اين تصميم‌گيري كه در قرائت مشترك وزراي خارجه فرانسه و آلمان اعلام شد، موضوع آينده اجراي توافق هسته‌اي را وارد ابعاد تازه‌اي كرد. دونالد ترامپ، رئيس جمهوري امريكا كه بارها با برجام مخالفت كرده است، در آخرين تمديد اين توافق خواستار اصلاحاتي در آن براي تحقق بخشيدن به مطالبات امريكا شد و گفت كه در غير اين صورت نمي‌تواند در موعد بعدي برجام را تمديد كند. ترامپ قرار است تا روز ١٢ ماه مه (22 ارديبهشت) نظر خود را در مورد تمديد يا عدم تمديد برجام اعلام كند. چنانچه او در اين تاريخ تصميم به خروج از برجام بگيرد اين اقدام به بازگشت تحريم‌هاي هسته‌اي عليه ايران مي‌انجامد و بنا به نظر صاحبنظران بين‌الملل بسياري از مؤسسات مالي و تجاري كشورهاي اروپايي هم از بيم از دست دادن بازارهاي تجاري و مالي ايالات متحده عملاً از اين تحريم‌ها پيروي خواهند كرد.
در پي پيش‌بيني چنين نگراني‌هايي بود كه كشورهاي اروپايي بخصوص فرانسه و آلمان طي ماه‌هاي اخير خواستار حفظ برجام بوده و مذاكراتي بين نمايندگان آنان و امريكا با هدف حفظ برجام جريان داشته است. در پي اين تلاش‌ها كه به نظر مي‌رسد با ناكامي همراه شده، وزراي خارجه فرانسه و آلمان با اشاره به بيانيه مشترك پيشين 3 كشور فرانسه، آلمان و انگليس ، اعلام كردند صرف نظر از تصميم امريكا به برجام پايبند مي‌مانند. در همين چارچوب ژان آيو لودريان، وزير خارجه فرانسه در نشست خبري مشترك با وزير خارجه آلمان در برلين با اشاره به اين بيانيه مشترك تأكيد كرد: «كشورهاي فرانسه، آلمان و انگليس بدون در نظر گرفتن تصميم ترامپ، به توافق سال 2015 با ايران پايبند مي‌مانند چراكه اين بهترين راه براي جلوگيري از گسترش سلاح هسته‌اي است.» او افزود: «فرانسه، آلمان و انگليس مصمم هستند به برجام پايبند بمانند چراكه اين راه درست براي جلوگيري از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي است.»
هايكو ماس، وزير خارجه آلمان نيز اظهارات همتاي فرانسوي خود را تكرار كرد و گفت اين كشور بدون توجه به تصميم دونالد ترامپ به برجام پايبند مي‌ماند. وزير خارجه آلمان با اعلام اينكه برلين و پاريس چندين هفته است كه به همراه بريتانيا براي حفظ توافق هسته‌اي با ايران تلاش گسترده‌اي را پيگيري مي‌كنند و به تازگي هم پيشنهادهاي خوبي را به طرف امريكايي در زمينه توافق هسته‌اي مطرح كرده‌اند، گفت: «اين توافق جهان را امن كرده است و بدون آن جهان ناامن خواهد شد.»
وزير خارجه آلمان افزود: «خواهيم ديد كه امريكا در نهايت درباره توافق هسته‌اي چه تصميمي خواهد گرفت اما از ديد ما هيچ جايگزين واقعي ديگري به منظور كنترل و اعمال محدوديت براي برنامه هسته‌اي ايران به غير از توافقي كه در وين به دست آمد، وجود ندارد.» او همچنين تأكيد كرد: «هر آنچه لازم باشد انجام مي‌دهند تا مطمئن شوند بعد از روز 12 ماه مه برجام پابرجا مي‌ماند.» افزون بر وزير خارجه آلمان، فرانك اشتاين ماير، رئيس جمهوري آلمان نيز با دفاع از برجام گفت: «ما بايد به وضوح اعلام كنيم كه با امضاي توافق هسته‌اي احتمالاً از يك جنگ جلوگيري كرديم. بايد به خاطر داشته باشيم در صورتي كه اين توافق بار ديگر فرو بپاشد، چه اتفاقي خواهد افتاد. منطقه تحمل يك جنگ ديگر را ندارد.»
اعلام نظر مشترك سه كشور اروپايي در حالي منتشر شده است كه بوريس جانسون، وزير خارجه بريتانيا كه با هدف گفت وگو با ترامپ پيرامون برجام راهي واشنگتن شده در مقاله‌اي كه روز يكشنبه گذشته در نيويورك تايمز منتشر شد، از رئيس جمهوري امريكا خواست كه توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 را لغو نكند. جانسون ادعا كرده است: «اين توافق، كاستي‌هايي دارد اما مطمئنم كه مي‌توان آن را اصلاح كرد.» او با تأكيد بر اينكه بند غروب برجام در سال 2025، «بزرگ‌ترين ضعف» آن است، تأكيد كرد كه انگليس هم خواهان برطرف كردن اين ضعف است. كشورهاي اروپايي پيش از اين در تلاش جهت متقاعد كردن ترامپ براي ماندن در برجام راه حل‌هايي را مطرح كرده‌اند.
يكي از راه حل‌هايي كه در سخنان امانوئل مكرون، رئيس جمهوري فرانسه در سفر به واشنگتن مطرح شد، حفظ برجام و تلاش براي اصلاح آن از جمله مذاكره با ايران جهت افزودن بندهايي در مورد برنامه موشكي در اين سند است. پيشنهاد ديگر حفظ برجام به شكل كنوني و مذاكره با ايران در باره ساير موارد نگراني امريكا، مانند برنامه موشكي و سياست منطقه‌اي جمهوري اسلامي همراه با تحريم‌هاي جداگانه جهت وادار كردن ايران به قبول اين خواسته‌هاست. در چنين صورتي، اگرچه ايران بازهم احتمالاً با محدوديت‌هاي بزرگ اقتصادي و تجاري مواجه مي‌شود، اما اين محدوديت‌ها ناقض برجام نخواهد بود.
با اين حال به نظر مي‌رسد كه كشورهاي اروپايي با وجود طرح چنين پيشنهاداتي نتوانسته‌اند دولتمردان امريكايي را به ماندن در توافق هسته‌اي راضي كنند. چه نااميدي از ماندن ترامپ در توافق هسته‌اي باعث شده تا وزراي خارجه سه كشور اروپايي اينك در تصميمي راهبردي اعلام كنند حتي در صورت خروج ترامپ در برجام باقي مي‌مانند. تصميمي كه بنا به اعتقاد مقام‌هاي بلندپايه كشورمان در صورتي امكان موفقيت خواهد داشت كه ايران منافعش را در چارچوب برجام تأمين شده ببيند. چنانكه رئيس جمهوري ديروز در مشهد گفت: «اگر اهداف ما از برجام بدون امريكا محقق شود، چه بهتر؛ در غير اين صورت تصميم خود را خواهيم گرفت.»
ديروز خبرگزاري فارس به نقل از المانيتور خبر داد كه وزراي خارجه سه كشور اروپايي براي ادامه رايزني ها تا قبل از 22 ارديبهشت به امريكا سفر مي كنند.
** گزينه‌هاي ترامپ درباره برجام
گمانه زني‌ها پيرامون ماندن امريكا يا خروج از برجام در حالي ادامه دارد كه مقام‌هاي بلندپايه اين كشور از جمله وزير دفاع و خارجه تا چند روز پيش اعلام كرده‌اند كه امريكا هنوز درباره برجام به طور قاطع تصميم‌گيري نكرده است. در همين حال يك مقام ارشد اسرائيلي به خبرگزاري فرانسه گفته است كه رئيس جمهوري امريكا رژيم اسرائيل را از تصميمش درباره سرنوشت برجام مطلع نكرده است. اين مقام كه نامش فاش نشد، گفت كه گزينه‌هاي مختلفي متصور است. او گفت فكر مي‌كند ترامپ ممكن است از تمديد معافيت ايران از تحريم‌ها خودداري كند اما پيش از اجراي مجدد تحريم‌ها از زمان باقي مانده براي چانه‌زني از موضع قوي‌تر استفاده كند.
*منبع: روزنامه ايران؛ 1397،2،18
**گروه اطلاع رساني**1699**2002
در روزي كه رئيس جمهوري ايران به خروج احتمالي واشنگتن از برجام با بيان اين گزاره كه «يا آنچه در برجام مي‌خواهيم، توسط غير امريكا تأمين مي‌شود يا اگر ببينيم آنچه مورد نظر ما در برجام است، تأمين نشده راه و برنامه خود را خواهيم داشت»، واكنش نشان داد، سه كشور اروپايي طرف توافق هسته‌اي با ايران اعلام كردند كه برجام را بدون حضور امريكا ادامه خواهند داد.
