به گزارش ایرنا، سرای نقالی ایران پیش از این در كاشان در استان اصفهان و ابركوه در استان یزد آغاز به كار كرده بود.
در آیین آغاز به كار سرای نقالی شیراز كه شامگاه پنجشنبه در مؤسسه گلواژه شعر شیراز برگزار شد، دبیركل بنیاد فردوسی، شاهنامه را دانش‌نامه‌ای دانست كه 10هزار سال فرهنگ ایران را اثبات می‌كند و گفت: آموزه‌های اخلاقی شاهنامه كه میراث پیامبران و نیاكان است، یكایك آموزش‌ها و پژوهش‌‌ها و آیین‌هایی را نمایندگی می‌كند كه نزد ایرانیان بوده است.
یاسر موحد فرد با بیان اینكه میراث فردوسی تنها متعلق به ایرانیان نیست و بلكه میراث جهانیان است، تأكید كرد: فردوسی و میراثش چنان جهانی و باارزش است كه اگر كم‌كاری كنیم، سایر كشور‌ها آمادگی دارند این میراث ارزشمند فرهنگی و ادبی را به نام خود ثبت كنند.
وی در ادامه بنیاد فردوسی را سازمانی مردم‌نهاد معرفی كرد كه بدون هرگونه انحصارطلبی و فارغ از وابستگی‌های دولتی،در تلاش برای انسجام‌بخشی فرهنگی فعالیت می‌كند.
وی با اشاره به پیشینه بنیاد فردوسی، عنوان كرد: این بنیاد از سال 1384 با دستور سید حسن مرعشی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مجوز گرفت و در اسفند همان سال به ثبت رسید و پس از 12 سال فعالیت، چندین رویداد ملی را بدون اتكای دولتی و با همراهی هنرمندان كشور پاس داشته است كه از آن باید به بزرگداشت فردوسی در 25 اردیبهشت اشاره كرد كه روز پاسداشت زبان فارسی نیز نام گرفته است؛ همچنین در سال 96، یك هزارو هشتمین سالگرد سرودن شاهنامه را در ایران و جهان جشن می‌گیریم.
دبیركل بنیاد فردوسی افزود: بزرگداشت فردوسی بزرگداشت یك شخص نیست؛ بلكه گرامیداشت آیین‌ها، داستان‌ها و تاریخ پهلوانی ایران است.
موحدفرد شعار این بنیاد را بازشناسی مفاخر فرهنگ و هنر و تمدن ایران خواند و بیان داشت: در راستای تحقق این شعار به‌صورت اجرایی اقدام به ساخت سردیس شخصیت‌های تاریخی كرده‌ایم و متناظر یك‌به‌یك تخت جمشید نیز ساخته شده است كه به‌زودی در ساختمان‌های تجاری،توریستی، تفریحی، بناهای فرهنگی و هنری به كار خواهد رفت.
در حاشیه این مراسم، دبیر كانون نقالی بنیاد فردوسی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایرنا گفت: گشایش خانه‌های نقالی برپایه سند تعهد آور ایران در یونسكو به موجب ثبت جهانی این آیین در سال 2011 میلادی صورت گرفته است.
مسعود نوری‌فرد صبغه آیین كهن نقالی را به دوران ماد‌ها نسبت داد و بیان داشت: این آیین از دوران ماد‌ها در ایران با حضور گروهی به نام «گوسان‌ها» وجود داشته است، در ادامه، این دسته به خنیاگران تغییر نام دادند و در دوران متأخر در دوره صفویه و قاجاریه با عنوان نقال و پرده‌خوان شناخته شده‌اند.
وی ریشه هنر پرده‌خوانی را نیز عصر ساسانیان و دوران ظهور مانی خواند و بیان داشت: نقاشی در مجالس وعظ و خطابه‌خوانی پیروان مانی باعث پدید آمدن هنر پرده‌خوانی شد كه امروزه باعنوان هنری مذهبی شناخته می‌شود و در دوره صفویه با یافتن كاركرد ترویج مذهب تشیع با توجه عمومی مواجه شد.
دبیر كانون نقالی بنیاد فردوسی در بخش دیگری از این گفت‌گو، با بیان اینكه هدف بنیاد فردوسی تنها، افتتاح سراهای نقالی نیست؛ بلكه آموزش است، افزود: ازآنجاكه نقالی در زمره هنر‌های در معرض خطر در یونسكو ثبت شده است، باید تلاش كنیم آموزه‌های فرهنگ ایرانی و اخلاق ایرانی اسلامی شاهنامه، خصوصاً در ترویج و آموزش نقالی زنده شود.
وی در ادامه به ظرفیت‌های شایان توجه استان فارس در احیای هنر‌ها و آیین‌های سنتی اشاره كرد و بیان داشت: درخواست‌های بسیاری از همه نقاط ایران برای گشایش سرای نقالی به دست ما می‌رسد؛ اما بنیاد با بررسی‌های میدانی مناطقی را انتخاب می‌كند كه برای ترویج این هنر مستعد باشد. شیراز نیز شاهنامه‌خوان‌های بسیار خوبی دارد كه اگر هدایت شوند می‌توان از میان شاهنامه‌خوان‌ها و برخوان‌های كنونی نقالان آینده را پرورش داد.
همچنین مرتضی دانش، مدیر سرای نقالی شیراز به ایرنا گفت: سرای نقالی شیراز سه سرفصل را در تدریس نقالی در رأس امور قرار داده است كه عبارت‌است از شاهنامه‌خوانی، آشنایی با هنر نمایش و در ادامه، ورود به دوره نقالی.
وی افزود: نقالی هنر نمایش تك‌نفره است كه هنرمند در آن تنها چهارپایه و چوب‌دست در اختیار دارد و باید با همین امكانات همه صحنه‌های نبرد را برای مخاطب تصویرسازی كند؛ همچنین نقال باید ترجمانی برای اشعار فردوسی باشد و بتواند اشعار را به نثر بیان كند بدون آنكه زیبایی‌های اثر نظم از بین برود.
دانش با اشاره به اینكه بانوان نیز به هنر نقالی علاقه‌مند هستند، تأكید كرد:حكیم توس به حضور زنان در شاهنامه پرداخته است و بسیاری از داستان‌های شاهنامه ما‌به‌ازای غیرایرانی دارد كه امروز درقالب داستان و انیمیشن مورد توجه دختران ماست؛ درحالیكه همین داستان‌ها با فرهنگ ایرانی و به‌شیوه‌ای متفاوت این امكان را به وجود می‌آورد كه جذب فرهنگی دیگری نشوند.
وی افزود: شاهنامه فردوسی ظرفیت‌های حضور زنان را در جامعه پیش‌بینی كرده است و طبیعی است كه بانوان به شاهنامه جذب شوند؛ علاوه‌بر این، توانایی اجرا و بیان شاهنامه توسط بانوان به پرشور شدن فضای دراماتیك شاهنامه می‌افزاید و از این رو مخاطبان بسیاری در میان بانوان برای نقالی وجود دارد.
در پایان این مراسم، مرتضی دانش با عنوان مدیر سرای نقالی و عضو هیات مدیره بنیاد فردوسی شاخه فارس، علیرضا طالبان رئیس هیات مدیره بنیاد فردوسی شاخه استان فارس، سید محی‌الدین حسینی ارسنجانی دبیر بنیاد فردوسی و سمیرا صادقی مدیر كانون‌های فرهنگی هنری و عضو هیات مدیره بنیاد فردوسی شاخه استان فارس احكام خود را از دبیركل این بنیاد دریافت كردند؛ همچنین از مرشد علیرضا حیدر پور فرد پژوهشگر هنر‌های آیینی ایران با اهدای لوحی تقدیر شد.
نقالی هنر روایت داستان‌های شاهنامه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های كلامی و بدنی هنرمند است كه تنها ابزار آن چوبی با نام مُنتشاست كه گاهی سپر است، گاهی گرز و گاهی شمشیر و در مكاتب مختلفی همچون مكتب خراسان و تهران آموزش داده و اجرا می‌شود.
بنیاد فردوسی از سال 1384 دفتر مركزی خود را در تهران راه اندازی كرد و ده سال پیش نخستین نمایندگی شهرستانی این بنیاد در شهرهای توس و مشهد راه‌اندازی شد. دیگر شاخه‌های این بنیاد در سال 96 به ترتیب در شهرهای كرمان، ایلام، كاشان و آران و بیدگل در استان اصفهان و ابركوه در یزد است.
ابولقاسم فردوسی شاعر حماسه‌سرای ایرانی، سراینده شاهنامه است كه در قرن چهارم هجری در روستای پاژ شهر توس متولد شد. او با عنوان حكیم سخن و حكیم توس شناخته می‌شود و برخی وی را بزرگ‌ترین شاعر پارسی‌گو می‌دانند. فردوسی در سال 401 هجری شمسی در سن 82سالگی از دنیا رفت و در شهر توس به خاك سپرده شد.
7375/ 2027
خبرنگار: سیده سمیرا متین‌نژاد ** انتشاردهنده: سیداحمد نجفی
شیراز- ایرنا- سومین سرای نقالی ایران در آیینی با حضور فعالان حوزه فرهنگ، هنرآموزان هنر نقالی و پرده خوانی در شیراز گشایش یافت.
