قیام 29 بهمن تبریز نماد فرهنگی و هویتی مردم آذربایجان است

حجت الاسلام محمدتقی پورمحمدی روز شنبه در همایش گرامیداشت قیام 29 بهمن مردم تبریز در سینما سرباز، افزود: آذربایجان و تبریز همواره در طول تاریخ با ویژگی های اسلامی و شیعی شناخته شده و این ویژگی در جریان مبازرات ضد استعماری و ضد استكباری انقلاب اسلامی به وضوح دیده شد كه قیام 29 بهمن نمونه ای از این خصیصه منحصر به فرد است.
وی با اشاره به تاج گذاری شاه اسماعیل صفوی در تبریز به عنوان ایجاد نخستین حكومت شیعی در جهان، این مهم را نشان دهنده جایگاه والای آذربایجان در جهان تشیع دانست و اظهار كرد: در همین دوره جنگ چالدران بین ایران و حكومت عثمانی درگرفت كه طی آن مردان و زنان آذربایجانی برای دفاع از ایران مقابل متجاوزان عثمانی ایستادگی كرده و به شهادت رسیدند.
پورمحمدی اضافه كرد: بر اساس اسناد جنگ چالدران، بسیاری از زنان آذربایجانی برای دفاع از هویت ایرانی و شیعی خود با لباس جنگ مردانه وارد جنگ شده و به شهادت رسیده بودند كه این واقعیت ها زمانی آشكار شد كه ارتش عثمانی اجساد این شهدا را جمع آوری می كرد.
امام جمعه شهر مراغه با اشاره به نقش بی بدیل آذربایجان و تبریز در رویدادهای مختلف سیاسی و اجتماعی ایران، نقش آفرینی در جریان نهضت تنباكو، نهضت مشروطه، مقابله با متجاوزان انگلیسی در جنوب كشور و نقش علمای شیعه آذربایجان در این اتفاقات را نمونه ای برجسته از این نقش آفرینی ها بیان كرد.
پورمحمدی به نقش علمای دینی و اعتقادات شیعی مردم آذربایجان در شكست حكومت فرقه دموكرات در این خطه اشاره كرد و گفت: پیشه وری نیز كه رهبری این حكومت را بر عهده داشت اذعان كرد كه با اعتقادات عمیق مذهبی مردم آذربایجان نمی توان نسبت به پیاده سازی ایده های لنین و استالین در این منطقه اقدام كرد.
وی، مبارزات مردم آذربایجان با رژیم طاغوت را مورد اشاره قرار داد و با بیان اینكه از همان آغاز مبارزه امام خمینی (ره)، تحركات ضدسلطنتی نیز در آذربایجان شروع شد، گفت: به واقع اگر قیام تاریخی 29 بهمن تبریز نبود، قیام خونین مردم قم در 19 دی به دست فراموشی سپرده می شد و رژیم ستمشاهی خیلی راحت آن را سرپوش می گذاشت.
وی اظهار كرد: این قیام به واقع ستون فقرات رژیم پهلوی را شكست چون رژیم و شخص شاه هرگز فكر نمی كرد مردم این شهر چنین علیه حكومت وی برآشوبد.
پورمحمدی با بیان اینكه آمار دقیقی از شهدای قیام 29 بهمن تبریز در دست نیست، تعداد این شهدا را از 6 تا 14 نفر بیان و تصریح كرد: اما بیش از 100 نفر مجروح و 500 نفر دستگیری در این روز به ثبت رسیده است.
وی، مردم آذربایجان را مردمی ولایتمدار و مطیع امر ولایت خواند و افزود: همچنان كه مردم این خطه از ایران اسلامی مطیع فرمان امام خمینی (ره) بودند، امروز نیز همچون گذشته مطیع فرامین رهبری هستند و هرگز از آرمان های امام، انقلاب و شهدا عدول نكرده و نخواهند كرد.
به گزارش ایرنا، در این همایش از خانواده های شهدای 29 بهمن و همچنین تعدادی از جانبازان این قیام تجلیل شد.
چند روز قبل از 29 بهمن سال 1356 با صلاحدید آیت الله شهیدمحمدعلی قاضی طباطبایی تصمیم بر این شد برای بزرگداشت چهلمین روز شهدای 19 دی ماه سال 56 شهر قم مجلس ختمی در تبریز برگزار شود و به همین مناسب روز جمعه 28 بهمن ماه 1356 اعلامیه ‌ای با عنوان دعوت مردم به برگزاری مراسم چهلم شهدای قم در مسجد قزللی و در شهر پخش شد كه به امضای 11 نفر از علما و روحانیون بزرگ آذربایجان همچون حضرات آیات قاضی طباطبایی، غروی، قزلجه‌ای و انگجی رسید.
ساعت 9 صبح روز 29 بهمن ماه سال 56، مردم برای شركت در مراسم اربعین شهدای قم در مقابل مسجد قزللی تجمع و منتظر شروع مراسم بودند كه سرگرد ˈ حق شناس ˈ رییس كلانتری 6تبریز دستور داد درب مسجد را ببندند.
حق شناس، وقتی دوباره به همان محل مراجعه و رفت و آمد مردم را دید، به جایگاه مسجد اهانت كرد كه در این زمان مردم تاب تحمل اهانت به مسجد را نداشته و رفتار و گفتار او را بی‌ جواب نگذاشتند.
در این هنگام نیروهای شهربانی شروع به تیراندازی ‌كردند و 'محمد تجلا' اولین شهیدی بود كه در آن روز به­ دست سرگرد حق‌ شناس به شهادت ‌رسید.
به دنبال این جریانات، مردم به خروش آمده و جنازه شهید تجلایی را بالای دست گرفته و تظاهرات گسترده‌ای را ابتدا در منطقه بازار و سپس در خیابان های اطراف آغاز كردند، به طوری كه حركت مردم به سمت مركز شهر و پیوستن جوانان پرشور و انقلابی به آنها، با آتش زدن سینماها، مشروب فروشی‌ها، مقر حزب رستاخیز و بانك صادرات كه در اختیار بهایی‌ها بود، این قیام گسترده تر شد.
تنها چند دقیقه از این جریان ابتدایی نگذشته بود كه تمام شهر تبریز به دست تظاهركنندگان افتاد و نیروهای شهربانی كه فاقد توانایی لازم برای مقابله بودند، راه چاره را تیراندازی مستقیم به مردم دیدند كه البته با ادامه ناآرامی ها نیروهای كمكی از ارتش نیز برای جلوگیری از سرایت قیام به نقاط دیگر شهر نیز وارد شهر شدند.
مردم انقلابی كه تا ساعات ظهر كنترل شهر را از دست مأموران رژیم خارج كرده بودند، به دستور سپهبد ˈآزمودهˈ استاندار وقت آذربایجان شرقی، ارتش وارد عمل شد و با كامیون‌های پر از سرباز و تانك‌های خود صحنه‌ای خونین در شهر به وجود آورده و ده‌ها نفر را به شهادت رسانده و صدها نفر را زخمی كردند.
در برخی منابع رسمی رژیم ستمشاهی از جمله روزنامه های كیهان و رستاخیز، تعداد شهدا را شش تا 9 نفر اعلام و بعضی منابع نیز با توجه به ابعاد و وسعت قیام و كشتاری كه نیروهای امنیتی و مأموران ساواك به راه انداخته بودند، شمار تلفات این قیام را 560 نفر اعلام كردند.
در این حال اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان اروپا در 9 اسفندماه سال 1357 با صدور اعلامیه ای تعداد شهدا و مجروحان قیام تبریز را 400 نفر ذكر كرد.
بیشتر منابع، تعداد مجروحان این قیام تاریخی را 125 نفر ذكر كردند كه البته نباید از نظر دور داشت كه بسیاری از مردم به دلیل هراس از اینكه مجروحانشان به دست ساواك بیفتد، از انتقال آنان به بیمارستان خودداری كرده بودند.
تعداد دستگیر شدگان قیام 29 بهمن تبریز نیز بین 504 تا 608 نفر متغییر بوده است.
آمار دقیق شهدای این قیام خونین كه پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دست آمد، 14 نفر بود كه عبارتند از: محرم جبراییلی، سیدحسن جدیری، محمدباقر رنجبرآذرفام، پرویز حسن زاده، بهمن اره چی، حبیب تقی نژاد شتربانی، ضربعلی فتحی، محمد تجلایی، جعفر درگاهی، اصغر علیزاده شیخ احمدلو، قربانعلی شاكری، بالاآقا كشاورزی، سیدفیض صالح الوندی و غلامعلی نجفیان پور.
خبرنگار: سیدیحیی مرتضائی ** انتشار: رستگار
3038/6183