به گزارش ایرنا، بازار سنتی و بدون برنامه، تلفات ماهیان، سوددهی اندك مزارع پرورش ماهی، افت منابع آبی به علت خشسكسالی، استفاده نكردن از دانش روز تولید كنندگان و نبود تخصص كافی و نیز صنایع تبدیلی و تكمیلی از عمده معضلات مطرح از سوی دانشگاهیان و كارشناسان حوزه شیلات در میزگرد 'آسیب شناسی صنعت شیلات' ایرنا مركز شهركرد است.
استان چهارمحال و بختیاری با تولید سالانه 23 هزار تن ماهی قزل آلا تامین كننده 15 درصد از نیاز كشور به ماهیان سردابی است و بیش از پنج سال متوالی رتبه نخست تولید این نوع ماهیان را كسب كرده است.
این استان با فعالیت 400 مزرعه فعال پرورش ماهیان سردابی زمینه اشتغالزایی بیش از 600 نفر را به صورت مستقیم فراهم كرده است.
افزایش اشتغال با تولید ماهیان سردابی در دولت های پیشین به بهای تخریب محیط زیست و قلع و قمع و ساخت و سازهای روز افزون غیرقانونی در حریم و بستر رودخانه ها به خصوص در شهرستان اردل این استان در سال های گذشته نمونه ای بارز از این توسعه نامتوازن است كه این موضوع با حضور جمعی از صاحب نظران صنعت شیلات در میزگرد ایرنای مركز شهركرد به بحث گذاشته شد.
** بازار سنتی مهمترین آفت در صنعت شیلات
عضو هیات علمی رشته شیلات دانشگاه شهركرد با بیان اینكه قیمت كنونی فروش ماهی صرفه اقتصادی ندارد، اظهار كرد: مدت ها است افزایش چندانی در قیمت فروش ماهی نبوده و با وجود بالا رفتن مداوم هزینه های تولید، پرورش دهنده ها از سود اندكی برخوردارند.
مهرداد فتح اللهی تصریح كرد: بی برنامگی در وضعیت فروش بازاز ماهی به گونه ای است كه در هر استان پرورش دهنده نظیر چهارمحال و بختیاری، لرستان، كهگیلویه و بویراحمد، مازندران و استان های شمالی بدون توجه به نیاز بازار اقدام به تولید ماهی كرده و در مقطعی نیز همگی درصدد فروش توامان محصول خود هستند.
وی با بیان اینكه فروش محصول توسط خود كشاورز و تولید كننده نیز از معضلات بازار این محصول به شمار می رود، تشكیل اتحادیه ای برای ایجاد زنجیره از تولید تا مصرف را برای نجات صنعت شیلات بویژه در چهارمحال و بختیاری ضروری دانست.
فتح اللهی ادامه داد: گاهی تلفات بالا در مزارع پرورش به علت نداشتن بیمه، درآمدزایی در این صنعت را به خصوص برای این استان با معضل مواجه كرده است.
وی افزود: از این رو بندرت می توان پرورش دهنده ای در استان را یافت كه به حرفه دیگری مشغول نباشد.
این استاد دانشگاه بیان كرد: از سویی این صنعت از حالت سوددهی خارج و از سوی دیگر منابع ناچیز آبی استان در معرض آلوده شدن مزارع پرورش ماهی است.
فتح اللهی افزود: در مواردی راه اندازی شیلات مشروط به گذر از موانع متعدد و اخذ مجوزهای لازم از ادارات و دستگاه های مربوطه در زمانی طولانی برای تولید كنندگانی است كه قصد راه اندازی مزارع قانونی را دارند.
وی بیان كرد: این در حالی است كه در بالادست مزارع افرادی به صورت غیرقانونی و به سرعت وارد عرصه عمل شده و بدون هیچ گونه برخورد قانونی اقدام به تولید ماهی می كنند.
این كارشناس محیط زیست از برخی اقدامات خودسرانه در زمینه احداث مزارع پرورش ماهی و كاستی های موجود در برخورد با این موارد اظهار تاسف كرد و گفت: در مواقعی نیز افرادی اقدام به بریدن و تخلیه كوه و خیانت به طبیعت می كنند تا شرایط برای راه اندازی مزارع بیشتر فراهم شود.
فتح اللهی با بیان اینكه مزرعه پرورش ماهی، متفاوت از دیگر مزارع و نیازمند الزامات خاص است، افزود: با وجود تمامی مشكلاتی كه برای تامین آب شیلات وجود دارد، تولید پساب در مزارع پرورش ماهی بر دیگر معضلات موجود در توسعه این صنعت افزوده است.
وی تاكید كرد: به طور حتم دستكم یك پنجم غذای مصرفی ماهیان به فضولات تبدیل و وارد رودخانه ها می شود و گاهی این آلودگی به حدی است كه دیگر رودخانه قادر به خود پالایی نیست.
فتح اللهی ادامه داد: این درحالی است كه با آب موجود علاوه بر اینكه می توان راندمان بیشتری داشت، با تصفیه آن نیز امكان حفظ سلامت رودخانه ها میسر می شود.
وی در ادامه با بیان اینكه راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه در این صنعت ضروری است، تصریح كرد: برخی تولید كننده ها به دلیل هزینه های تحقیقات حاضر به انجام این فعالیت ها نیستند.
این استاد دانشگاه رشته شیلات بیان كرد: در مواردی نیز كه تولید كنندگان اقدام به راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه كرده اند، از علم كارشناسان این واحدها استفاده نكرده و یا خود این كارشناسان به منظور جلب رضایت تولید كننده از بیان حقایق خودداری می كنند.
فتح اللهی ادامه داد: برای تحقیق و توسعه اقدامات فردی به دلیل هزینه بر بودن چندان راهگشا نیست و سازمان های متولی باید اقدام به راه اندازی واحدهای آرندی كند.
به گزارش ایرنا، آرندی یا R&D، به كار خلاقانه ای گفته می شود كه به طور سیستماتیك انجام می شود تا به دانش موجود در سازمان بیفزاید و این دانش را برای كاربردهای تازه به كار ببرد.
وی بیان كرد: با وجود ظرفیت های بالا در بخش دانشگاهی كشور برای انجام تحقیقات در این زمینه و ارائه نظرات كارشناسی هیچ گونه بودجه ای نیز در كلان كشور به منظور بهره گیری از این ظرفیت تخصیص داده نمی شود.
فتح اللهی مكانیزه و ماشینی نبودن شیلات را از دیگر موانع توسعه در این صنعت خواند و افزود: با وجود اینكه مكانیزه كردن منجر به افزایش تولید و راندمان می شود، اما در كشور ما به دلیل كوچك بودن مزارع پرورش ماهی، نرخ بالای بیكاری و به منظور ایجاد اشتغال بیشتر، استفاده از تكنولوژی در صنایع چندان مورد استقبال نیست.
وی بیان كرد: این درحالی است كه با مكانیزاسیون شدن صنایع وافزایش راندمان و تولید بیشتر می توان از نیروی كار مازاد در بخش های دیگر نظیر توزیع بهره برد.
فتح اللهی در ادامه با بیان اینكه اراده ای برای صادرات محصول ماهی این استان وجود ندارد از وجود برخی كاستی ها در این زمینه نیز انتقاد كرد.
**اعتمادسازی به دانش بومی در درمان بیماری های صنعت شیلات
به گزارش ایرنا، استاد رشته بهداشت و بیماری های آبزیان دانشگاه شهركرد نیز از زاویه ای دیگر به موانع توسعه صنعت شیلات در چهارمحال و بختیاری پرداخته است، زاویه ای كه بر دانش بومی و فعالیت واحدهای تحقیق و توسعه در كاهش مصرف آنتی بیوتیك ها تاكید دارد.
شفیق شفیعی در این میزگرد اظهار كرد: راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه
(R&D) در مزارع آبزی پروری به خصوص مزارع با تولید انبوه، توسعه كمی و كیفی این صنعت را توامان در پی خواهد داشت.
وی با تاكید بر نقش واحدهای تحقیق و توسعه در پیشگیری از ابتلای ماهیان به بیماری های پر خطرو رایج تصریح كرد: واحدهای تحقیق و توسعه می توانند با طراحی و توسعه محصولات درمانی جدید نظیر واكسن و محرك های ایمنی و ارائه اقدامات كنترلی و پیشگیرانه از ابتلا به بیماری ها و احتمال وقوع تلفات در مزارع تا حد زیادی بكاهند و سبب ارتقای سطح بهداشتی مراكز تكثیر و مزارع پرورش ماهیان شوند.
وی ارائه الگوهای صحیح استفاده از منابع و الزام تولید كننده به استفاده از این روش ها را از دیگر اقداماتی عنوان كرد كه از سوی واحدهای تحقیق و توسعه قابل عرضه به تولید كنندگان است.
وی ادامه داد: البته در برخی مزارع استان واحدهای تحقیق و توسعه راه اندازی شده، اما نیازمند اقدامات بیشتری در این زمینه است.
این استاد دانشگاه در این باره تصریح كرد: در مواردی شاهد استفاده بی رویه از آنتی بیوتیك ها در مزارع پرورش ماهی هستیم كه سبب بی كیفیت شدن محصول و عدم استقبال مصرف كننده می شود.
وی افزود: با ارتقای سطح بهداشتی مزارع پرورش ماهی، میزان مصرف آنتی بیوتیك در تولیدات كاهش می یابد و در این صورت حتی با وجود افزایش قیمت این نوع ماهی نسبت به دیگر تولیدات، به دلیل سالم بودن خریداران بیشتری خواهد داشت.
این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسش چرایی افول صنعت تولید ماهیان سردابی در چهارمحال و بختیاری طی سال های اخیر تصریح كرد: در آغاز راه اندازی صنعت شیلات در این استان تلاش شد از دانش متخصصان داخلی و خارجی برای دوره های آموزشی و تربیت نیروهای متخصص استفاده شود.
وی افزود: هرچند این فعالیت به خوبی آغاز شد اما در ادامه این روند به درستی اجرا نشد.
وی عدم استفاده از دانش روز و استقبال نكردن تولید كنندگان ازاین دانش را از دیگر عوامل موثر در ركود این صنعت عنوان كرد و اعتماد به دانش بومی در این زمینه را خواستار شد.
شفیعی نبود انسجام بین دستگاه های متولی را از دیگر آفات توسعه صنعت شیلات و آبزی پروری در چهارمحال و بختیاری دانست وادامه داد: درحالی كه ارتباط موثر دانشگاه، مراكز تولیدی و دستگاه های اجرایی می تواند در توسعه كمی و كیفی صنعت شیلات موثر باشد اما ارتباط منسجمی بین این اركان وجود ندارد.
** توسعه رشته های كاربردی و تربیت نیروهای متخصص ابزاری برای نجات صنعت شیلات
به گزارش ایرنا، فرید براتی، رئیس دانشگاه علمی - كاربردی چهارمحال و بختیاری نیز در این میزگرد، تربیت نیروی متخصص بخصوص در حوزه بهداشت و بیماری های آبزیان را یكی از الزامات توسعه این صنعت عنوان و اظهار كرد: دانشگاه علمی- كاربردی آمادگی راه اندازی این رشته در مقاطع مختلف را داراست.
وی در ادامه نبود صنایع تبدیلی و تكمیلی در حوزه توزیع ماهیان سردابی چهارمحال و بختیاری را از دیگر حلقه های مفقوده زنجیره تولید تا مصرف این ماده خوراكی عنوان كرد و افزود: تولید فرآورده های مختلف ماهی در قالب مواد تغذیه ای نظیر چیپس، ناگت و سس ماهی علاوه بر افزایش ارزش افزوده و فروش این محصول در كشور، زمینه صادرات این محصول را فراهم می كند.
این دامپزشك ادامه داد: با توجه به بروز یك دهه خشكسالی در چهارمحال و بختیاری و احتمال تداوم آن در سال های آتی، نگرانی هایی درباره توسعه شیلات و آبزیان استان وجود دارد.
وی همچنین افزود: با تغییر الگوی بارش، ایجاد رواناب ها و گل آلود شدن مزارع در فصل پرورش استفاده از تكنولوژی های تصفیه مزارع بیش از گذشته ضروری است.
به گزارش ایرنا، نبود همت بلند برای هدایت و بهره گیری مطلوب و صحیح از ظرفیت های چهارمحال و بختیاری در زمینه تولید ماهیان سردابی بخصوص در 2 سال گذشته كه به اعتقاد كارشناسان اگر این روند كماكان ادامه داشته باشد باید در انتظار افول روز افزون این صنعت بود.
این درحالی است كه با تدوین الگوی تخم ریزی، پرورش و برنامه ریزی برای فروش هماهنگ استان ها، تشكیل زنجیره تولید تا مصرف، راه اندازی صنایع تبدیلی و تكمیلی و راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه توسط ارگان های متولی علاوه بر توسعه این صنعت، می توان از تخریب محیط زیست، تعطیلی مزارع پرورش ماهی و پیوستن خیل عظیمی از كارگران بیكار به آمار بالای بیكاری جلوگیری كرد.
8125/6021
شهركرد - ایرنا - صنعت شیلات اگرچه دریچه ای به سوی تولید كنندگان ماهی با بهره گیری از منابع آبی فراوان گشود، اما به سبب برخی ناهماهنگی ها این صنعت تا حدودی از مسیر رشد و توسعه منحرف شده است.
