خدمات را افزايش داده است.
حسين كريمي شهري افزود: بخاطر برخوردار نبودن گناباد از جاده كمربندي خودروهاي سنگين براي عبور از اين شهر مجبور به ورود به محدوده شهري آن هستند كه اين مساله مشكلات زيادي براي شهروندان گنابادي ايجاد كرده است.
وي ادامه داد: همچنين مساحت قابل توجه زمينهاي كشاورزي در بافت شهري گناباد علاوه بر ظاهر نامتوازن تنگناهايي براي مردم از جمله حضور حيوانات خانگي در بخش مسكوني بدنبال داشته است.
علي سعيدي ديگر شهروند گنابادي گفت: تعداد زيادي زمينهاي كشاورزي و تغيير كاربري آن نتيجه اجراي نامناسب طرح تفصيلي شهري است اما با متخلفان تغيير كاربري و ساخت وساز غير قانوني به صورت جدي برخورد نمي شود.
يك زن خانه دار ساكن قصبه شهر نيز گفت: بافت فرسوده در برخي مناطق ساماندهي نشده و مالكان آنها را بدون استفاده رها كرده اند كه علاوه بر زشت شدن منطقه به محلي براي تجمع حيوانات ولگرد و بعضي وقتها پاتوق خلافكاران تبديل شده است.
نجمه حيدريان شهري از مسئولان خواست با پرداخت تسهيلات از متقاضيان نوسازي بافتهاي فرسوده شهري حمايت كنند.
شهروندي ديگر گفت: عرض كم خيابانهاي اصلي گناباد در برخي ساعات منجر به ترافيك زياد و كندي رفت و آمد در محدوده مركزي شهر شده است. توسعه نامتناسب و جانمايي نادرست بخشهاي مختلف از جمله بازار گناباد از ديگر مشكلات بافت شهري است.
حسن سالاري افزود: تعداد زيادي از مدارس و بانكها در محدوده مركزي شهر و محدوده خيابان امام خميني(ره) قرار دارند كه در زمان اوج رفت و آمدها ترافيك زيادي را در خيابان ناصر خسرو تا ميدان امام خميني (ره) سبب مي شود.
رئيس نظام مهندسي ساختمان گناباد نيز به خبرنگار ايرنا گفت: طرح تفصيلي فعلي اين شهر تا 60 درصد پاسخگوي نيازها است اما به دليل فقدان ثبات در مديريت شهرداري، نظارت بر عملكرد شهري تا حد زيادي مغفول مانده است.
محمد مرادي موازيكاري در حوزه بافت فرسوده را از مشكلات عمده توسعه و عمران شهري در گناباد ذكر و بيان كرد: بايد با برنامه ريزي مناسب از گسترش بي قاعده شهر به حومه آن جلوگيري شود.
مسئول اداره اراضي مديريت جهاد كشاورزي گناباد هم بر لزوم جلوگيري از خرد شدن زمينهاي كشاورزي حريم و خارج از شهر با اجراي قوانين حفظ كاربري تاكيد و بيان كرد: وجود زمينهاي كشاورزي و قنات قصبه در داخل شهر گناباد محدوديتها و مشكلات زيادي براي شهروندان ايجاد كرده است.
نعمت غفوري كاخكي افزود: ساخت باغ ويلا و باغ در داخل محدوده قانوني شهر هيچ مشكلي ندارد و ساخت و ساز مجاز و تعيين دقيق كاربري در طرح جامع تفصيلي شهر ضروري است. ساخت و ساز غيرمجاز در برخي زمينهاي كشاورزي حاشيه شهر موجب ايجاد حاشيه نشيني، مسائل امنيتي، افزايش بار مالي خدمات شهري و از بين رفتن ريه هاي تنفسي گناباد مي شود.
وي به ثبت جهاني قنات قصبه و لزوم توجه به آن در طرح جامع تفصيلي نيز اشاره و بيان كرد: قنات قصبه زماني ارزش تاريخي خواهد داشت كه سبك سنتي باغها و زمينهاي كشاورزي براي گردشگران حفظ شود. در غير اين صورت فقط به عنوان منبع آبي جذابيت زيادي ندارد.
رئيس شوراي اسلامي شهر گناباد نيز كمبود اعتبار را از مشكلات مهم اجراي طرح جامع گردشگري اين شهر عنوان و بيان كرد: يك ميليارد ريال براي اجراي اين طرح اختصاص يافته كه بسيار ناچيز است. براي اجراي طرح حداقل شش ميليارد ريال اعتبار مورد نياز است.
سيد حسين پورهاشمي افزود: طرح تفضيلي شهري زيرمجموعه طرح جامع گردشگري گناباد قرار مي گيرد و توسعه و عمران شهري با نگاه توسعه گردشگري مورد توجه قرار مي گيرد.
وي ادامه داد: 30 درصد طرح تفصيلي گناباد نيازمند بازنگري است. از جمله مسائل و مشكلات توسعه و عمران شهري گناباد مركزمحوري، تعريض نشدن خيابانها و ترافيك در معابر اصلي اين شهر است. شهرداري به دليل كمبود اعتبار توان خريد املاك حاشيه خيابانهاي اصلي را ندارد لذا از مسئولان ذيربط مي خواهيم با ايجاد تهاتر با شهرداري براي تامين اعتبار مورد نياز بدين منظور اقدام كنند.
رئيس شوراي شهر گناباد گفت: بيشتر شهروندان تمايل به سكونت و كار در محدوده مركزي شهر را دارند و همين بر حجم ترافيك در اين منطقه افزوده است. فضاهاي خالي زيادي در داخل بافت شهري وجود دارد كه با ايجاد خيابانهاي محوري به موازات خيابانهاي اصلي به بهبود توسعه متوازن شهري كمك مي شود.
وي افزود: به دليل نبود جاده كمربندي نيز وسايل نقليه سنگين براي عزيمت به ديگر نقاط مجبور به عبور از برخي معابر عمومي شهر گناباد از جمله بلوار عدالت مي شوند كه اين امر تنگناهايي براي شهروندان ايجاد كرده است.
معاون عمراني شهردار گناباد نيز به خبرنگار ايرنا گفت: با وجود مشكلات متعدد 52 درصد از طرح تفضيلي اين شهر در يك دهه گذشته محقق شده اما تمام مشكلات با اجراي اين طرح رفع نمي شوند. توسعه و عمران مناسب شهري نيازمند هم افزايي بيشتر مسئولان ذيربط است.
مهران حسين زاده افزود: در بسياري از مواقع خود طرح مصوب باعث ايجاد مشكل و ركود شده است. به عنوان مثال در موارد متعدد بلوكهاي داراي كاربري مسكوني يا باغ مسكوني به جهت عدم تعريف يا بيان مفصل ملزومات شهري زمينهاي بلاتكليف مانده است و جهت اجرايي شدن نياز به طراحي، پيگيري و تصويب مجدد دارند.
وي ادامه داد: بازنگري طرح تفضيلي مي بايست توسط متولي قانوني يعني وزارت مسكن و شهرسازي انجام شود كه پيگيري آن از سال 1393 با مكاتبات متعدد صورت گرفته و به جهات مختلف تا سال 1396 موضوع در دستور كار قرار داشته است.
معاون شهردار گناباد علت قرار گرفتن بازار در محدوده مركزي گناباد را نيز توجه به معماري اسلامي در سالهاي گذشته ذكر و بيان كرد: در علم جديد شهرسازي اين وضعيت منسوخ شده و تمركززدايي جاي تمركزگرايي را گرفته است.
وي وجود سنتها در شهر گناباد و تمركز در يك خيابان يا ميدان را امري مشهود توصيف و بيان كرد: اين موضوع مشكلات متعدد به دنبال دارد و رفع آن نيازمند مطالعه دقيق و ايجاد يك برنامه مدون است.
حسين زاده گفت: شهر گناباد داراي رشد طولي و ناهمگن به لحاظ اصول شهرسازي است. ميزان اعتبارات شهرداري متناسب با وسعت دو هزار هكتاري اين شهر نيست. وسعت زياد بزرگترين هزينه خدماتي را بر مديريت شهري تحميل كرده كه نتيجه آن كاهش اعتبارات عمراني است.
وي توجه به فرهنگ و ويژگيهاي بومي گناباد را در بازنگري طرح تفصيلي آن ضروري ذكر و بيان كرد: اگر بازنگري با اين ملاكها صورت گيرد مشكلات در يك چهارچوب مشخص دربرنامه مدون زمان بندي شده رفع مي شوند. اجراي طرح تفصيلي شهرها به دليل مشكلات مرتبط كه مهمترين آن اقتصادي و اجتماعي است با تعاريف تدوين شده فاصله بسيار زيادي دارد.
شهر گناباد واقع در 287 كيلومتري جنوب مشهد با مساحت 20 كيلومترمربع بالغ بر 40 هزار نفر از جمعيت 88 هزار نفري شهرستان گناباد را در خود جاي داده است.
گزارشگر: فهيمه نعمتي شهري **انتشار: حسين كريم زاده
7545/2095/1858
گناباد- ايرنا- طرح جامع تفضيلي يكي از ضرورتهاي برنامه ريزي هدفمند توسعه و عمران شهري محسوب مي شود كه منطقه بندي مسكوني، صنعتي، بازرگاني، اداري، كشاورزي، تاسيسات و تجهيزات، اختصاص تسهيلات عمومي نوسازي، بهسازي و اولويتهاي مربوطه و ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهاي تاريخي و مناظر طبيعي از مصاديق آن است.
