لزوم اجرای فصل دوم كاوش در تپه گریران سلسله

به گزارش خبرنگار ایرنا، تپه گریران یكی از آثار تاریخی شهرستان است كه در سال 1380 با شماره 7353 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
این تپه در روستای گریران در شمال غربی شهرستان سلسله واقع شده و به دلیل مربوط بودن به دوران پیش از تاریخ ایران باستان همواره مورد توجه باستان شناسان قرار داشته است.
اهمیت این اثر تاریخی ارزشمند شهرستان سلسله موجب شد تا رئیس دانشكده هنر معماری دانشگاه بوعلی همدان به همراه تیمی هشت نفره از دانشجویان مقطع دكتری و كارشناسی ارشد رشته باستان شناسی پس از دریافت مجوز كاوش لایه نگاری این محوطه تاریخی از پژوهشكده باستان شناسی اقدام به لایه نگاری و كاوش این اثر تاریخی ارزشمند نمایند.

** كاوش به منظور مشخص نمودن وضعیت گاه نگاری عصر مفرغ
عباس مترجم، سرپرست تیم باستان شناسی لایه نگاری تپه گریران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: لایه نگاری تپه گریران به مظور مشخص كردن وضعیت گاه نگاری عصر مفرغ لرستان و زاگرس مركزی انجام شده است.
وی افزود: سابقه مطالعاتی این تپه به قبل از جنگ جهانی دوم در سال های 1936 تا 1938 باز می گردد كه توسط یك باستان شناس آلمانی به نام 'سر اورل اشتاین' انجام شده كه در ضلع شمالی آن اطلاعاتی به دست آمده و گزارش آن به صورت محدود نیز منتشر شده است.

** تپه گریران مشابه گودین كرمانشاه و گیان نهاوند است
وی این تپه را یك مكان مركزی مهم در حدود سه هزار سال قبل از میلاد دانست كه مشابه آن را می توان از محوطه های یافت شده در زاگرس به مانند گودین كرمانشاه و گیان نهاوند نام برد و گفت: تپه گریران با هشت هكتار مساحت، محوطه ای وسیع دارد.
سرپرست تیم لایه نگاری تپه گریران با اشاره به اینكه این تپه در شمال دشت الشتر و شمال لرستان قرار گرفته است، عنوان كرد: دشت حاصلخیز الشتر و منابع آبی فراوان از مهم ترین شاخصه های اقلیمی پیرامون تپه گریران می باشند و به دلیل وسعت تپه این امكان وجود دارد كه در ادوار مختلف پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی در هر ناحیه از آن دوره فرهنگی خاصی شناسایی شود.
وی با تاكید بر لزوم بررسی دقیق سطح این محوطه افزود: پس از بررسی های لازم بیشترین تراكم مواد فرهنگی مربوط به عصر مفرغ در نیمه غربی محوطه تشخیص داده شده است.

** تپه گریران احتمالا یك مركز تجاری بین راهی بوده است
مترجم گفت: این تپه به احتمال قوی یك مكان مركزی تجاری بین راهی بوده كه در مسیر یك شبكه تجاری گسترده كه از بین النهرین آغاز و تا ارتفاعات جیرفت و احتمالا شهرسوخته سیستان ادامه داشته، قرار گرفته و بخشی از مبادلات در این مكان انجام می شده است.
وی با اشاره به اینكه به دلیل ارتفاع زیاد محوطه كه در برخی نواحی به 30 متر نیز می رسد كاوش پلكانی جهت لایه نگاری انتخاب شد، تصریح كرد: در این شیوه آسیب كمتری نسبت به سایر شیوه های كاوش لایه نگاری به محوطه وارد می شود.
سرپرست تیم كاوش تپه گریران افزود: در تحقیق پلكان اول مشخص شد كه بخش عمده بافت تپه مربوط به سه هزار سال قبل از میلاد به عبارتی قبل از دوره مفرغ است.
وی اضافه كرد: آنچه تاكنون محرز شده وجود خاك های به هم ریخته قبوری است كه در گذر زمان مورد تخریب واقع شده اند و تاكنون لایه برجسته ای مشخص نشده است.

** یك نمونه سفال یانیقی از تپه به دست آمد
وی با بیان اینكه عمده مواد فرهنگی مربوط به ادوار مس، سنگ و بخصوص دوره اوروك بود، اظهار كرد: در میان بقایای فرهنگی این مجموعه، یك نمونه سفال یانیقی به دست آمد؛ در حالیكه تا پیش از این نمونه سفال یانیقی در دامنه های جنوبی كوه گرین و در لرستان به دست نیامده بود.
مترجم با تاكید بر اینكه گاه نگاری عصر مفرغ لرستان از مهمترین اهداف این لایه نگاری بود، عنوان كرد: در گمانه دیگری كه باز شد یك پیكرك گلی منقوش و یك درفش مفرغی به دست آمد.
وی گفت: در مجموع، یافته های سفالی، ابزارهای سنگی، ابزارهای فلزی، بقایای معماری و اطلاعات مربوط به لایه های استقراری در تپه گریران به عنوان مهمترین داده های گردآوری شده در فصل اول كاوش بودند و از آنجا كه هدف از كاوش در تپه گریران روشن كردن وضعیت گاه نگاری عصر مفرغ لرستان و شرق زاگرس مركزی بود، داده های فرهنگی مربوط به عصر مفرغ در این محوطه بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

** تپه گریران مورد دستبرد حفاران قاچاق قرار گرفته است
سرپرست تیم لایه نگاری تپه گریران با بیان اینكه در فصل اول از كاوش، مهمترین چالش پیش روی كاوشگران مربوط به آشفتگی های سطح محوطه بود، خاطرنشان كرد: این تپه به دلیل وسعت و شهرتی كه در بین مردم منطقه دارد از سالیان دور همواره مورد دستبرد حفاران قاچاق قرار گرفته است و این وضعیت موجب دشوار شدن كار تشخیص لایه های مختلف این تپه شده است.

** كاوش تپه گریران نتایج درخشانی در پی خواهد داشت
وی با بیان اینكه وضعیت محوطه به گونه ای است كه به دشواری می توان فضای دست نخورده ای در سطح محوطه شناسایی كرد، بیان كرد: با این وجود، عظمت و وسعت محوطه و همچنین غنای فرهنگی تپه گریران به صورتی است كه به جرات می توان آن را یكی از شاخص ترین محوطه های پیش از تاریخ لرستان و زاگرس مركزی به شمار آورد از این رو توجه بیشتر مسئولان مربوطه در جهت ادامه كاوش ها در این محوطه بی شك نتایج درخشانی در پی خواهد داشت.
وی با اشاره به بارندگی های فصل زمستان و توقف لایه نگاری تپه افزود: ادامه كار لایه نگاری و تكمیل آن در صورت موافقت پژوهشكده باستان شناسی به فصل بعد موكول شد كه امیدواریم با همكاری مسئولان فصل دوم لایه نگاری آن به زودی آغاز گردد.
مترجم اظهار امیدواری كرد با بذل توجه بیشتر نسبت به این محوطه در راستای حفاظت و نجات بخشی آن هرچه بیشتر در نگهداری از میراث های گرانقدر این مرز و بوم كوشا باشیم.

** كاوش تپه گریران برای لرستان مهم و تعیین كننده است
علی جوانمرد رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سلسله نیز در این باره گفت: تپه گریران در 6 كیلومتری شمال غربی شهر الشتر و در دامنه كوه گری در محل تنگه ‌ای به نام دره ‌آرش به ارتفاع تقریبی 20 متر قرار گرفته و حاوی آثار مربوط به تمدن‌ های مختلف پیش از میلاد مسیح تا عهد اسلامی است.
وی با اشاره به اینكه عصر مفرغ در لرستان و زاگرس مركزی از اواخر هزاره چهارم پس از میلاد تا اواسط هزاره دوم پس از میلاد را در بر می گیرد، افزود: از آنجا كه تاكنون مطالعه هدفمندی در لرستان به منظور روشن كردن وضعیت گاه نگاری عصر مفرغ انجام نشده كاوش در تپه گریران در نوع خود برای استان لرستان مهم و تعیین كننده است.

** عصر مفرغ منشا تحولات بی شماری بوده است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سلسله، با بیان اینكه عصر مفرغ منشا تحولات بسیاری به شمار می آید، عنوان كرد: آغاز شهرنشینی، شكل گیری دولتها، شهرها، نظام طبقاتی در جامعه، تدفین های گورستانی و گسترش استقرارگاه ها از مهمترین تحولات مربوط به عصر مفرغ می باشند.
وی بیان كرد: قرار گرفتن تپه گریران در مركز دشت الشتر و دامنه جنوبی كوه گرین و همچنین وسعت كم نظیر محوطه در عصر مفرغ از مهمترین دلایلی بود كه موجب شد این تپه از سوی كاوشگران برای اهداف فوق مورد كاوش قرار گیرد.
جوانمرد گفت: با توجه به اطلاعات گردآوری شده از لایه نگاری فصل اول كاوش تپه گریران به نظر می رسد بتوان بسیاری از مسایل حول عصر مفرغ لرستان و زاگرس مركزی را پاسخ داد و به نتایج درخشانی در ارتباط با فرهنگ های دوران پیش از تاریخ منطقه دست یافت لذا امیدواریم كه فصل دوم لایه نگاری آن ادامه یابد.
شهرستان سلسله دارای 217 اثر تاریخی است كه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.
7265/3022