پلاستیك، قاتلی ماندگار در طبیعت

به گزارش گروه علمی ایرنا، شعار امسال روز جهانی محیط زیست« مقابله با آلاینده های پلاستیكی» است با این مضمون كه « اگر نمی توانید پلاستیك را بازیافت كنید پس بهتر است اصلا استفاده نكنید».
پنجم ژوئن برابر با 15 خرداد روز جهانی محیط زیست نامگذاری شده است، تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال 1972 بر می‌گردد، در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد، كنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استكهلم سوئد برگزار كرد.
پلاستیك ها در طبیعت تجزیه نمی شود بلكه به ذرات ریز تبدیل و در خاك وارد منابع خاكی و در آب وارد بافت ماهیان و دیگر جانداران و در نهایت وارد چرخه غذایی انسان می شود كه در طولانی مدت، مشكلاتی را برای سلامت انسان ها به همراه خواهد داشت.
براساس تخمین ها، هشت تا 12 میلیون تُن زباله پلاستیكی از طریق ساحل و رودخانه ها وارد آب دریاها و اقیانوس ها و پس از آن موجب گرفتار شدن آبزیان در آن می شود. آبزیان پلاستیك را به عنوان غذا می خورند كه در نهایت مرگ آنها را به همراه دارد.همچنین مواد پلاستیكی كه به عنوان زباله دور انداخته و در مراتع و دشت ها پراكنده می شود علاوه بر نازیبا كردن چهره طبیعت، تلفات حیات وحش را در پی دارد.
مصرف پلاستیك و تبعات زیست محیطی آن موضوعی جهانی شده است، از این رو اتحادیه اروپا با توجه به اهمیت مقابله با آلاینده های پلاستیكی ضمن ارائه پیشنهاد ممنوعیت استفاده از پلاستیك های یكبار مصرفی خواستار جمع آوری بطری های پلاستیكی تا سال 2025 شد.
كشورهای كنیا، كامرون، گینه بیسائو، مالی،‌ تانزانیا، اوگاندا، اتیوپی، موریتانی و مالاوی نیز از جمله كشورهای آفریقایی هستند كه استفاده از كیسه‌های پلاستیكی را ممنوع كرده اند.

*** سرانه مصرف پلاستیك در ایران 3 كیلوگرم برای هر نفر است
سرپرست دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مصرف پلاستیك و تبعات زیست محیطی آن موضوعی جهانی شده است حتی شعار روز جهانی «زمین پاك» نیز مقابله با پلاستیك بود كه شعار ملی ما هم « نه به كیسه های پلاستیكی» تعیین شد.
«علی مریدی» با اشاره به مصرف بی رویه كیسه های پلاستیكی و ظروف یكبار مصرف و اثری كه در طبیعت به جای می گذارد، افزود: چون پلاستیك از مواد نفتی تولید می شود از این رو ماندگاری آن در طبیعت تاثیرات نامطلوب بر روی آب و خاك به جای می گذارد.
سرپرست دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این مواد در طبیعت تجزیه نمی شوند بلكه به ذرات ریز تبدیل و در خاك وارد منابع خاكی و در آب وارد بافت ماهیان و دیگر جانداران و در نهایت وارد چرخه غذایی انسان می شود كه در طولانی مدت مشكلاتی را برای سلامت انسان ها به همراه خواهد داشت.
مریدی گفت: مصرف پلاستیك در ایران بسیار بی رویه است؛ سالانه هر نفر، سه كیلوگرم پلاستیك مصرف می كند و طبق آمار روزانه بیش از سه هزار تن و سالانه بیش از یك میلیون تن مصرف كیسه پلاستیكی داریم كه به جز عوارض بهداشتی و محیط زیستی یك سری عوارض اقتصادی هم به همراه دارد.
وی با بیان اینكه متوسط طول عمر كاربری یك پلاستیك یعنی از زمان خرید و آوردن آن به منزل حدود 10 تا 12 دقیقه است، اظهارداشت: این در حالی است كه می توان با برنامه ریزی اصولی این میزان مواد نفتی ارزشمند را كه صرف تهیه پلاستیك می شود، صرف تولید یك كالای دیگر كرد كه به محیط زیست، سلامت و اقتصاد كشور ضربه وارد نكند.
مریدی ادامه داد: در واقع برای كالایی با طول عمر 10 تا 12 دقیقه، چنین ضربه ای به اقتصاد كشور وارد می كنیم همچنین طبیعت را آلوده و مواد استفاده شده برای تولید آن را هدر داده ایم.
وی گفت: نكته بعدی بحث انسداد آبراه ها توسط پلاستیك است، زمان بارندگی همه، شاهد بسته شدن آبراها و روان شدن آب جوی در خیابان ها و معابر بوده ایم كه در برخی موارد خسارات زیادی هم وارد می كند، علت این كار ورود پلاستیك به منافذ عبوری آب است كه باعث بسته شدن آنها می شود.
مریدی اضافه كرد: یا اینكه بعد از وقوع سیل و یا بادهای تقرییا شدید، تا چشم كار می كند پلاستیك به تنه درختان، بوته ها و اطراف چسبیده است كه منظر بسیار نازیبایی برای شهر و آن منطقه به وجود می آورد.
وی گفت: علاوه بر مصرف بیش از حد از پلاستیك، نحوه درست مصرف كردن آن را هم رعایت نمی كنیم كه نازیبا شدن طبیعت را به همراه دارد، به عنوان مثال در پشت سدها حجم زیادی بطری های پلاستیكی در سطح آب جمع می شود كه هم منظر و چشم انداز را خراب می كند و هم آلودگی محیط را به همراه دارد.
سرپرست دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اینها اثرات و خساراتی است كه پلاستیك بر اقتصاد و طبیعت وارد می كند كه در طولانی مدت وارد چرخه غذایی ما خواهد شد بنابراین مسایل بهداشتی نیز همراه دارد.

*** حضور پلاستیك حتی در جزایر بكر و گلوی حیات وحش
مریدی گفت: بررسی هایی كه در زمینه گسترش حجم پلاستیك در دریاها و اقیانوس ها صورت گرفته است نشان می دهد، حتی جزایر بكر اقیانوس آرام نیز از گزند پلاستیك در امان نیست و پلاستیك توسط ماهیان و آبزیان به جای غذا مصرف می شود.
وی افزود: یكی دیگر از عوارض پلاستیك خسارتی است كه به دام ها وارد می كند، وقتی در طبیعت پخش می گردد توسط حیوانات اهلی و حتی وحشی خورده می شود، تاكنون چندین مورد گزارش شده است كه دام های اهلی و حتی قوچ و میش های موجود در مناطق، پلاستیك ها را خورده است كه یا در گلوی حیوان گیر كرده و خفه شده یا اینكه در معده موجب بروز عفونت، بیماری و مرگ آنها شده است.
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست درباره راهكار برون رفت از این شرایط خاطرنشان كرد: در كشورهای پیشرفته كیسه پلاستیكی به راحتی در اختیار افراد قرار نمی گیرد به گونه ای كه برای كیسه پلاستیكی از مشتری پول دریافت می شود؛ با این كار هم روی مدیریت مصرف آن كنترل دارند و هم كمك هزینه ای است برای صنایع بازیافت یا صنایع جمع آوری تا تشویق شوند پلاستیك را از سطح جامعه جمع آوری و دوباره بازیافت كنند.
مریدی افزود: در گذشته در ایران برای خرید و حمل كالای خریداری شده به منزل از كیسه های پارچه ای و زنبیل استفاده می شد اما با تغییر سبك زندگی، دیگر خبری از كیسه های پارچه ای نیست و در فروشگاه های بزرگ به راحتی كیسه های پلاستیكی در اختیار افراد قرار می گیرد.
وی ادامه داد: سازمان محیط زیست نیز در قالب بحث مالیات بر ارزش افزوده كه در بودجه 97 تصویب شده است، نه فقط برای پلاستیك كه تمام پسماندهایی كه می تواند برای محیط زیست خطر داشته باشد، اخذ درصدی را در نظر گرفته است كه در نهایت می تواند عدد مناسبی برای بحث مدیریت پسماند و فرهنگ سازی برای كاهش مصرف باشد كه قرار شد در قالب ارزش افزوده اخذ و صرف بازیافت و مدیریت پسماند شود.
مریدی افزود: این اقدام اولیه است كه انجام شد، اقدام ثانویه هم بحثی است كه با وزارت صنعت معدن و تجارت داریم، در واقع همان موضوعی است كه در كشورهای خارجی در فروشگاه های زنجیره ای و بزرگ خود پیاده می كنند كه از تحویل كیسه های پلاستیكی به مشتریان خودداری می شود.
سرپرست دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: تلاش می كنیم تا فرهنگ استفاده از كیسه های پارچه ای را به جای كیسه های پلاستیكی در فروشگاه های زنجیره ای نهادینه كنیم، اما وزارت صنعت و حتی نفت نكاتی را مبنی كاهش اشتغال عنوان می كنند كه البته به نظر ما می توان با ایجاد اشتغال جایگزین آنرا جبران كرد كه این مبحث فعلا در مرحله پیگیری و بحث های كارشناسی است.
وی تاكید كرد: با اجرای این طرح می توانیم در فروشگاه های بزرگ ابزار اقتصادی برای كنترل مصرف كیسه پلاستیكی داشته باشیم البته كارهای فرهنگی آن انجام شده است و خیلی از فروشگاه های زنجیره ای به كاهش مصرف كیسه پلاستیكی توصیه می كنند اما همه می دانیم در كنار فرهنگ سازی و آموزش همواره بحث های اقتصادی هم مهم است و می تواند راهگشا باشد.
علمی 9014** 1776