جدايي نرگس شيراز از ادبيات، شايد وقتي ديگر

اين بازديد با پيگيري شوراي شهر شيراز براي اولين بار با تدابيري ويژه صورت گرفت و خبرنگاران و عكاسان خبري توانستند به همراه چهارتن از اعضاي اين شورا از برخي نقاط كارخانه روغن نباتي نرگس شيراز بازديد كنند.
در جلسه بعد از اين بازديد كه در محل اين كارخانه با حضور اعضاي شوراي شهر و مديران كارخانه برگزار شد از حضور خبرنگاران جلوگيري شد و مشخص نشد پشت درهاي بسته چه تصميمي در زمينه جابه جايي اين كارخانه گرفته شده است.
صبح پنجشنبه 28 دي 96 بر اساس اعلام قبلي خبرنگاران وعكاس هاي خبري از مجموعه روغن نباتي نرگس شيراز راس ساعت 10 صبح مقابل اين كارخانه حضور پيدا كردند كه با ممانعت مسئولان كارخانه براي ورود مواجه شدند.
پادرمياني سخنگوي شوراي شهر موجب شد براي اولين بار در طول عمر 63 ساله كارخانه روغن نباتي نرگس شيراز اجازه ورود اصحاب رسانه به اين مكان داده شد با تاكيد بر اينكه تنها از برخي نقاط كارخانه مي توانند بازديد كنند.

** يك شب آتش در نرگس فتاد
اين رويكرد يعني اجازه ندادن براي ورود خبرنگاران به كارخانه روغن نباتي نرگس، موضوع آتش سوزي يكم آذر سال 1392 در اين كارخانه را تداعي مي كرد كه شباهنگام رخ داد و آن زمان هم از ورود خبرنگاران و عكاسان به اين محل جلوگيري شد.
رمضان اميني معاون وقت اجرايي شهرداري شيراز درباره اين حادثه گفته بود:در اين آتش سوزي سه نفر جراحات سطحي برداشتند كه به صورت سرپايي مداوا شدند.
همان موقع جواد زرين كلاه فرماندار وقت شهرستان شيراز نيز به خبرنگاران گفت: علت حادثه در دست بررسي است.
بعدها برخي مسئولان كارخانه، علت حادثه را بروز مشكل در واحد تصفيه اين واحد توليدي بيان كردند.
در بازديد 28 دي 96 بقاياي آتش سوزي سال 92 بعد از گذشت بيش از چهار سال كاملا به چشم مي خورد و ديدن اين منظره در كنار استفاده از تجهيزات و ماشين آلات كهنه به همراه سيستم تاسيسات مستهلك و غيرايمن در جاي جاي اين كارخانه كه به وفور ديده مي شد اين تصور را تداعي مي كرد كه در صورت بروز حريق و حادثه با توجه به قرار گرفتن اين مجموعه در دل شهر مي تواند به فاجعه اي هولناك منجر شود.

** همسايه ادبيات، نزديك حافظ
شركت روغن نباتي شيراز در سال 1333خورشيدي در ابتدا با عنوان كارخانه پنبه پاك كني در مكاني كه در آن زمان حومه شهر شيراز محسوب مي شد و به گود خزينه اشتهار داشت و هم اكنون به بولوار چهل مقام مشهور است، در زميني به مساحت 93 هزار و 750 مترمربع احداث شد.
اين كارخانه به مرور زمان در بافت مسكوني و فرهنگي شهر قرار گرفته است و اينك همسايه ديوار به ديوار دانشكده ادبيات است و با اندكي فاصله نزديك آرامگاه حافظ قرار دارد.

** حرف و حرف براي انتقال
حدود 20 سال است كه تذكرات از جانب كارشناسان و برخي مسئولان شهر شيراز داده مي شود و در اين مدت مديران كارخانه روغن نباتي نرگس نيز تلاش هايي براي كاهش آلاينده ها و كم كردن بوي نامطبوع نظير نصب فيلتر و استفاده از تجهيزات خاص را در دستور كار قرار دادند اما به گفته كارشناسان شايد اين اقدامات مقطعي جوابگوي برخي مشكلات باشد اما راه حل نهايي نيست و بايد اين كارخانه از دل كلانشهر شيراز به مكان ديگري خارج از منطقه مسكوني انتقال داده شود.
با تصويب قانون شهرداري ها و بر اساس بند 20 ماده 55 آن، مقرر شده كه همه صنايع آلاينده درون شهر بايد به خارج از شهر منتقل شوند.
هفتم آذر ماه 94 علي همتي رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس اظهار كرد:سهامداران اين كارخانه به نقدينگي در حدود 2 هزار و 500 ميليارد ريال نياز دارند تا بتوانند اين كارخانه را به خارج از حريم شهر شيراز منتقل كنند.
وي گفت: زمين مورد نظر براي جابه جايي اين كارخانه نيز مشخص شده اما تنگناهاي مالي فراروي فرآيند انتقال اين واحد صنعتي از شهر شيراز است.
مديركل مديريت بحران استانداري فارس هم در تاريخ ياد شده و با يادآوري آتش سوزي يكم آذرماه 92 در كارخانه روغن نباتي شيراز، بيان داشت: وجود كارخانه روغن نباتي نرگس شيراز در نقطه كنوني آن يك تهديد هم براي شهروندان و هم براي محيط زيست و سلامت جامعه است.
حسن فياض پور در مصاحبه با ايرنا افزود:متاسفانه با وجود خطرناك بودن تجهيزاتي كه در اين كارخانه قرار دارد از جمله مخزن آمونياك، سامانه ايمني و روند مهارحريق كارخانه بسيار ضعيف است.
سخنگوي شوراي شهر شيراز در گفت و گو با خبرنگار ايرنا گفت:پيرو جلساتي كه در كميسيون بند 20 ماده 55 براي مشاغل آلاينده برگزار شد 28 دي ماه 96 با تعدادي از اعضاي شوراي شهر شيراز به همراه اصحاب رسانه بازديدي از كارخانه روغن نباتي نرگس شيراز صورت گرفت.
علي ناصري افزود:اين رويداد كه اصحاب رسانه در اين كارخانه حضور يافتند و از آن بازديد كردند براي اولين بار رخ داد ،اين كارخانه در طول عمر 63 خود فراز و نشيب هاي بسياري را پشت سر گذاشته و در چند سال گذشته نيز با حادثه آتش سوزي در اين محل مواجه شد.
وي ادامه داد: در كارخانه هاي روغن نباتي از دانه هاي روغني روغن كشي و در مرحله بعدي فرايند تصفيه و جامد سازي انجام مي شود ، اما متاسفانه در حال حاضر روغن كشي در كارخانه نرگس وجود ندارد و بيشتر تصفيه و بسته بندي انجام مي شود.
وي با اشاره به اينكه كارخانه و تجهيزات آن عمر مفيدي دارد اضافه كرد: كارخانه اي كه 63 سال دايراست و ادوات و تجهيزات آن نيز مربوط به شش دهه گذشته است قطعا دچار فرسودگي تجهيزات شده و اين امر مي تواند بسيار حادثه ساز باشد.
سخنگوي شوراي شهر شيراز اضافه كرد: طبق صورتجلسه كارگروه آلودگي هواي شيراز كه الزام قانوني است سه ماه پيش اين كارخانه با حفظ امنيت شغلي كارگران بايد تعطيل و پلمب مي شد كه وضعيت سلامت اهالي اين منطقه نيز به خطر مواجه نباشد كه تاكنون سه ماه ملاحظه صورت گرفته و تلاش شده با تعامل اين مشكل حل شود.
ناصري اظهار كرد:به گفته مسئولان كارخانه در اين واحد توليدي كمتر از 50 كارمند و كارگر رسمي و چند برابر اين تعداد هم به صورت شركتي مشغول به كار هستند.
وي ضمن اشاره به اينكه شيراز ظرفيت عظيمي در حوزه گردشگري دارد گفت: مكان فعلي اين كارخانه نزديك تاسيسات دانشگاه شيراز، آرامگاه حافظ و اماكن تاريخي است كه مي توان از زمين آن براي كمك به صنعت گردشگري بهره برد.
ناصري افزود:‌مديريت اين كارخانه در جلسه اي كه با برخي اعضا شورا داشت صراحتا اعلام كرد كه مكان جديدي در منطقه ويژه اقتصادي شيراز براي انتقال اين كارخانه در نظر گرفته شده كه تلاش مي كنند كه كارخانه جديدي با برند نرگس در محل جديد احداث و مكان فعلي نيز به منطقه تجاري و گردشگري تبديل شود.
سخنگوي شوراي اسلامي شهر شيراز افزود: با توجه به مواد قابل اشتعالي كه در اين كارخانه است و همچنين آلودگي هاي زيست محيطي كه دارد اميدواريم بيش از اين شاهد تاخير در انتقال اين كارخانه نباشيم و شوراي شهر هم در رابطه با اين انتقال همكاري لازم را خواهد داشت.
وي با تاكيد بر اينكه وظيفه دولت و شهرداري نيست كه اعتبار جابجايي اين كارخانه را تامين كنند بيان كرد: اين كارخانه شخصي است و ملك اين مجموعه نيز با توجه به وسعت آن و اينكه در مركز شهر و منطقه توريستي شيراز واقع شده بسيار قيمتي و ارزشمند است به گونه اي كه با اين سرمايه مي توان كارخانه را منتقل و همچنين امنيت شغلي كاركنان را تامين كرد و حتي اين مجموعه را توسعه داد و افراد بيشتري را نيز در آينده به كار مشغول كرد.
ناصري گفت:متاسفانه اين كارخانه در حال حاضر توليد ندارد و روغن آماده در اين محل تصفيه سازي ، جامدسازي و بسته بندي مي شود و جايي كه بحث سلامت مردم در ميان است هرگز كوتاه نخواهيم آمد.

** پول بدهند ، مي رويم
مديرعامل كارخانه‌ روغن نباتي نرگس شيراز در حاشيه بازديد چهارتن از اعضاي شوراي شيراز به خبرنگار ايرنا گفت: براي انتقال اين كارخانه به خارج از منطقه مسكوني شهر نياز به حدود 200 تا 300 ميليارد تومان سرمايه ثابت شامل 23 ميليون يورو ارز براي خريد تجهيزات و ماشين آلات و 135 ميليارد تومان براي احداث ساختمان نياز است و زماني كه اين مبلغ در اختيار مسئولان كارخانه قرار گيرد آمادگي جابه جايي اين كارخانه را خواهيم داشت.
قدرت الله فرهنگ با اين مثال كه آشپزي كردن در خانه و يا چلوكبابي ها سطح شهر نيز آلودگي ايجاد مي كند افزود: شايد به واسطه توليد روغن در اين كارخانه بويي مشمئزكننده ايجاد شود ولي اين مجموعه آلودگي زيادي ايجاد نمي كند كه براي شهر مضر باشد و در كشور نيز سابقه وجود كارخانه هاي روغن نباتي در دل كلانشهرهايي نظير تهران و اصفهان نيز وجود دارد.
وي ادامه داد:زميني به وسعت 8.5 هكتار در منطقه ويژه اقتصادي شيراز براي انتقال اين كارخانه پيش بيني شده و مطالعات اوليه در مورد تجهيزات فني و دستگاه هاي مورد نياز براي توليد روزانه 500 تن انواع روغن نيز انجام شده است.
فرهنگ با اشاره به اينكه براي راه اندازي كارخانه جديد جز اراضي مكان فعلي كارخانه كه زميني به وسعت 100 هكتار است دارايي ديگري وجود ندارد و بنابر اين بايد طرحي كه توسط مشاور تهيه و تصويب و براي تصويب نهايي به دستگاههاي ذيربط ارائه شده اجرايي و منابع مالي تامين شود.
او ادامه داد:‌اين بسته سرمايه گذاري به ارزش بيش از سه هزار ميليارد تومان در قالب يك بسته و يا 22 بسته سرمايه گذاري جداگانه قابل ارائه به سرمايه گذار است.
وي ضمن اشاره به اينكه در حال حاضر حدود 300 نيرو بصورت رسمي و شركتي در اين كارخانه مشغول كار هستند عنوان كرد: ظرفيت توليد 1500 تن روغن در ماه در اين كارخانه وجود دارد ولي در حال حاضر با توجه به نياز بازار اين كار صورت مي گيرد به عنوان مثال اين كارخانه در ماه گذشته تنها 200 تن توليد داشته است.

** بمب ساعتي
رئيس آتش نشاني و خدمات ايمني شيراز در گفت و گو با خبرنگار ايرنا با اشاره به اينكه واحدهاي صنعتي نبايد در محل مسكوني و درون شهر فعاليت كنند گفت: چهار كارخانه اي كه در درون شهر شيراز در حال فعاليت هستند مانند بمب ساعتي درون شهري عمل خواهند كرد و ضروري است كه به مرور زمان با برنامه ريزي صحيح به خارج از شهر منتقل شوند.
محمد فرخ زاده افزود: اين كارخانه ها به جز آثار مخرب زيست محيطي با خطرات و سختي امداد و نجات در زمان وقوع حادثه نيز روبرو هستند كه حتما بايد مدنظر قرار گيرد.
وي بيان كرد: طبق بازديد و ارزيابي هايي كه سال گذشته از كارخانه روغن نباتي نرگس شيراز بعمل آمد حدود 40 مورد ناايمن در اين محل شناسايي شد كه اغلب اين موارد ايمن سازي ودر حال حاضر به پنج مورد كاهش يافته است، اين اقدامات مقطعي و كوتاه مدت برخي مشكلات اين واحدها را كاهش مي دهد ولي هرگز دليلي بر عدم خروج اين كارخانه ها از شهر نيست و لازم است كه تمام كارخانه هاي درون شهر شيراز به خارج از محل هاي مسكوني اين شهر انتقال پيدا كنند.
چهار كارخانه در بافت شهري شيراز واقع شده اند كه هركدام تاكنون بارها براي خروج از شهر تذكر گرفته اند كه اين واحدهاي صنعتي شامل كارخانه روغن نباتي نرگس ،شركت پشم شيشه ايران، كارخانه سيمان و كارخانه ريشمك است كه به طور ميانگين نزديك به 40 سال است كه گفته مي شود بايد از شيراز خارج شوند.

** ضرورت تشكيل كميته انتقال
رئيس شبكه زيست محيطي ايران در گفت و گو با خبرنگار ايرنا گفت:پيشنهاد ما براي حل مشكل كارخانه هاي درون شهر شيراز اين است كه كميته اي شامل محيط زيست، منابع طبيعي ، شهرداري ، صنايع و معادن ، مسكن و شهرسازي و هماهنگ كننده نيز معاونت عمراني استانداري باشد تشكيل شود و در قالب كاري مشترك و برنامه اي زمان بندي شده بر انتقال و مراحل آن نظارت كنند، اين پيشنهاد در سال 86 نيز داده شد كه اگر اتفاق افتاده بود حداكثر تا سال 1390 اين كارخانه ها از شيراز خارج شده بودند.
محمدرضا گل هيمشه بهار گفت:شيراز به عنوان يك شهر صنعتي تلقي نمي شود اما صنايع آلاينده زيادي در اين شهر نظير كارخانه آلاينده روغن نباتي، پشم شيشه، سيمان و ريشمك قرار دارند كه هر كدام به نحوي آلودگي ايجاد مي كنند.
وي افزود: اين كارخانه ها مخاطرات عديده ديگري نيز مانند آتش سوزي دارند كه چندين بار در كارخانه روغن نباتي و ريشمك نيز سابقه دارد كه خوشبختانه حريق در اين كارخانه ها كنترل و مهار شد وگرنه فاجعه اي عظيم رقم مي خورد.
رئيس انجمن دوستداران محيط زيست فارس بيان كرد: در نيمه دوم سال 1383 نشستي بين شبكه زيست محيطي ايران با هيات مديره كارخانه روغن نباتي نرگس شيراز و ياوران شوراي اين منطقه برگزار شد و مشكلات شهروندان ساكن اين منطقه نظير بيماري هاي ريوي و آسم در كودكان و سالمندي كه به دليل اينكه در مجاورت كارخانه زندگي مي كردند به اين بيماري ها دچار شده بودند را به مديران اين كارخانه منتقل كرديم و همينطور بسياري از مردم اين منطقه كه حتي برخي از كارگران اين كارخانه بودند همگي خواستار انتقال اين كارخانه به دليل عوارض ،خطرات و آلودگي هاي آن بودند.
وي با اشاره به اينكه وقتي شهروندان اين منطقه به خاطر وجود اين كارخانه دچار مشكلات فراواني شده اند لازم است براي جابه جايي اين كارخانه ها تمهيداتي انديشيده شود اضافه كرد:در 30خرداد سال 86 نيز پيشنهاد داديم كه منطقه اي براي انتقال كارخانه روغن نباتي در نظر گرفته شود كه پايداري و توسعه آنها نيز در آينده مدنظر قرار گيرد و براي اينگونه صنايع آلاينده مكان مخصوصي را جانمايي كنند كه كارخانه هايي مثل پشم شيشه، ريشمك و روغن نباتي در آنجا مستقر شوند كه كنترل و نظارت محيط زيست هم آسانتر و عملياتي تر باشد.
وي ادامه داد: امروز كه در مورد انتقال كارخانه روغن نباتي يا پشم شيشه صحبت مي شود مسئولان اين كارخانه ها عنوان مي كنند كه زمان نياز دارند، در سال 83 هم مديران اين كارخانه ها با اين دليل كه انتقال كارخانه اگر انجام شود در رقابت بازار دچار مشكل خواهند شد براي جابه جايي فرصتي دو ساله طلب كردند و همچنين در سال 86 نيز مسولان اين كارخانه ها عنوان مي كردند كه نياز به زماني يكساله براي انتقال دارند تا شرايط رقابت پذيري در بازار و امورانتقال را انجام دهند ولي متاسفانه تاكنون هيچ اقدام مفيدي براي انتقال اين كارخانه ها صورت نگرفته است.
رئيس شبكه زيست محيطي ايران اظهار كرد: پيشنهاد ما براي حل اين مشكل اين است كه كميته اي شامل محيط زيست ، منابع طبيعي ، شهرداري ، صنايع و معادن ، مسكن و شهرسازي و هماهنگ كننده نيز معاونت عمراني استانداري باشد تشكيل شود و در قالب كاري مشترك و برنامه اي زمان بندي شده بر انتقال و مراحل آن نظارت كنند، اين پيشنهاد در سال 86 نيز داده شد كه اگر اتفاق افتاده بود حداكثر تا سال 1390 اين كارخانه ها از شيراز خارج شده بودند.
وي اشاره كرد:در حال حاضر گفته مي شود هواي شيراز پاك است كه اين وضعيت به واسطه اقداماتي است كه طي ده سال پيش توسط سازمان محيط زيست انجام شده كه عملا امروز شيراز از 8 شهر آلوده كشور وضعيت بهتري دارد ،ولي اين وضعيت ماندگار نخواهد بود و بسيار شكننده است، انتقال اين كارخانه هاي آلوده كننده به پايداري هواي اين شهر كمك خواهد كرد ضمن اينكه جانمايي اين كارخانه ها نيز اهميت بالايي دارد و حتما بايد ارزيابي زيست محيطي داشته باشد.
گل هميشه بهار گفت:كارخانه روغن نباتي نرگس در گذشته كه خط روغن كشي آن نيز فعال بود آلودگي بيشتري توليد مي كرد و در حال حاضر كه تنها عمل تصفيه سازي انجام مي دهد كه آلودگي خاص خود را دارد ولي سطح آلودگي هاي اين كارخانه از گذشته كمتر شده است هرچند كه تنها آلودگي ملاك نيست و مخاطرات ديگري نظير آتش سوزي كه وجود اين كارخانه در دل شهر بدنبال دارد نيز بايد مدنظر قرار گيرد.
گويا گردشگراني كه به آرامگاه حافظ مي آيند بايد همراه خاطرات خود بوي برخاسته از كارخانه روغن نباتي نرگس را به ذهن بسپارند همچنين وعده هاي انتقال اين كارخانه را.
9873 / 1876
گزارش از: محمدامين افشارپور ** انتشار دهنده:‌غلامرضا مالك زاده