در عصر نوین ستاره شناسی، تلسكوپ های غول پیكر و رصدخانه های بسیار بزرگ بر فراز قله كوه ها بنا نهاده شد و اكتشافات و پژوهش های نجومی با سرعتی شگفت انگیز پیش رفت، به نحوی كه با وجود گرایش مردم و رغبت ویژه به این دانش، گویا دانش ستاره شناسی از دسترس عموم خارج و ویژه افراد خاص شد، برخی روز جهانی نجوم را فرصتی برای بازگشت تلسكوپ ها به میان مردم می دانند.
***طرح روزی با عنوان روز جهانی نجوم
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در ارتباط با طرح روزی با عنوان ستاره شناسی گفت: 45 سال قبل یعنی در سال 1973 میلادی (1351-1352 شمسی) فردی به نام «داگ برگر» در یكی از ایالات آمریكا تلسكوپ خود را به میان مردم اورد تا آنها را بیش از پیش با دانش ستاره شناسی آشنا كند و به مرور با گسترش این رویكرد و پیوستن سایر ایالت ها و با همراه شدن كشورهای متعدد، این مناسبت به یك رویداد بین المللی مبدل شد.
مسعود عتیقی ادامه داد: بر اساس دیدگاه لیگ جهانی برگزار كننده این رخداد، در روز جهانی ستاره شناسی به جای آن كه مردم به رصدخانه ها بروند تلسكوپ به میان مردم آورده و به سوالات علمی علاقه مندان پاسخ های لازم داده می شود.
وی ادامه داد: در ایران نیز در اواخر دهه 70 خورشیدی، انجمن نجوم آماتوری ایران با مكاتبه با لیگ جهانی برگزار كننده، پوسترها و بروشورهایی را در این زمینه دریافت كرد و برای اولین بار در سال 1380 شمسی نسبت به گرامیداشت این روز در كشورمان منطبق با تقویم جهانی برنامه هایی را در فرهنگسرای بهمن اجرا كرد.
عتیقی خاطرنشان كرد: از حدود 17 سال قبل به این طرف براساس تصمیم گیری لیگ جهانی، هفته جهانی ستاره شناسی نیز تعیین شد تا در بازه زمانی بیشتر و منطبق با مناسبت های داخلی هر كشور بتوان به ترویج این دانش كهن و جذاب اقدام كرد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد: این انجمن از همان ابتدا با رویكردهای مختلف و شعار ترویجی، هر سال به استقبال این مناسبت بین المللی رفته است؛ مراكز علمی و آموزشی دانشگاه ها، كتابخانه ملی و حتی مراكز نابینایان و ناشنوایان، مراكز نگهداری معلولان و افراد كم توان جسمی و همچنین خانه سالمندان، جهت تكریم این بخش از اجتماع، بخشی از جامعه هدف برنامه های این مركز كشوری بوده است.
***روش تعیین روز و هفته جهانی ستاره شناسی
عتیقی در مورد روش تعیین روز و هفته جهانی ستاره شناسی نیز توضیح داد: اساس تعیین روز جهانی ستاره شناسی این گونه بیان شده است كه در فاصله زمانی میان ماه آوریل تا میانه ماه مه (26 فروردین تا 25 اردیبهشت) هر سال، نزدیكترین شنبه به تربیع اول ماه به عنوان روز جهانی ستاره شناسی انتخاب می شود.
رییس انجمن نجوم آماتوری ایران ادامه داد: دلیل انتخاب ماه در تعیین روز جهانی ستاره شناسی آن است كه این جرم آسمانی زیبا برای رصد علاقه مندان به نجوم و عموم مردم همواره نقش موثری داشته است.
عتیقی افزود: بدیهی است با توجه به این روش انتخاب، روز جهانی ستاره شناسی در هر سال متفاوت بوده و در سال 1397 شمسی روز شنبه 21 آوریل 2018 برابر با اول اردیبهشت، روز جهانی ستاره شناسی و از دوشنبه 27 فروردین تا یكشنبه دوم اردیبهشت هفته جهانی ستاره شناسی است.
وی خاطرنشان كرد: سالهاست كه از دوشنبه قبل از روز جهانی ستاره شناسی تا یكشنبه بعد از این روز را هفته ستاره شناسی می نامند تا علاقه مندان با فرصت بیشتری بتوانند در طول یك هفته به فعالیت های ترویجی بپردازند.
**اهمیت تعیین یك روز ملی نجوم در تابستان
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در خصوص تفاوت روز ملی نجوم با روز جهانی نجوم نیز گفت: با توجه به تفاوت ماهیتی این دو روز، در روز جهانی نجوم تمام مردم جهان در یك روز تعیین شده كه از نظر لیگ جهانی برگزاركننده برابر با روز «شنبه» است نسبت به اجرای برنامه های ترویجی اقدام می كنند.
وی افزود: با توجه به قدمت ایران در حوزه دانش ستاره شناسی و داشتن مفاخر بسیاری از جمله منجمان اسلامی مانند خواجه نصیرالدین طوسی، ابوریحان بیرونی و غیاث الدین كاشانی این نیاز در كشور احساس می شود كه یك روز ملی نیز داشته باشیم.
عتیقی خاطرنشان كرد: از همین رو انجمن نجوم آماتوری ایران در اوایل دهه 90 شمسی، روز 13 شهریور كه با سالروز بزرگداشت ابوریحان بیرونی همراه است را به عنوان روز ملی ستاره شناسی به جامعه علمی پیشنهاد كرده است؛ چرا كه در فصل بهار وجود ابر و بارندگی مانع اجرای برنامه های رصدی ترویجی می شود اما با توجه به شرایط آب و هوایی كشورمان در فصل تابستان، به مراتب امكان بهتری برای برگزاری برنامه های علمی ترویجی در این حوزه وجود دارد.
**بردن تلسكوپ به میان مردم، به همین سادگی
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در خصوص فعالیت هایی كه برای ترویج نجوم در روز جهانی ستاره شناسی می توان انجام داد، گفت: برای این كار تنها كافی است تلسكوپ و یا هر ابزار رصدی خود را برداشته و به یك پارك و یا محل عمومی برویم، جرم زیبایی همچون ماه تابان را از درون آن رصد كرده و افراد حاضر را برای مشاهده دعوت كنیم.
وی ادامه داد: همچنین می توان برخی از سوال های مخاطبان را در حد توان پاسخ داد و به این سادگی در یك حركت جهانی برای ترویج دانش كهن ستاره شناسی شركت كرد.
عتیقی آشنا كردن مردم با اطلاعات نجومی، تفكیك خرافه از این دانش جذاب، معرفی مفاخر كشور و جهان، توزیع نشریات مرتبط برای ماندگار كردن اطلاعات ارائه شده را بخشی از اقدامات افراد، گروه ها و مراكز در رابطه با ترویج نجوم در روز و هفته جهانی ستاره شناسی عنوان كرد.
** تعلیق برنامه های انجمن نجوم آماتوری در هفته نجوم امسال در پایتخت
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: با وجود برنامه ریزی های خوب این انجمن برای سال 97 اما به دلیل تغییرات شرایط آب و هوایی و بارندگی در پایتخت، این برنامه ها به حالت تعلیق درآمده و در صورت اجرایی شدن به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.
علمی**2038**2017**1055
تهران- ایرنا- بشر به اقتضای كنجكاوی ذاتی همواره نگاه پرسشگرانه به آسمان و ساكنان آن داشته و در پی مجالی برای یافتن پاسخ بوده؛ روز و هفته جهانی نجوم فرصتی مناسب برای كندوكاو علاقه مندان و ترویج این علم كهن است.
