به گزارش ایرنا، معبد داش كسن بنایی صخره‌ای است كه در 10 كیلومتری جنوب شرقی شهر سلطانیه (استان زنجان) ، در نزدیكی روستای ویر، از توابع همین شهرستان قرار گرفته كه با انجام كارهایی شرایط لازم برای بازدیدكنندگان و گردشگران نوروزی فراهم شده است.
این مجموعه در محوطه ای به شكل مستطیلی ناقص، به طول 400 متر و عرض 50 تا 300 متر قرار گرفته است.
در معبد صخره ای داش كسن علاوه بر استفاده از فن پیشرفته زمان، زمین شناسی و معدن شناسی 2 امر شناخته شده از دانش جغرافیایی طبیعی مورد توجه است و این 2 امر در ادوار مختلف فرهنگی اغلب بصورت منفرد مورد توجه و بهره برداری بوده و در آثار نادر چون معبد صخره ای داش كسن به كار رفته است.
این مطلب ریشه در دانش گذشته ایران داشته و بعضا به دوره پیش از تاریخ راه پیدا می كند و نمونه بارز تاریخی آن آثار باقیمانده از حكومت ماد و هخامنشی در غرب كشور و نقش رستم و تخت جمشید در فارس بوده اما، فناوری بكار رفته در معبد داش كسن پیامد تكامل فنی سنگ تراشی با ابزار فلزی است.
مهرداد عسگریان محقق طرح مطالعاتی معبد داش كسن گفت: گستره فعالیت سنگ تراشی در معبد صخره ای داش كسن در كل بر اساس یك خط تقارن طولی یافته و آنچه بر اساس كار هویدا شده نشان می دهد كه هیچگونه كاستی و یا اضافه ای هر نیمه بنا نسبت به نیمه دیگر ندارد و حاصل این عمل صراحت بر یك نقشه یا طرح از پیش تدوین شده و نظارت دقیق بر آن در طول مدت اجرای طرح است.
وی اظهار كرد: بخش عمده آثار فرهنگی باقیمانده از ادوار مختلف نشان از آموزه های دینی و باورهای مذهبی حكایت دارد كه در طول عمر تاریخی یك قوم پدید می آید و به لحاظ ویژگی های خود فرهنگ ،آن قوم یا جامعه را از دیگر فرهنگها متمایز می سازد.
عسگریان افزود: از اینگونه آثار می توان نقش اژدهای معبد صخره ای داش كسن را نام برد كه اثر بنیادی در آموزه های دینی جامعه قرن هفتم هجری قمری ایران نداشته و فقط رنگ و یادی از باورهای ایلخانان مسلمان ناشده ایران را به نمایش می گذارد چرا كه از مسلمان شدن غازان خان كمتر میتوان نقش و نگارهای ایرانی و یا ایرانی نشده را در كارهای هنری دید.
وی افزود: بطور كلی آثاری نادر چون اژدهای نقش شده در داش كسن بازتاب ارزشهای مادی و معنوی جامعه است، زیرا عناصر فرهنگی از هنر، علم، مذهب و سیاست تاثیر می گیرد و به عبارت روشن اینكه تمام مواد متشكله فرهنگ در شكل گیری آنها موثر است در صورتی كه آثار نادر و منحصر بفرد تحت تاثیر گزینش پاره ای از عوامل فرهنگی بوجود می آید.
این محقق ادامه داد: از طرفی می توان آثار نادر را كه ریشه در فرهنگ گذشته ندارد، را حاصل تهاجمات فرهنگی قلمداد كرد و به عبارت واضح تر اینكه اژدهای نقش شده در داش كسن كه به نیت ارزانی ، خیر و بركت و محافظت از سلطنت پدید آمده از باور جامعه ایرانی اواخر قرن هفتم هجری قمری بسیار بدور بوده است.
وی خاطرنشان كرد: اژدهای ایرانی یادآور ظلم و ستم و مظهر پلیدی هاست و نیك كرداران و نیك اندیشیان تاریخ ایران همیشه بر علیه این موجود افسانه ای جنگیده اند و گذشته از بعضی از آثار منقول دوره تاریخی كه نقش اژدها دارد،بطور كلی در ایران نقش نگاره اژده ها در قالب هنر مصور سازی از كهن ترین دوران به بعد نیز دیده نمی شود.
وی اضافه كرد: حتی زمانی كه تصویر نگارگری عهده دار وظایف خط بود بسیاری از اعتقادات و باورهای ادوار گذشته بدین طریق به زمان بعد منتقل می شد ،نقش اژدها جایگاهی برای خود در فرهنگ های ایران به دست نیاورد و نیز در دوره ساسانی وقتی احتیاج بود كه اهریمن در زیر پای اهورمزدا در نقش رستم ترسیم شود صورت انسان تجسم پیدا كرد تا تمامی دانش انسان در قلمرو نیروهای اهورایی و اهریمنی درهر زمان قابل انطباق باشد.
عسگریان گفت: نقش اژدهای داش كسن از جمله چهره های بیرونی بخشی از جامعه قرن هفتم و هشتم قمری ایران است كه نتوانست تن پوشی از باورهای دیر پای جامعه را در اختیار داشته باشد و لذا فقط بر هویت نخستین ایلخانان مغول حكایت و سلطه آنها را تایید می كند.
وی ادامه داد: ضمن آنكه گویای تشتت فرهنگی در اواخر قرن هفتم هجری قمری مخصوصا ارغون خان مغول می باشد و از طرفی ناتمام ماندن معبد داش كسن ناشی از تفوق اراده ملتی است كه موجود تازه وارد را قبل از اینكه ریشه بدواند و رشد كند، بصورت سنگواره موزه نشین در آورده است.
این محقق خاطر نشان كرد: این سنگواره ها نشان می دهد كه ایران و ایرانی در جریان نفوذ فرهنگی هر گز بی اختیار دست بسته نبوده است و این تسلیم نشدن را می باید در هسته فرهنگی جامعه ایران جستجو كرد كه ارتباط آن با چهره بیرونی جامعه همیشه از شرایط خاصی پیروی كرده است.
عسگریان ادامه داد: معبد داش كسن از یك محوطه اصلی كه تمامی تزیینات مكشوفه به آن تعلق دارد و یك حیاط وسیع تشكیل یافته است، محوطه اصلی كه پر رمز و راز جلوه می كند ، تلفیقی از هنر اسلامی و تزیینات چینی است.
وی یادآوری می كند: 2 اژدهای عظیم كه هر كدام در پیچ و خم های سحر آمیز خود اسراری را نهفته دارند و شخصیت محوری معبد از آن انهاست گویی محافظان همیشه بیدار معبدند و تزیینات اسلامی از قبیل اسلیمی های زیبا و مقرنس های چشم نواز و قاب بندی های دقیق بخشی از هنرهای اسلامی است كه جلوه ای پر شكوه به معبد بخشیده است.
وی یادآوری كرد: در ایجاد این معبد معمار و سنگتراش چون مجسمه سازی كه تمام خطوط مجسمه احتمالی را در یك قطعه سنگ خام قبل از پدید امدن می بیند او هم معبد ساخته شده را با تمام عناصر تشكیل دهنده در دل كوه احساس كرده است.
این محقق اظهار كرد: اگر چه نقوش حجاری شده معبد نشان دهنده ذوق و سلیقه حجاران ایلخانی است ولی نقشه اصلی بنا گذشته ای دور را ترسیم می كند و شكل اصلی معبد چلیپایی و بیانگر پیشرفت معابد صخره ای از اینگونه در ایران است.
وی گفت: عبادتگاه اصلی معبد شكل زیبای خود را مدیون سرچشمه تاق شبیه تاق بستان اما با تاریخی جدید تر است در دهانه تاق شمالی آثار تعبیه شده در بزرگ و عظیم احتمالی قابل رویت است.
عسگریان افزود: در ابتدای كاوش داش كسن با توجه به آثار باقیمانده از معبد شامل اژدهای غربی و یك تاقنمای تزیینی در شمال آن، به ارتفاع 372 سانتی متر و عرض 110 سانتی متر و عمق 45 سانتی متر است كه اسلیمی زیبا ولی ناتمام را در سطح خارجی تیزه تاق در برگرفته و وجود آثار تاقنمای تزیینی در جبهه جنوب غربی و شمال غربی و در كنار تاق جنوبی معبد و در ارتفاعی بالاتر از سطح قاب اژدهای غربی كه نقش گیاهی را در بردارد و موید یك خط تقارن مفروض جهت گسترده فعالیت های سنگ تراشی معبد به حساب می آمد.
وی خاطر نشان كرد: وجود چنین اثر تاریخی ارزشمند با قدمت 700 ساله موجب می شود در جهت توسعه صنعت توریسم و ایرانگردی اقدامات لازم انجام گیرد و بطور كلی این اثر تاریخی از نقطه نظر چگونگی دخل و تصرف انسان در صخره های طبیعی از دوران پیش از تاریخ تا به امروز برای بیننده روشن می كند.
7320/8068
زنجان - ایرنا - معبد داش كسن از جمله اثر تاریخی ارزشمند با قدمت 700 ساله سلطانیه (استان زنجان ) بشمارمی رود كه تلفیقی از هنر ایرانی و چینی را در خود جای داده و در صورت ایجاد امكانات لازم، گردشگران زیادی را به خود جذب خواهد كرد.
