به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، سیاست های ریاض در سال گذشته به شدت تحت تاثیر خواسته ها و اهداف بلندپروازانه «محمد بن سلمان» پسر پادشاه و ولیعهد این كشور قرار داشت. خط مشی های ریاض در دو بعد اجتماعی داخلی و سیاست بین المللی به شدت از سوی ولیعهد جوان تعیین و دنبال می شود.
روند رشد سریع سیاسی محمد بن سلمان از سال 2009 با حضور در مدیریت ادارات دولتی استان ریاض آغاز شد. وی در سال های بعد چندین پست مشاوره حتی زمانی كه پدرش به عنوان ولیعهد انتخاب شده بود، برعهده داشت.
پس از آنكه از ابتدای سال 2015 ملك سلمان به پادشاهی عربستان رسید موقعیت محمد بن سلمان به عنوان یكی از اركان تصمیم گیر در عربستان تثبیت شد. وی در نخستین مرحله به عنوان وزیر دفاع این كشور منصوب شد. پس از مدت اندكی مناصبی همچون نایب ولیعهد و سپس نایب نخست وزیر هم به فهرست پست های او افزوده شد. در نهایت از ماه های نخست سال 2017 محمد بن سلمان با حفظ سمت در وزارت دفاع به عنوان ولیعهد این كشور معرفی شد.
**اصلاحات اجتماعی در عربستان
قوانین داخلی عربستان به شدت سخت‌گیرانه، زن ستیز و تبعیض‌آمیز بوده اند و همین موضوع انتقادهای بسیاری را از سوی نهادهای حقوق بشری در غرب برانگیخته است.
محمد بن سلمان، در بدو دستیابی به منصب مهم ولیعهدی، برنامه های خود را بر اساس سند 2030 آغاز كرد. این سند هدف خود را قطع وابستگی این كشور به نفت در آن سال قرار داد.
وی به درستی دریافت كه پایه های اقتصادی جامعه عربستان كه به شدت به نفت متكی است نمی تواند دوام چندانی داشته باشد. برای دست زدن به اصلاحات اقتصادی اجرای برخی تحولات اجتماعی به ویژه برای جلب سرمایه های خارجی ضروری است. از این رو ولیعهد عربستان تصمیم گرفت در راستای سند چشم‌انداز قوانین داخلی را اصلاح كند و به شهروندان سعودی آزادی های بیشتری را بدهد.
از نظر محمد بن سلمان در یك جامعه مدرن سعودی، زنان نقش خاصی را بر عهده دارند و باید به آن ها توجه داشت.
در حدود یك سال گذشته محمد بن سلمان تغییرات عمیقی را در روندهای اجتماعی عربستان سعودی ایجاد كرد. این كشور كه برای مدت های مدید حتی درهای سینماها را بسته بود؛ اجازه رانندگی، دریافت پاسپورت، بازكردن حساب بانكی یا حتی جراحی های اختیاری را به زنان نمی داد به یك باره درهای اصلاحات را به روی مردم این كشور مخصوصا زنان باز كرد.
قانونی وضع شد كه زنان براساس آن توانستند از سال 2018 رانندگی كنند. نخستین مجوز وكالت برای زنان چندی پیش صادر شد. زنان اجازه حضور در استادیوم ها را پیدا كردند و نخستین باشگاه ورزشی زنان (بوكس) نیز آغاز به كار كرد. حتی مجلس شورای عربستان چند ماه قبل برای نخستین بار اجازه صدور فتوا را برای یك زنان مجاز اعلام كرد. گفته می شود تلاش هایی برای حجاب اختیاری زنان نیز در دست بررسی شورای دولتی و مذهبی این كشور قرار دارد.
در حالی كه برای 35 سال نمایش فیلم در سینماهای عربستان سعودی ممنوع شده بود در سال گذشته این ممنوعیت برداشته شد و گفته می شود دولت براساس برنامه سند 2030 قول داده است تعداد سینماهای این كشور را به 300 عدد برساند. جالب تر آنكه تلویزیون دولتی سعودی هم برای اولین بار تصویر و صدای آواز یك خواننده زن مصری را پخش كرد.
**اصلاحات سریع برای جلب نظر غرب
بسیاری از رسانه های منطقه و جهان، محمد بن سلمان ولیعهد ریاض را دلیل اصلی برای دست زدن به این اصلاحات می دانند. گفته می شود وی با شكستن مجموعه ای از تابوها در شبه جزیره عربستان به دنبال جلب افكار عمومی است اما خود او می گوید این كارها را برای دور كردن ریشه های افراط گرایی در جامعه عربستان انجام می دهد.
تحلیلگران اعتقاد دارند افزایش حقوق اجتماعی به ویژه در مورد زنان عربستانی، پایه های نظام این كشور را دچار چالش می كند.
یك تحلیلگر در تارنمای «دویچه وله» بر این اعتقاد است كه حقوق بیشتر برای زنان، كنسرت و برنامه های فرهنگی در واقع آراستن چهره عربستان سعودی برای عرضه به غرب است. حكام سعودی امید دارند با این اقدامات سرمایه‌گذاران را جذب و به صنعت گردشگری خود رونق ببخشند.
برخی دیگر نیز این اقدامات بن سلمان را برای جلب نظر مردم و آزادی عمل برای خاموش كردن مخالفان در صورت رسیدن به پادشاهی عربستان می دانند. این كشور مدت ها است كه با مشكل فقدان یك حاكم جوان، مقتدر و به روز دست به گریبان است. قانون این كشور تاكید دارد تنها فرزندان ابن سعود كه اكنون در سن كهولت هستند می توانند پادشاه این كشور باشند. این قانون مهم مانعی بزرگ برای محمد بن سلمان است.
بسیاری معتقدند ولیعهد عربستان برای هموار كردن مسیر خود به سمت پادشاهی و كاستن از مخالفت های داخلی بود كه چند ماه قبل تعداد زیادی از افراد ثروتمند، بانفوذ و مقام های این كشور را بازداشت و زندانی كرد.
از سوی دیگر پادشاهی عربستان به دنبال آن است تا با دادن آزادی های نسبی اعتراض جوامع حقوق بشری جهان نسبت به وضع خفقان و سركوب و نادیده گرفتن حقوق بشر در داخل عربستان را كاهش دهد.
به نوشته «فایننشال تایمز» مدرنیزه كردن عربستان موضوع دیگری است كه ولیعهد برای آن تلاش می كند اما این نیازمند خلاص شدن از سنت های فرهنگی این كشور است. ضمن اینكه وی ناچار است نظر موافق خانواده سلطنتی و افراد پرقدرت مذهبی و اجتماعی این كشور را جلب كند.
به نوشته شبكه سی.بی.اس آمریكا، از آنجا كه خانواده سلطنتی به شدت به حمایت روحانیون اسلامی برای حكومت و صدور فرامین وابسته هستند، ممكن است در هر زمانی دیدگاه های محافظه كارانه در عربستان بر علیه ولیعهد به یكباره فوران كند.
بسیاری از تحلیلگران غربی اعتقاد دارند نوع برنامه ریزی و سرعتی كه ولیعهد برای اجرای اصلاحات در پیش گرفته است برای ریاض دردسر آفرین خواهد بود. با این حال ارزیابی ها نشان می دهند محمد بن سلمان نیز همچون پهلوی دوم در ایران، اعتقادی به اصلاحات سیاسی ندارد و تنها اقداماتی را در حوزه اجتماعی دنبال می كند. وی حتی فشارهای سیاسی را افزایش داده است و این می تواند در نهایت به ضرر وی تمام شود.
شبكه «یورو نیوز» عنوان داشت ولیعهد عربستان باید با احتیاط بیشتری این اصلاحات را دنبال كند زیرا سرعت بالای این تغییرات ممكن است موجب نارضایتی گروه های مخالف شود و محافظه كاران و مخالفان پرشمار خاندان سلطنتی را تحریك كند.
پژوهشم**9130 ** 1601**1010
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران و جهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تهران-ایرنا- به اعتقاد تحلیلگران، اصلاحات اجتماعی كه ولیعهد عربستان با اهداف سیاسی و اقتصادی در عربستان سعودی در پیش گرفت، ممكن است به ضرر وی تمام شود زیرا بی توجهی به بنیان های فرهنگی این كشور ، مقاومت و مخالفت بدنه پرقدرت مذهبی ریاض را در پی خواهد داشت.
