روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم كوروش احمدی دیپلمات سابق، آورده است: نتایج نشست وزیران اتحادیه اروپا كه آخرین نشست قبل از ضرب‌الاجل ترامپ است، یكی از این تحولات است. اروپا در این نشست یك‌بار دیگر قویا بر لزوم تداوم اجرای برجام توسط همه طرف‌ها تاكید و از اتخاذ تصمیمی در مورد اعمال تحریم‌های جدید در ارتباط با برنامه موشكی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران خودداری كرد.
می‌دانیم كه ترامپ در بیانیه 12 ژانویه حفظ برجام را موكول به همراهی اروپا برای توقف فعالیت‌های موشكی و منطقه‌ای ایران و نیز «رفع نواقص» برجام كرده بود. با وجود مذاكرات سه كشور اروپایی با امریكا طی دو سه ماه گذشته و اعلام پیشرفت‌هایی در این مذاكرات، شورای اروپا به گفته موگرینی این موضوع را در دستور كار آخرین نشست خود قبل از ضرب‌الاجل ترامپ قرار نداد. این امر الزاما به معنی عدم آمادگی اروپا برای همراهی با ترامپ نیست، بلكه می‌تواند به معنی بی‌اعتمادی به او نیز باشد.
به این معنی كه اروپا مطمئن نیست كه اعمال تحریم‌های جدید بر علیه ایران یا نیل به توافقی جانبی برای «رفع نواقص» برجام مانع خروج ترامپ از برجام شود. محتمل است كه آنها تصمیم در این مورد را به بعد از 22 اردیبهشت و مشاهده نحوه برخورد ترامپ با برجام موكول كرده باشند. تاكید موگرینی بر اینكه «اجماعی در مورد مفید بودن یا مناسب بودن این تدابیر» تحریمی جدید «در این زمان» وجود ندارد و اینكه «طی روزها و هفته‌های آینده بررسی‌های بیشتری در مورد نقش ایران در سوریه صورت خواهد گرفت»، می‌تواند حاكی از مهم بودن عنصر زمان در این معادله باشد.
در همین رابطه، از منابع مختلف شنیده شده كه امریكا و سه كشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) در مذاكرات خود در رابطه با نگرانی‌های ترامپ به «پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای» در جهت تهیه بعضی توافقات جنبی دست یافته‌اند. این موضوع به ویژه بعد از دور اخیر این مذاكرات كه در 11 آوریل در واشنگتن صورت گرفت، اعلام شد.
اما با توجه به سقف بلند بی‌اعتمادی بین اروپا و ترامپ، مساله این است كه آیا این پیشرفت‌ها، متناسب با اهداف سیاسی ترامپ خواهد بود و موجبات رضایت او را فراهم خواهد كرد یا خیر.
تحول دیگر نفس همكاری بین امریكا و فرانسه و انگلیس در حمله اخیر به سوریه است. این همكاری كه اولین در نوع خود بعد از شروع به‌كار ترامپ بود، می‌تواند در كاهش تنش بین آنها و زمینه‌سازی برای همكاری‌های آتی، از جمله در ارتباط با برجام، موثر باشد. انتظار این است كه حدود یك هفته تماس تلفنی مستمر بین سران این سه كشور و هماهنگی و همكاری نزدیك بین تیم‌های امنیتی آنها زمینه‌ساز شكل‌گیری حداقلی از آشنایی و اعتماد بین آنها و همكاری‌های درازمدت‌تر آنها در ارتباط با سلاح‌های كشتار جمعی شده باشد.
تشكر ترامپ از انگلیس و فرانسه در این رابطه كه ظاهرا بی‌سابقه بود و نیز برنامه سفر ماكرون و مركل به واشنگتن به ترتیب در 24 و 27 آوریل می‌تواند جو جدیدی را در روابط آنها ایجاد كند و در ارتباط با برجام بی‌تاثیر نباشد.
آخرین تحول نقش عمده‌ای است كه ماتیس، وزیر دفاع امریكا، در قضیه حمله اخیر به سوریه بازی كرد. از مجموعه اظهارات مقامات امریكایی و نوع عملیاتی كه در سوریه انجام شد، می‌توان چنین استنباط كرد كه نهایتا مواضع نسبتا میانه و متعادل‌تر ماتیس در تیم امنیتی ترامپ غلبه یافت. ماتیس تنها كسی بود كه دولت را در مورد انجام حمله شیمیایی و انتساب آن به دولت دمشق به احتیاط فرا می‌خواند، از لزوم انتخاب اهداف به نحوی كه نیروهای غیرسوری هدف قرار نگیرند، سخن می‌گفت و تنها یك حمله و آن هم به صورت محدود را كافی می‌دانست.
اینكه در این موارد حرف ماتیس پیش رفت و نه حرف افراطیونی مانند جان بولتون، حائز اهمیت است. می‌دانیم كه بولتون همیشه بر لزوم نابودی تمامی امكانات نظامی و امنیتی دولت بشار اسد تاكید داشته و قاعدتا باید برای بهره بردن از این فرصت جهت تامین نظر خود تلاش كرده باشد.
لذا این احتمال هر چند ضعیف است، اما منتفی نیست كه تنها «فرد بالغ» در تیم امنیتی ترامپ همچنان نفوذ خود را حفظ كرده باشد. این احتمال نیز وجود دارد كه كسانی چون بولتون و پمپئو در زمانی كه مسوولیت دارند، اندكی عقل و منطق را در موضع‌گیری‌های خود دخالت دهند. سخنان پمپئو در استماع اخیر در كنگره اگر چه عمدا هدف دریافت رای سناتورها را دنبال می‌كرد، اما قابل توجه بود.
لذا، این احتمال را كه ترامپ در 22 اردیبهشت تصمیم به خروج از برجام را اندكی به تاخیر بیندازد، نمی‌توان كاملا منتفی دانست. در هر حال، باید توجه داشت كه ایران اكنون به لطف برجام در شرایطی بسیار بهتر قرار دارد و با توجه به حمایت همه كشورها از برجام و انزوای ترامپ، برگشت به شرایط قبل از برجام ممكن نیست. بلاتكلیفی‌های ناشی از تهدیدات ترامپ نیز اگر چه مهم است، اما كلید اصلی حل معضلات اقتصادی و اجتماعی ما در داخل كشور است.
*منبع:روزنامه اعتماد،1397،1،30
**گروه اطلاع رسانی**2059**9131
تهران- ایرنا- اگرچه همچنان بیشتر محتمل است كه ترامپ در 22 اردیبهشت به تهدید خود در مورد خروج از برجام عمل كند، اما برخی تحولات اخیر باید قاعدتا تصمیم‌گیری در این مورد را برای او دشوارتر كرده باشد.
