سایه سنگین اختلافات هند و پاكستان بر سارك

به گزارش ایرنا،اتحادیه همكاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا (SAARC) متشكل از هشت كشور جنوب آسیا است كه 1.5 میلیارد از جمعیت جهان را در خود جای داده است .
این اتحادیه در دسامبر 1985 میلادی توسط هند، پاكستان، بنگلادش، سریلانكا، نپال، مالدیو و بوتان تأسیس شد. در آوریل 2007، در خلال چهاردهمین نشست اتحادیه، افغانستان هشتمین عضو آن شد. كشورهای ایران و چین نیز كه از اعضای ناظر این سازمان هستند، درخواست عضویت در این سازمان را دارند.
هدف از تشكیل این اتحادیه، افزایش همكاری‌های متقابل میان كشورهای عضو است. دبیرخانهٔ دائمی سارك، در كاتماندو پایتخت كشور نپال واقع است.
اختلاف هند و پاكستان همواره بویژه از دو سال گذشته به علت افزایش خشونت ها در كشمیر و چندین حمله شبه نظامیان به پایگاه ارتش در شمال هند بر عملكرد سارك سایه افكنده است .
این اختلاف ها به لغو نشست اتحادیه همكاری منطقه ای جنوب آسیا (سارك) كه قرار بود در ماه نوامبر سال 2016 در اسلام آباد برگزار شود منتهی شد.
پس از انصراف هند، كشورهای بنگلادش، بوتان، افغانستان و سریلانكا نیز اعلام كردند در این نشست شركت نخواهند كرد.
بر اساس قوانین سارك، نشست كشورهای عضو تنها با حضور تمام اعضا صلاحیت تشكیل جلسه رسمیت می یابد.
ادامه اختلافات در سارك باعث شد كه هند ماه گذشته نیز با پیشنهاد نپال به عنوان رئیس دوره ای این اتحادیه برای تشكیل پلیس مشترك همكاری سازمان همكاری منطقه ای جنوب آسیا برای مبارزه با تروریسم ،مواد مخدر،قاچاق انسان ،جرائم سایری مخالفت كند.
برای نپال كه با مشكل فعالیت های جنایی بین المللی از جمله قاچاق مواد مخدر و تروریسم روبروست تشكیل چنینن سازمان هایی در سطح منطقه ای از اهمیت بالایی برخوردار است .

** علل ناكارآمدی سارك
بررسی عملكردها و فعالیت های سارك گویای آن است كه هر چند در اجلاس های مختلف این سازمان، برنامه‌ها و موافقت نامه‌های خوبی ارائه شده است، اما كشورهای عضو سارك در روند منطقه گرایی در حرف موفق ولی در عمل ناموفق بوده اند.
علل ناكارآمدی سارك به عنوان سازمان همكاری منطقه ای را می‌توان در علل واگرایی اعضای سارك جستجو كرد. هر چند در سارك عوامل همگرا، از جمله، پیوندهای جغرافیایی، پیوندهای فرهنگی، پیوند‌های تاریخی و علائق و منافع مشترك وجود دارد؛ اما غالب بودن عوامل واگرا در این سازمان سبب ضعف عملكردی و كارایی این پیمان منطقه ای شده است .
این در حالی است كه منطقه جنوب آسیا بر اساس اصالت جغرافیایی و فرهنگی امكان گسترش همكاریهای اقتصادی حتی به عنوان منطقه یكپارچه اقتصادی در سطح جهان را دارد اما به شرط اینكه یكپارچگی اقتصادی تحت شعاع میراث های تاریخی، اختلافات و كشمكش های سیاسی قرار نگیرد.
یكی دیگر از دلایل ناكارآمدی این سازمان آن است كه سارك در حوزه های وسیعی دست به اقدام زده و گستردگی فعالیت ها از سطح كیفیت آنها كم كرده و در برخی موارد مانند فقر زدایی، توسعه منابع انسانی، بهداشت و درمان از كارایی آنها كاسته است.
حضور اعضای ناظر برجسته ای در سارك از قبیل، آمریكا، چین، ژاپن، اتحادیه اروپا، كره جنوبی و ایران، امیدها را افزایش داده است كه همكاری بین اعضای دائم و اعضای ناظر بتواند این سازمان را از نظر نهادی توانمند سازد زیرا این سازمان در عرصه عمل ناموفق بوده و نتوانسته آنگونه كه در ابتدا پیش بینی شده بود منطقه گرایی را در میان كشورها واقع در منطقه جنوب آسیا محقق كند.
كشورهای واقع در منطقه جنوب آسیا، پیچیدگی‌های زیادی دارند كه این معضلات و پیچیدگیها بر روی ایفای نقش بین المللی و منطقه ای این كشورها تأثیر بسیار داشته است.
كشورهایی مانند هند، پاكستان، سریلانكا، بنگلادش، نپال، بوتان، مالدیو و افغانستان با مسائل عدیده ای از جمله مسائل قومی، اختلافات مرزی، جدایی طلبی، تروریسم و فعالیت های خرابكارانه، مواد مخدر، كمونیسم، اختلافات مذهبی و... روبرو می باشند بطوریكه این معضلات بنیان‌های نظری ملت‌سازی در این كشورها از جمله دمكراسی، سكولاریسم، سوسیالیسم، و فدرالیسم را خدشه دار كرده است.
اجتماع این كشورهای ضعیف و دارای معضلات سیاسی و اجتماعی در قالب سارك سبب شكل گیری سازمانی شد كه با معضلات بسیار دست و پنجه نرم می‌كند و فرایند همگرایی منطقه ای را با تأخیر پیگیری می‌ كند . اگر این سازمان موفق به كنترل عوامل واگرایی موجود در میان اعضا شود بدون شك می‌تواند روند منطقه‌گرایی را به خوبی طی كند و در فرایند های جهانی تركیب شود زیرا روند منطقه گرایی در جنوب آسیا مربوط به دورانی است كه نیروهای تأثیرگذار و پویا در روند جهانی شدن نقش آفرین بوده اند.
'كی پی شارما اولی'، نخست وزیر نپال كه كشورش به عنوان رئیس دوره ای سارك است روز گذشته در سخنانی اعلام كرد كه دولت این كشور رایزنی های جداگانه ای را با دهلی نو و اسلام آباد برای احیای این اتحادیه مهم اقتصادی و سیاسی جنوب آسیا آغاز كرده است .
وی تاكید كه نپال در زمان حاضر وظیفه از بین بردن سوء تفاهمات پیش آمده در میان اعضاء این سازمان را برعهده دارد.
باید دید باتوجه به موانع و اختلافات عمیق و گسترده كشورهای عضو سارك با یكدیگر، نپال به عنوان كوچكترین عضو این سازمان كه از بحران سیاسی و اقتصادی عمیق رنج می برد قادر خواهد بود مسئولیت سنگین احیای سارك را ایفا كند.
گزارش: احمد علی خلیل نژاد
آساق**1600**1663**