نگاهی به نمایشگاه قرآن و عترت مشهد

مشهد به عنوان كلانشهر مذهبی جایگاه ویژه ای در امور دینی و قرآنی دارد زیرا چهره های سرشناسی در حوزه قرآنی اعم از قاریان، حافظان، مبلغان و كارشناسان از این خطه رشد كرده اند. از سوی دیگر وجود آستان قدس رضوی و نهادهای تراز اول در فعالیتهای قرآن و عترت انتظارات جامعه را از مشهد متفاوت از سایر نقاط كشور می كند.
اگر باور به این مهم است كه هر چه بیشتر بتوان فرهنگ و عمل به قرآن را در جامعه ترویج داد، به سلامت اجتماعی و كاهش انحرافات كمك بیشتری می شود، بی تردید فعالیتهای قرآنی سریعترین و موثرترین راه برای ایجاد سلامت اجتماعی جامعه است لذا آنچه از پایتخت معنوی ایران اسلامی در برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت به عنوان یك رویداد قرآنی موثر انتظار است نمایش شاخصهای قرآنی جامعه، انعكاس فعالیتها قرآنی و عترتی، برگزاری برنامه های متنوع با مفهوم قرآنی، ابتكارات برجسته قرآنی و معرفی چهره های هنری و فرهنگی شاخص و ممتاز خطه خراسان می باشد.

* دیدگاه بازدیدكنندگان
یكی از بازدیدكنندگان این نمایشگاه به خبرنگار ایرنا گفت: برای چند سال متوالی نمایشگاه قرآن در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی مشهد برگزار می شد و به دلیل گستردگی فضا نهادهای قرآنی و فعالان این عرصه استقبال بیشتری به عمل می آوردند.
وی كه خود را كاظم معرفی كرد افزود: چند سالی است كه فضای نمایشگاه كوچك و كوچكتر می شود بطوری كه در پارسال نمایشگاه در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) برگزار شد و امسال نیز این نمایشگاه را در یك پاساژ برگزار كردند.
وی ادامه داد: سیزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد در یك پاساژ دو طبقه با چند مغازه برگزار شده و این مساله هم تعداد برگزاركنندگان را تقلیل داده و هم به هیچوجه شرایط نمایشگاه را در ذهن متبادر نمی سازد.
یكی دیگر از بازدیدكنندگان گفت: عمده غرفه ها به دستگاههای اجرایی یا نهادهایی كه فعالیت قرآنی دارند اختصاص یافته بود و هر نهاد متناسب با فضایی كه در اختیار داشت به صورت خیلی محدود در حد مثلا 'تصحیح نماز یا مشاوره فعالیت قرآنی خود را به نمایش گذاشته بود.
وی افزود: به نظر می رسد چون این نمایشگاه همزمان با نمایشگاه قرآن و عترت تهران برگزار شده نهادهایی مانند آستان قدس كه قبلا حضور پررنگتری در نمایشگاه قرآن مشهد داشتند ترجیح دادند در نمایشگاه قرآن تهران عمده فعالیتهای خود را به نمایش بگذارند.
یكی دیگر از بازدیدكنندگان نمایشگاه قرآن مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: در محل ورودی نمایشگاه برنامه ای شبانه از سوی شهرداری برگزار می شد كه بیشتر جنبه سرگرمی داشت و كمتر چهره قرآنی یا حدیثی به خود گرفته بود در حالی كه این برنامه باید متناسب با فعالیتهای قرآنی تدوین می شد و از چهره های برجسته قرآنی استفاده و برنامه هایی كاربردی و متناسب با دغدغه های جامعه برگزار می كردند.
وی افزود: در ورودی نمایشگاه هر شب نماز جماعت مغرب در اوج غربت اقامه می شد بطوری كه هیچ سامانه صوتی و محل مناسبی تعبیه نشده بود و نمازگزاران به صورت نامنظم و بر روی موكت نماز را اقامه می كردند. نمایشگاه قرآن امسال در بخش بندی نیز دچار مشكل بود، نقشه مشخصی برای چیدمان غرفه ها در آن دیده نمی شد و این موضوع باعث سردرگمی بازدیدكننده می شد.
این شهروند مشهدی به ضعف بخش فعالیتهای عترت در نمایشگاه قرآن نیز اشاره و بیان كرد: نمایشگاه قرآن فروشگاه اقلام حجاب یا مانتو نیست. اینها مفهوم عترت را به ذهن بیننده متبادر نمی سازد. در حوزه عترت فعالیتهای آموزشی، اربعین، اعتكاف رمضانیه، امام رضا شناسی و اردوها تعریف شده كه جای آنها در نمایشگاه خالی بود.

* دیدگاه دست اندركاران
معاون فرهنگی و اجتماعی حوزه علمیه خراسان در خصوص نمایشگاه قرآن مشهد به ایرنا گفت: زحمات مسئولان اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری مشهد برای برگزاری این نمایشگاه قابل قدردانی است اما نمایشگاه امسال با جایگاه قرآن، قطب قرآنی مشهد و اصول نمایشگاهی فاصله داشت.
حجت الاسلام مهدی مقامی افزود: دچار كارهای كلیشه ای و روزمرگی فرهنگی شده ایم لذا فضای موجود نمایشگاه قرآن امسال در مشهد نیز ظلم و اجحاف در حق قرآن بود. اینكه نمایشگاه قرآن در قطب قرآنی كشور در حد چند مغازه و پاساژ خلاصه شود درست نیست. نباید اموری را كه با دین، تدین و فرهنگ مردم ارتباط دارد با عنوان نمایشگاه به چند مغازه محدود كرد.
وی ادامه داد: برای برپایی نمایشگاه مبلمان و خواروبار محل نمایشگاه بین المللی را اختصاص می دهند اما برای نمایشگاه قرآن یك پاساژ و چند مغازه را در نظر می گیرند كه كار پسندیده ای نیست.
معاون حوزه علمیه خراسان گفت: اگر كل عرصه میدان شهدا به برپایی نمایشگاه قرآن و عترت مشهد اختصاص می دادند تا همه نهادها و دست اندركاران قرآنی در آن شركت می كردند و همچنین اگر این نمایشگاه در آستانه ماه رمضان برگزار می شد، بهتر بود. نمایشگاه قرآن باید در ماههای رجب و شعبان برگزار شود تا مردم با آمادگی بیشتر و بهتر با هدف بهره مندی از این نمایشگاه، آمادگی برای ورود به ماه رمضان را پیدا كنند.
وی افزود: روحیه مردم بگونه ای است كه در ماه رمضان خود به خود فعالیتهای قرآنی را افزایش می دهند لذا وقتی نمایشگاه قرآن در ماه مبارك رمضان برگزار شود، تا نمایشگاه در بین مردم جا باز كند و مردم با آن آشنا شوند ماه رمضان تمام شده است. مردم بخاطر علاقه مندی به قرآن و عترت در هر جا كه نمایشگاه باشد حضور پیدا می كنند اما مهم این است كه ما به عنوان متولیان بخش قرآنی چه بستری برای آنان فراهم كنیم.
معاون حوزه علمیه خراسان ادامه داد: در نمایشگاه قرآن امسال دو غرفه در فضای محدودی به حوزه علمیه اختصاص یافت و در این فضای محدود نمی توان فعالیتهای گسترده حوزه در قرآن و عترت را به نمایش گذاشت. حوزه علمیه ظرفیتهای بسیاری در زمینه هایی مانند كارهای تجسمی و پژوهشهای قرآنی دارد كه همه آنها از این نمایشگاه جا ماند.
وی گفت: نابسامانی فرهنگی ناشی از نابسامانی نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز در جامعه است. در یك فضای روشن و پویا و دلسوزانه كار نمی كنیم. برخی اوقات نیز در مصداق شناسی كار فرهنگی دچار تعارض هستیم و نتیجه همه این تعارضات برپایی چنین نمایشگاهی می شود.
او افزود: امسال در نمایشگاه قرآن ظرفیتهای مردمی خیلی كمرنگ و بسترسازی كار به خوبی انجام نشد زیرا تشكلهای مردمی به لحاظ بودجه و برنامه پشتیباتی نمی شوند در حالی كه بخش زیادی از مشكلات را می توان با كمك نهادهای مردمی به شرط حمایت دستگاهها و سازمانهای دولتی حل كرد.

* رویداد فرهنگی امر اداری نیست
رئیس اداره امور قرآنی اداره كل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار گفت: متاسفانه با رویداد فرهنگی نظیر نمایشگاه قرآن به صورت ادارای برخورد و به نمایشگاه قرآن مانند سایر فعالیتهای روزمره نگریسته می شود.
مهدی رمضانی افزود: برای برگزاری نمایشگاه قرآن نیازسنجی انجام نمی گیرد، از خود نمی پرسیم كه این نمایشگاه قرار است به كدام نیاز قرآنی پاسخ دهد یا آیا هزینه های میلیونی و گاه میلیاردی كه انجام می شود چه خروجی و فایده ای دارد.
وی ادامه داد: نمایشگاه قرآن امسال در ابتدا قرار بود در محل نمایشگاه بین المللی برگزار شود اما در جلسات بعدی مسئولان مكان و ساعت نمایشگاه تغییر كرد لذا در نهایت این نمایشگاه در مجتمع تجاری در سه طبقه با مغازه هایی كه چیدمان خاصی نداشت برگزار شد. برگزاری آواز و نی نیز به نام مناجات خوانی همزمان با برپایی نمایشگاه قرآن با هدف سرگرم كردن مردم، كار درستی نبود زیرا باعث می شد عملا كسی از نمایشگاه بازدید نكند و یا بازدید ضعیف باشد.
رئیس اداره امور قرآنی اداره كل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی گفت: نمایشگاه قرآن باید به صورت 100 درصد به تشكلهای مردمی واگذار شود یا برگزاری نمایشگاهها را به عهده تشكلهای مردمی بگذراند و یا نمایشگاه را برگزار نكنند.

* نباید نیمه خالی لیوان را دید
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره كل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در خصوص نمایشگاه قرآن و عترت مشهد نباید فقط نیمه خالی لیوان و اشكالات را ببینیم.
حجت الاسلام جمال ایزدی افزود: هر چند كه نمایشگاه امسال خالی از اشكال نبود اما به نظرم مسئولان اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی تمام تلاش و پیگیری خود را انجام دادند تا نمایشگاه قرآن و عترت مشهد به بهترین شكل برگزار شود ولی در مسیر كار ناخواسته با مشكلاتی مواجه شدند.
وی ادامه داد: مشكلات نمایشگاه قرآن و عترت امسال را باید ارزیابی و آسیب شناسی كرد تا این اشكالات در نمایشگاه سال آینده تكرار نشوند. عرصه نمایشگاه باید بگونه ای باشد كه همه غرفه ها در دید بازدیدكنندگان قرار گیرد لذا برپایی نمایشگاه در سه طبقه كوچك باعث سردرگمی بازدیدكننده می شود. اگر قرار بر محدود بودن فضای نمایشگاه امسال بود همان یك طبقه برای برپایی نمایشگاه كفایت می كرد.
معاون اداره كل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی گفت: اگر امكانات و شرایط مهیا باشد برگزاری چندین نمایشگاه در طول یك سال مناسب است اما اگر امكانات نباشد یك نمایشگاه با كیفیت و پررنگ بطور قطع اثرگذاری خود را خواهد داشت. برپایی نمایشگاه قرآن و عترت مشهد و هر فعالیت قرآنی در قالب مسابقات و نشستها ارزشمند است اما باید به آسیب شناسی برنامه ها و نمایشگاهها توجه شود كه چه نمایشگاهی با چه محتوا و كدام مكان تاثیرگذاری بیشتری دارد.

* بازدید 130 هزار نفر
معاون قرآن و عترت اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: میدان شهدا بخاطر موقعیت مركزی كه دارد و همچنین نزدیكی به حرم امام رضا(ع) مسیر رفت و آمد بسیاری از مردم است. همین امر باعث شد استقبال از این نمایشگاه بیش از پارسال باشد.
حجت الاسلام محمدتقی كاظمی نسب افزود: نمایشگاههای قرآن و عترت پیشین در شبهای نخست و دوم برپایی خلوت بود اما نمایشگاه امسال بخاطر موقعیت میدان شهدا در این شبها با استقبال خوبی مواجه شد. امسال در طول 10 روز برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت مشهد افزون بر 130 هزار نفر از آن بازدید كردند.
وی شمار بازدیدكنندگان را در شبهای پایانی نمایشگاه 15 هزار نفر در هر شب اعلام بیان كرد: از روز هفتم نمایشگاه نیز مقداری بن كتاب در اختیار مراجعان قرار گرفت.
معاون اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: در مجموع 500 رخداد و فعالیت فرهنگی و هنری در این نمایشگاه انجام شد كه كتابت قرآن كریم توسط 20 نفر از خوشنویسان استان از جمله آنها بود.
وی به مشاركت 17 سازمان و نهاد در برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت مشهد اشاره و بیان كرد: در مدت برگزاری سیزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد 24 بخش نمایشگاهی و 80 ویژه برنامه در تالار شهر و محل نمایشگاه اجرا شد. در این نمایشگاه 400 غرفه به وسعت چهار هزار و 500 متر مربع به فعالان عرصه های قرآنی اختصاص یافت.
او همچنین 'فروش' را بخش جدایی ناپذیر نمایشگاهها توصیف و بیان كرد: در نمایشگاه قرآن و عترت امسال 30 درصد غرفه ها به فروش محصولات قرآنی و عترتی و 70 درصد به محتوای فعالیتهای قرآنی و عترتی اختصاص داشت.
وی همچنین كمبود اعتبار را از جمله مشكلات مهم در برپایی نمایشگاه قرآن ذكر و بیان كرد: شهر مشهد به عنوان قطب قرآن و جایی كه قرآن و عترت در آن در كنار هم هستند نیاز به اعتبارات ملی و ردیف اعتباری مخصوص به خود دارد. دست اندركاران برپایی نمایشگاه قرآن و عترت باید بدانند كه اعتبارات چقدر است تا بتوانند برنامه ریزی مناسبی در این خصوص انجام دهند.
معاون اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: بودجه قرآنی این استان كه از محل اعتبارات سالانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی كشور تامین می شود پارسال یك میلیارد و 750 میلیون ریال بود. با توجه به اینكه اعتبارات این شورا از دو هزار میلیارد ریال در سال گذشته به هزار میلیارد ریال در سال جاری كاهش یافت، سهم خراسان رضوی نیز از اعتبارات 50 درصد كمتر از سال گذشته خواهد بود.
وی گفت: بر اساس تفاهمنامه با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز برای برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت و جشنواره فرهنگی و هنری آیات كه هر سال در مشهد برگزار می شود دو میلیارد ریال در سال جاری اختصاص یافته كه نسبت به سال گذشته كاهش نداشته است.
حجت الاسلام كاظمی نسب افزود: اعتباراتی كه سالانه به بخش قرآنی در مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام و پایتخت معنوی ایران اختصاص می یابد در شان قرآن كریم، فعالان قرآنی و جوابگوی فعالیتها، طرحها و موسسات فعال در این بخش نیست و دست كم باید به دو برابر افزایش یابد.
وی ادامه داد: ظرفیتهای قرآنی شهر مشهد در زمینه های مختلف بسیار است اما فضایی برای ارائه ندارد. نمایشگاه قرآن امسال در میدان شهدا نیز از نظر فضا ایده آل نبود بلكه فضای ایده آل، نمایشگاه بین المللی مشهد است. تهرانیها به دلیل اینكه در مكان اصلی تامین اعتبارات دولت قرار دارند به راحتی آنچه را لازم است تامین می كنند اما شهرستانها و استانها در تامین اعتبارات دچار مشكل هستند لذا در برگزاری رویدادهای فرهنگی ضعیفتر از پایتخت عمل می كنند.
معاون قرآن و عترت اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: برای ایجاد ردیف ملی اعتباری و ویژه برپایی نمایشگاه قرآن مشهد نیازمند همدلی همه مسئولان ادارات و سازمانهای دست اندر كار هستیم تا بتوان به درستی سیاستگذاری و هدفگذاری كرد.
سیزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد از اول تا دهم خرداد جاری در عرصه میدان شهدای این شهر برپا بود.
7489/7507/1858