به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، جمهوری خلق چین همسو با توسعه توانایی های اقتصادی و مالی خود در عرصه جهان، در سال های اخیر به عنوان یك شریك تجاری مهم برای ایران عمل كرده است. با اینكه انتقادهایی به همكاری های این كشور با ما وجود دارد اما نباید از خاطر برد كه پكن حتی در سخت ترین تحریم های بین المللی در كنار ایران قرار داشت و بسیاری از نیازهای فنی و كالایی ایران را تامین كرد و به خرید نفت خود از ایران ادامه داد.
با نگاهی به شرایط گذشته و حال می توان نتیجه گرفت ایران با مدیریت چارچوب روابط خود با چین قادر است به صورت موثرتری از توانایی های چین بهره برداری كند. بر همین اساس به تازگی مقام های ارشد كشورمان اعلام كردند تدوین برنامه عملیاتی توسعه روابط اقتصادی ایران با چین را در دستور كار قرار داده اند.
«اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهوری در جلسه بررسی راهكار‌های توسعه روابط تهران- پكن، چین را شریك تجاری مهمی برای جمهوری اسلامی ایران خواند و بر ضرورت رفع موانع پیش روی توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری دوطرف تاكید كرد.
وی از وزارت امور خارجه خواست تا برنامه ای عملیاتی و بلندمدت را برای توسعه روابط دو كشور تدوین كند.
**چین جای خالی آمریكا را پر می كند
منازعه سیاسی و اقتصادی میان ایران و ایالات متحده امر پوشیده ای نیست. این جنگ از زمان انقلاب آغاز شد و تاكنون در سطوح مختلف ادامه داشته است. تحریم ها نیز مهمترین اسلحه آمریكا در این رو در رویی مورد استفاده قرار گرفته و ایجاد محدودیت های شدید برای مبادلات بین المللی ایران به ویژه در حوزه اقتصادی و مالی هدف آمریكا بوده است. در این فرایند بنگاه های آمریكایی و غیرآمریكایی از تجارت با ایران منع یا با محدودیت و مجازات شدید روبرو شدند.
تارنمای روزنامه South China Morning Post در گزارشی استفاده چین از سیاست های كاخ سفید را مورد بررسی قرار داد و نوشت: براساس یك نظرسنجی روسیه، چین و كشورهای اروپایی از سیاست های ضد آمریكایی در جهان بهره می برند. این امر در هراس افكنی آمریكا از تعامل با ایران بیشتر از دیگر موارد به چشم می خورد. بسیاری از ایرانی ها سیاست های «دونالد ترامپ» را در نزدیك شدن چین به ایران بسیار تاثیرگذار می دانند. در واقع ضرر آمریكایی ها باعث سود اروپا، چین و روسیه می شود.
در دوره ریاست جمهوری ترامپ جنگ تجاری آمریكا با چین گسترده تر شده و حتی رئیس جمهوری آمریكا آشكارا بازطراحی روابط با پكن را خواستار شده است .گزارش دیگر این روزنامه چینی تصریح دارد با وجودی كه دو كشور بزرگترین شریك تجاری یكدیگر به شمار می روند، در كنار همه منافعی كه نصیب خود می كنند اما رقابت سختی را هم با یكدیگر دارند. پكن و واشنگتن به نحو فزاینده ای برنامه ریزی های خود را بر منافع ملی متمركز كرده اند. حتی در بخش های فناوری های مهم این رقابت به جنگ مجازی و خرابكاری تبدیل شده است.
تارنمای روزنامه «یو.اس.ای تودی» نیز معتقد است با ادامه تحریم و تهدیدهای آمریكا علیه تجارت كشورهای غربی با ایران، این شركت های چینی هستند كه از فرصت استفاده می كنند و انواع كالاهای خود را در بازار ایران عرضه می كنند.
به نوشته این روزنامه آمریكایی، چین چندی قبل برای تقویت مناسبات تجاری خود با ایران خط اعتباری 10 میلیارد دلاری را به تازگی برای ایران در برقرار كرده است تا شركت های چینی این منابع مالی را در حوزه های زیربنایی همچون پروژه ها در حوزه های آبی، تجهیزات تولید برق و حمل و نقل مورد استفاده قرار دهند.
چین در حالی به افزایش ظرفیت های تجاری خود با ایران می پردازد كه ترامپ سرمایه گذاری و تجارت با ایران را برای ایالات متحده و بخش مهمی از كشورها ممنوع كرده است. آمریكا حتی با فشار كشورهای اروپایی را نیز از همكاری اقتصادی با ایران برحذر داشت.
به نوشته این روزنامه آمریكایی، «در واقع هرچه فشار آمریكا بیشتر شود ایران هم به چین نزدیك تر می شود».
به اعتراف رسانه های غربی، چینی ها در دوره تشدید تحریم ها هم نشان دادند كه شریك قابل اعتمادتری برای ایران هستند. با اینكه پس از توافق هسته ای سال 2015 بسیاری از كشورها به ویژه از اروپا برای تجارت با ایران ابراز همكاری كردند اما به علت ترس از آمریكا، اقدامی را انجام ندادند اما چینی ها به روند همكاری خود با ایران ادامه دادند و حتی بر شدت سرمایه گذاری های خود در ایران افزودند.
این روزنامه آمریكایی افزود: در سال 2016 روسای جمهوری ایران و چین دورنمای 10 ساله همكاری برای رساندن حجم تجارت دوجانبه به 600 میلیارددلار را اعلام كردند. در هشت ماه پایانی سال 2017 چین 9.75 میلیارددلار كالا به ایران صادر كرد كه نسبت به مدت مشابه سال قبل 22 درصد رشد داشت. صادرات ایران به چین بدون نفت، 5.7 میلیارددلار بود كه نسبت به دوره قبل 13.5 درصد افزایش داشت. از طرف دیگر ایران در پروژه عظیم حمل و نقل چین با عنوان «یك كمربند، یك جاده» نقش مهمی دارد. یك خط آهن غرب چین را به شهر مشهد در ایران متصل می كند و این كشور می تواند جایگزین مسیر عبوری از آسیای میانه باشد.
برخی تحلیلگران مسائل بین المللی اعتقاد دارند در ابعاد سیاسی هم چین در جستجوی متحدانی است تا در مقابل هژمونی ایالات متحده در خاورمیانه بایستد. كسب استقلال نسبی و تضمین امنیت در حوزه انرژی هدف راهبردی چین است.
**معامله برد-برد ایران و چین
ممكن است سرمایه گذاری و حضور كالاهای چینی در ایران به عنوان برتری تجاری چین تفسیر شود اما ایران در كنار خرید كالا می تواند از ظرفیت های سرمایه گذاری پكن در كنار توانایی های آن در حوزه زیرساختی هم استفاده كند.
چندی پیش روزنامه «نیویورك تایمز» در تحلیلی نوشت: چین نقشی حیاتی را برای جامه عمل پوشاندن به برنامه های ایران دارد. برخلاف بدبینی برخی كارشناسان به وابستگی یك طرفه تهران به پكن، این وابستگی دو طرفه است. بازار انرژی محرك مناسبی برای هر دو طرف است.
نیویورك تایمز به تحلیل اظهارات یك بازرگان چینی پرداخت و نوشت: در رویكردهای جهانی چین، ایران جایگاه مهمی دارد. حتی در دیدگاه برخی كارشناسان، ایران می تواند به یك هاب(مركز) تجاری تبدیل شود كه غرب و شرق را به هم متصل می كند. اكنون ایران با پروژه كمربند حمل و نقل جایگزین جاده ابریشم، اهمیت استراتژیكی بیشتری را برای چین پیدا كرده است. اهمیت ایران در پازل ژئوپلتیك چین باعث شده است كه پكن در ساخت و بهسازی مسیر های جاده ای و ریلی ایران به ویژه در شرق فعال باشد.
چینی ها به سرمایه گذاری در ایران در حوزه های نفت و انرژی، امور زیرساختی، صنعتی، كشاورزی، مالی، گردشگری و ... علاقه نشان می دهند. یكی از مهمترین عرصه های مورد توجه پكن حوزه انرژی است. چینی ها قراردادهای گوناگونی را برای توسعه میادین نفتی و گازی با ایران امضا كرده اند.
همچنین صنایع پالایشگاهی نیز محور مورد علاقه چینی ها به شمار می روند. خبرگزاری «ترند» آذربایجان در گزارشی از تصمیم چین برای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران خبر داد. یكی از این پروژه های به تازگی در آذربایجان شرقی امضا شد. چین 85 درصد هزینه مورد نیاز در توسعه پالایشگاه خاروانا را تامین می كند. هدف این سرمایه گذاری رساندن ظرفیت تولید پالایشگاه به سالانه 520 هزار تن پلی پروپیلن است به عنوان دومین ماده پُركاربرد جهان در تولید پلاستیك و پلی اتیلن است.
تحلیلگران مسائل اقتصاد سیاسی جهان اعتقاد دارند در سایه بی تحركی شركت های غربی، چین میلیاردها دلار را دراقتصاد ایران سرمایه گذاری می كند. در حالی كه شركت های اروپایی به دنبال بانكی هستند كه تجارت خود را با ایران انجام دهند، چین به مشاركت اقتصادی خود با تهران عمق می دهد.
با توجه به اهمیت راهبردی كشور ما، سرمایه گذاری های چین در ایران بخشی از میلیاردها دلار سرمایه چین در ابتكار «یك كمربند؛ یك جاده» ارزیابی شده است. نگاه ایران و چین به روابط دوجانبه مصداق واقعی برد-برد است كه ضمن برطرف كردن نیازهای هر دو طرف، مشوق آن ها برای افزایش سطح روابط است. این روابط حتی از نگاه مقام دولتی چین هم تصمیمی راهبردی به شمار می رود. بنابراین پویایی بیشتر دستگاه های متولی كشورمان و از جمله وزارت امور خارجه امری ضروری است تا به صورت عملی توسعه روابط با چین را به صورت هدفمند و با برنامه دنبال كنند.
پژوهشم **9130**1601**
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- تهدیدهای كاخ سفید موجب شده است چین درغیبت بنگاه های اقتصادی غرب، روابط عمیقی را با ایران پایه گذاری كند. این همكاری ضمن برآورده ساختن نیازهای دو طرف به كالا، اكنون به حوزه های زیرساختی هم تسرّی یافته است.
