به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، برخي رخدادها موجب كاهش اعتماد در فضاي عمومي جامعه مي شود. اين بي اعتمادي در تنگناهاي معيشتي، نوسان ها و افزايش نابساماني هاي فرهنگي و اجتماعي و حتي برخي بي اخلاقي هاي سياسي را در جامعه تشديد مي كند و شهروندان را به سمت منافع فردي سوق مي دهد.
بر اين اساس به نظر مي رسد توجه به سرمايه هاي اجتماعي و تقويت اعتماد مساله اي مهم است. زيرا كم توجهي و بي توجهي به نقش سرمايه هاي اجتماعي و اعتماد عمومي جامعه را دچار زوال مي سازد.
حجت الاسلام حسن روحاني شامگاه چهارشنبه 9 خردادماه در ديدار با اهالي فرهنگ و هنراستفاده از قدرت فرهنگ، زبان هنر و هماهنگي و همصدايي را زمينه ساز پيروزي مردم دانست و با بيان اينكه اصحاب فرهنگ با زبان هنر و قلم، واقعيت ها را براي مردم تبيين مي كنند، تاكيد كرد: امروز به سرمايه اجتماعي، اعتماد بيشتر به يكديگر و اميد به آينده ايران نياز داريم.
در اين زمينه به ذكر چند نكته مي پردازيم؛
1- سرمايه اجتماعي به پيوندها و ارتباطاتِ ميان افراد جامعه به عنوان منبع باارزشي اشاره دارد كه با خلق هنجارها و اعتماد متقابل ، موجب تحقّق اهداف جامعه مي شوند. شناخت سرمايه هاي اجتماعي در بخش هاي گوناگون و نحوه بهره برداري از آنها، وظيفه اي است كه بايد مسئولان و مديران جامعه با تلاشي بيشتر ، به آن بپردازند و دلايل متروك ماندن بعضي از سرمايه هاي اجتماعي را بيابند و سعي در گسترش ، حفظ و توسعه آن داشته باشند.
سرمايه اجتماعي زيربناي توسعه فرهنگي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي هر جامعه است و منبع شكل گيري اساسي گروه هاي اجتماعي محسوب مي شود؛ گروه هايي كه توسعه هر جامعه به آنان وابسته است.
به باور صاحبنظران اهميّت سرمايه اجتماعي در توسعه اقتصادي در يك جامعه تا اندازه اي است كه مي توان آن را در شكوفايي اقتصاد تمام جوامع توسعه يافته به طور آشكاري مشاهده كرد. در واقع سرمايه هاي اجتماعي در اقتصاد هر كشوري نقش مهمي در اعتمادپذيري ميان نيروهاي انساني براي رسيدن به اهداف اقتصادي جامعه دارد.
2- اعتماد عمومي، حس پذيرش سياسي و اجتماعي در جامعه را افزايش مي دهد كه همين جامعه پذيري سياسي نويد بخش مشاركت حداكثري مي شود؛ افزايش مشاركتي كه فضايي سرشار از همدلي و نشاط را به بار مي آورد. از اين رو يكي از عوامل ايجاد اعتماد، گستراندن دامنه اعتماد سياسي است. به عبارتي دقيق تر اعتماد عمومي از سرمايه هاي راهبردي هر نظام سياسي است؛ بر اين اساس، يكي از چالش هاي عمده فراروي دولت ها، «مديريت اعتماد عمومي» است.
در واقع اعتماد مهمترين انگيزه اي است كه افراد را به داشتن ارتباطات دوسويه يا چندسويه تشويق مي كنند. انسان ها به همديگر اعتماد مي كنند تا ارتباط برقرار كنند و به اين باور برسند كه بدون همكاري، مشاركت و همفكري كاري از پيش نخواهند برد. بسياري از متفكران، اعتماد را حسي مي دانند كه منجر به تعاون و همكاري مي شود و فقط در اين صورت است كه انسان ها در عين داشتن تفاوت ها، قادر به حل مشكلات خواهند بود.
3- از اصلي ترين زمينه هاي ايجاد و انباشت اعتماد عمومي، توجه به سرمايه هاي اجتماعي است. از اين رو گسترش اعتماد عمومي در سايه توجه به سرمايه هاي اجتماعي، همدلي و مسئوليت پذيري اجتماعي را به همراه مي آورد. در مقابل بي اعتمادي در جامعه منجر به تضعيف تعهد اجتماعي و كمرنگ شدن هويت اجتماعي و ملي مي شود. همچنين، اين بي اعتمادي به سطح روابط ميان فردي كشيده شده و نتيجه اي جز، كوچك شدن روابط بين شهروندي و در نهايت انزواي اجتماعي ندارد.
تحقيقات جامعه شناسان حاكي از آن است كه اگر زماني اعتماد اجتماعي تحت تاثير عوامل مختلف دچار فرسايش شود، نظم و انسجام اجتماعي نيز با چالش هايي مواجه مي شود.
4- تجربه ثابت كرده كشورهايي كه سياست اجتماعي را به طور جدي در دستور كار خود قرار داده اند، مسير توسعه را هموار كرده و از سرمايه هاي اجتماعي خوبي برخوردارند. بر اين اساس نظام هاي سياسي مي كوشند تا با برآورده ساختن مطالبات بخش هاي مختلف جامعه بر مقبوليت خود افزوده و پايه هاي مشروعيت خود را تقويت كنند. زيرا ناديده گرفتن مشكلات به حق و درست بخشي از جامعه در كوتاه مدت از اعتماد عمومي كاسته و در بلند مدت بر كارايي نظام هاي اداري، مشروعيت نظام سياسي و مطلوبيت نظام فرهنگي و اجتماعي اثرهاي نابهنجاري بر جاي گذاشته و در نهايت جامعه را به سمت افول خواهد كشاند.
5- بهبود شرايط اقتصادي و رفاهي خانواده ها، اعمال سياست هاي اجتماعي و اقتصادي سازنده، تاكيد بر ضرورت استقرار رويكرد مديريت مشاركتي در سازمان ها و نهادها براي ايجاد ضرورت هاي نهادي توجه به آراي عمومي و رضايت افراد جامعه، كاهش تصدي گري دولتي، طراحي منشور سرمايه اجتماعي، فراهم كردن فرصت توسعه فعاليت هاي مدني، افزايش نظارت و كنترل بر عملكرد نهادها براي ممانعت از شكل گيري فساد از جمله اقداماتي است كه مي توانند سرمايه هاي اجتماعي را به لحاظ فردي و اجتماعي بهبود بخشند.
6-همانگونه كه رييس جمهوري يادآور شد استفاده از قدرتِ فرهنگ، زبانِ هنر و هماهنگي و همصدايي مي تواند نقش برجسته اي در اعتمادافزايي و اميد به آينده ايفا كند.
بر اين اساس به نظر مي رسد هنرمندان، نخبگان و روشنفكران مي توانند در تقويت اعتماد و همدلي اجتماعي رويكرد سازنده اي داشته باشند. اگر هنرمندان و روشنفكران بتوانند با شناخت جامعه غياب خود را آسيب شناسي كنند و به جامعه بازگردند مي توان اميدوار بود كه شاهد تقويت سرمايه هاي اجتماعي باشيم. از آنجايي كه حضور سازنده هنرمندان و روشنفكران و نقش فرهنگي و اجتماعي آنان مي تواند تصميم گيري و تصميم سازي را تسهيل كند، ساختار نيز بايد جايگاه آنان را جدي بگيرد.
پژوهش**458**1601**
تهران- ايرنا- گسترش اعتماد عمومي در سايه توجه به سرمايه هاي اجتماعي، همدلي و مسئوليت پذيري اجتماعي را به همراه مي آورد. در مقابل بي اعتمادي در جامعه منجر به تضعيف تعهد اجتماعي و كمرنگ شدن هويت اجتماعي و ملي مي شود.
