كشاورزی قم به سمت تغییر الگوی كشت پیش می رود

به گزارش ایرنا،كل اراضی قابل كشت قم معادل 105 هزارهكتار كه این رقم 46 صدم درصد كل اراضی قابل كشت كشور است و به طور میانگین در هر سال 425 هزار تن محصولات زراعی و باغی در سطح استان، تولید می شود.
استان قم در سال های اخیر به صورت جدی با مشكل كاهش شدید منابع آبی در بخش كشاورزی مواجه شده است تا جایی كه كشاورزان و متولیان این بخش به این نتیجه رسیده اند كه برای ادامه فعالیت چاره ای جز تغییر الگوی كشت و استفاده از گونه های مقام در برابر كم آبی و فشارهای محیطی ندارند.
درهمین رابطه كاهش سطح زیركشت محصولات پرآب بر،مانند یونجه وجایگزینی آن بااقلام كم آب بر، مثل گیاهان دارویی و سایر گیاهان مقاوم در برابر شرایط سخت طبیعت قم، در دستور كار قرار گرفته است.
استفاده از روش های آبیاری نوین به جای غرقابی و گسترش سطح زیركشت گیاهان گلخانه ای نیز از دیگر راهكارهای مورد توجه در بخش كشاورزی استان برای حفظ سطح تولید محصولات بوده است.
در همین رابطه رئیس سازمان جهاد كشاورزی استان قم به ایرنا، گفت: برای افزایش عملكرد در بخش كشاورزی و مدیریت بهینه منابع به دنبال بهینه سازی مصرف آب،توسعه كشت های گلخانه ای، گسترش باغ ها، جایگزینی گیاهان دارویی با كشت های آب بر و گسترش صنایع تبدیلی و تكمیلی هستیم.
محمد رضا طلایی، بیان داشت: همچنین استفاده از تجهیزات پیشرفته و مكانیزه در مزارع و تكمیل زنجیره تولید محصول های قابل كشت در استان از جمله سیاست های مورد توجه برای بالا بردن ارزش افزوده اقتصادی بخش كشاورزی قم است.
وی ادامه داد: برای اجرایی شدن طرح های فوق و ایجاد فرصت های شغلی پایدار در بخش كشاورزی، از ظرفیت های صندوق توسعه ملی، اعتبارات درنظر گرفته شده برای اشتغال فراگیر روستاییان، اعتبارات ملی و استانی، تسهیلات بانكی و سرمایه گذاری بخش خصوصی استفاده می شود.
طلایی گفت: در طول سال های گذشته با وجود كاهش سطح زیر كشت محصول های كشاورزی و مدیریت بهینه منابع آبی، میزان تولید افزایش و كیفیت آن ارتقا یافته است و این یك دستاورد مناسب برای بخش كشاورزی استان قم است.
وی با اشاره به اهمیت اجرای سیاست های تغییر الگوی كشت، گفت: در طول سال های اخیر سطح باغ های پسته استان از سه هزار هكتار به 12 هزار هكتار رسید و این روند افزایشی همچنان دنبال می شود.
وی ادامه داد: با همكاری های سایر نهادهای قم برای مدیریت چالش های منابع آبی تصمیم گرفته ایم تا در 2 مورد از دشت های استان طرح جامع تغییر الگوی كشت را برای نخستین بار در سطح كشور اجرا كنیم.
طلایی گفت: با توجه به محدودیت های موجود در تامین منابع آبی و شرایط سخت اقلیمی استان، كشاورزی در قم به سمت تغییر الگوی كشت پیش می رود و كشاورزان از كاشت محصول های جدید كم آب بر و مقاوم استقبال می كنند.
وی ضمن اشاره به این مطلب كه مدیریت منابع آبی درمنطقه گرمسیر قم،اولویت نخست بخش كشاورزی است، افزود: سفره های زیرزمینی استان با محدودیت های جدی مواجه شدند و اگر تعادل آب موجود در آنها در اثر برداشت های بی رویه در معرض تهدید قرارگیرد، علاوه بر ازبین رفتن مزارع كشاورزی، فرونشست زمین اتفاق خواهد افتاد.
وی بیان كرد: سازمان جهاد كشاورزی استان برای مقابله با این وضعیت، مدیریت بهینه منابع آبی و تغییر الگوی كشت را طی برنامه ای راهبردی در دستور كار خود قرار داده است.
طلایی گفت: بررسی ها نشان می دهد در روش های آبیاری سنتی 60 درصد منابع آبی قبل از رسیدن به گیاه در اثر تبخیر و سایر موارد از بین می رود، به همین دلیل طی سه سال گذشته استفاده از روش های آبیاری نوین در سطح هشت هزار هكتار از زمین های زراعی استان با استفاده از اعتبارات ملی به مبلغ 600 میلیارد ریال صورت پذیرفت و كشاورزان در قالب وام های بلاعوض از تسهیلات دولتی برای اجرای این طرح بهره مند شدند.
وی با اشاره به این كه نگاه سازمان جهاد كشاورزی قم افزایش سطح زیر كشت محصول های زراعی نیست، گفت: در طول سال های اخیر كشاورزان با محدودیت های آبی و اقلیمی استان به خوبی آشنا شده اند و می دانند افزایش سطح زیركشت، استفاده از روش های آبیاری سنتی و كشت محصول های پر آب بر، دیگر قابل توجیه نیست.
رئیس سازمان جهاد كشاورزی قم افزود: گسترش سطح زیر كشت گیاه گل محمدی به میزان 250 هكتار و باغات پسته به میزان 12 هزار هكتار از جمله اقدام هایی بود كه در راستای اجرای سیاست تغییر الگوی كشت در استان قم به اجرا درآمد.
وی ادامه داد: گیاهان دارویی دارای تنوع بالایی هستند و اگر صنایع تبدیلی و تكمیلی در كنار مزارع این گیاهان احداث شود، می توانند فرصت های شغلی و درآمد زایی اقتصادی، قابل توجهی را برای استان قم ایجاد و از مهاجرت ساكنان روستاها به شهر جلوگیری كند.
طلایی گفت: همچنین می توان در بخش هایی از استان قم كه خاك غیر حاصلخیز و آب بسیار شور دارد، گیاهان مقاوم همچون ساریكورینا و دانه گیاهی كینوا را كاشت كه علاوه بر ایجاد پوشش گیاهی درآمد زایی اقتصادی نیز در پی دارد.
تغییر الگوی كشت و كشت گیاهان دارویی و كم آب بر به دلیل برخورداری از مزایای اقتصادی و هم به خاطر كم آب بَر بودن طی سال های گذشته در قم جدی گرفته شده و 300هكتار از زمین های كشاورزی استان برای كشت این گیاهان اختصاص یافته است.
گسترش سطح زیر كشت گیاه گل محمدی از اولویت های سازمان جهاد كشاورزی قم برای رشد اقتصادی بیشتر استان در بخش كشاورزی و اشتغالزایی مردم مناطق روستایی است.
حدود10 قلم گیاه دارویی در استان قم شامل نعنا فلفلی، نعنا معمولی، شوید، به لیمو، بابونه، زیره سبز، بید مشك، گل محمدی و زعفران كشت می‌شود.
وی درادامه با اشاره به آبیاری بیش از پنج هزار هكتار از مزارع روستایی قم به روش های نوین در سال گذشته، ادامه داد: كشاورزی شغل اصلی روستاییان قم است، به همین دلیل تلاش های بسیاری برای احیای زمین های زراعی آنان صورت گرفته است كه از جمله آن می توان به توسعه شبكه آبیاری های نوین و اجرای طرح پهنه بندی زمین های كشاورزی در روستاهای استان اشاره كرد.
طلایی افزود: با تسهیلات مناسبی كه در اختیار كشاورزان روستایی قرار می گیرد، آنان می توانند تنها با پرداخت 15 درصد هزینه های طرح، مزارع و باغهای خود را با استفاده از روش های نوین آبیاری كنند و پیش بینی می شود با ادامه این طرح در سال جاری، در آینده نزدیك همه مزارع و باغ ها در مناطق روستایی قم كه قابلیت اجرای سیستم های نوین آبیاری را داشته باشند، از این روش استفاده كنند.
طلایی با اشاره به كیفیت بالای پسته تولید شده در روستاهای قم، بیان كرد: پسته، محصولی مقاوم و كم آب بر است و پیش بینی می شود با توسعه باغ های پسته در مناطق روستایی ، قم در آینده نزدیك به یكی از مهمترین قطب های تولید پسته كشور تبدیل شود.
وی ادامه داد: سطح زیر كشت این محصول به بیش از 12 هزار هكتار رسیده است كه این نشان دهنده استقبال خوب روستاییان از این محصول راهبردی و اقتصادی است.
وی بیان كرد: درسال های گذشته بیش از 300 میلیارد ریال برای تجهیز زمین های كشاورزی به سیستم های آبیاری نوین هزینه و بسیاری از مزارع كلزا و همچنین باغ های استان برای نخستین بار در كشور با استفاده از این روش آبیاری شد.

**توسعه كشت گل محمدی در قم
مدیر باغبانی سازمان جهاد كشاورزی قم نیز در بیان آخرین فعالیت های صورت گرفته برای اجرای سیاست های تغییرالگوی كشت گفت: در سال جاری 240 هكتار از سطح زمین های كشاورزی این استان به كشت گیاه گل محمدی اختصاص پیدا خواهد كرد.
مسلم ابراهیمی بیان كرد: گیاه گل محمدی به دلیل مقاومت در برابر شرایط متغیر آب و هوایی و كم آب بر بودن برای كشت در قم مناسبت است و هم اكنون بسیاری از زمین های كشاورزی استان از سطح دشت ها گرفته تا دامنه مناطق كوهستانی، محل تولید این گیاه شده است.
وی با اشاره به توجیه اقتصادی كاشت گل محمدی در قم، افزود: این گیاه در مدت زمان كوتاهی نسبت به سایر محصولات كشاورزی، رشد می كند و برای تولید آن احتیاج به مراقبت خاصی نیست، چرا كه آفات كمی دارد.
وی با بیان این كه گیاه گل محمدی عملكرد خوبی در واحد سطح دارد، ادامه داد: با رعایت استانداردهای مطرح در مباحث كشاورزی می توان از هر هكتار، پنج تن گیاه گل محمدی استخراج كرد كه این مساله ارزش افزوده اقتصادی بالایی را برای كشاورزان به دنبال دارد.
ابراهیمی گفت: توسعه تولید گیاه گل محمدی در قم بر اساس سیاست های تغییر الگوی كشت در اولویت برنامه های سازمان جهاد كشاورزی قرار دارد و در همین رابطه از حضور بخش خصوصی برای ایجاد صنایع تبدیلی و تكمیلی همچون كارخانه های اسانس گیری و سرمایه گذاری در این قسمت، حمایت می شود.
وی افزود: می توان از گیاه گل محمدی 120 فرآورده غذایی، دارویی و بهداشتی استخراج كرد كه همین مساله لزوم ایجاد صنایع تبدیلی و تكمیلی در كنار مزارع این گیاه را بیش از پیش به اثبات می رساند.
وی ادامه داد: ارائه تسهیلات ارزان قیمت به كشاورزان قمی برای توسعه كشت گل محمدی در سطح مزارع استان، از جمله اقدام هایی است كه برای تحقق سیاست تغییر الگوی كشت به اجرا درمی آید.
رئیس مركز تحقیقات و آموزش جهاد كشاورزی و منابع طبیعی قم نیز در رابطه با مناسب بودن كشت گیاهان دارویی در این استان به ایرنا گفت: گیاهان دارویی به دلیل آستانه تحمل بالا در برابر تنش های محیطی و نیاز كم به منابع آبی، برای كشت در شرایط سخت اقلیمی قم مناسب اند.
عباس پورمیدانی افزود: در سال های اخیر، برداشت بی رویه آب از منابع زیر زمینی كه موجب كاهش منابع آبی در دسترس كشاورزان شده است و همچنین تغییرات به وجود آمده در اقلیم قم؛ توجه كارشناسان بخش كشاورزی استان را به سمت استفاده از گیاهان كم آب بر و دارای ارزش افزوده جلب كرد.
وی با بیان این كه اصلاح الگوی كشت در شرایط موجود برای پایدار ماندن كشاورزی قم مساله ای ضروری است، گفت: مركز تحقیقات جهاد كشاورزی قم تلاش كرد با بررسی وضعیت منابع آبی موجود و ارزیابی محصولات كشاورزی كه در قم پرورش می یابند، الگو كشت مناسب را با تعیین گونه های كم آب بر به كشاورزان معرفی كند.
وی ادامه داد: ترویج الگوی كشت گیاهان دارویی در بخش كشاورزی استان قم باعث ارزش افزوده بیشتر برای كشاورزان می شود و آن ها می توانند با استفاده از منابع آبی كمتر و كاهش هزینه ها برای تولید محصول، درآمد بالاتری را بدست آورند.
پورمیدانی با اشاره به این كه گیاهان دارویی نقش مهمی در تامین سلامت شهروندان دارند، بیان كرد: 15 گونه از گیاهان دارویی پس از انجام بررسی های میدانی با استفاده از سیستم های پیشرفته برای كشت در زمین های كشاورزی استان قم انتخاب شدند.
وی با بیان این كه نقشه های پهنه بندی كشت گیاهان دارویی در مناطق مختلف قم تدوین شده است، ادامه داد: جلسات آموزشی لازم برای شناخت هرچه بیشتر كشاورزان با روش های كشت گیاهان دارویی در قم برگزار شده است و بهره برداران با مزیت های كشت این گیاهان آشنا شده اند.
وی افزود: اصلاح الگوی كشت و كاشت گیاهان دارویی می تواند با حفظ منابع آبی و خاكی باعث پایداری كشاورزی در منطقه گرمسیر استان قم شود و این موضوعی مهم برای ترویج هر چه بیشتر این الگوی كشت در میان كشاورزان استان است.
رئیس مركز تحقیقات و آموزش جهاد كشاورزی و منابع طبیعی قم گفت: هم اكنون سطح وسیعی از زمین های مناطق كوهستانی استان برای كشت گیاهان دارویی همچون گل محمدی مورد استفاده قرار می گیرد.
وی بیان كرد: نكته قابل توجه در كشت گیاهان دارویی در قم این است كه این گیاهان بیشتر به صورت دیم و یا با آبیاری محدود، تولید می شوند كه این پدیده مزیت های اقتصادی مناسبی را در پی دارد.
وی ادامه داد: ترویج و توسعه كشت گیاهان دارویی به همراه احداث صنایع تكمیلی مرتبط با آن در بخش های روستایی استان قم، به خصوص در مناطق سردسیر می تواند فرصت های شغلی بسیاری را برای جوانان بومی فراهم كند.
مجموع كشت سبز استان شامل 20 هزار هكتار باغ و 42 هزار هكتار زراعت شامل 17 هزار و 531 هكتار كشت جو، پنج هزار و 675 هكتار كشت گندم آبی، 2 هزار و 346 هكتار كشت كلزا و بقیه سطح زیر كشت به محصولات یونجه، ذرت، پنبه و صیفی جات اختصاص یافته است.
میزان متوسط تولید بخش كشاورزی استان قم در سال برابر 745 هزار تن شامل 425 هزار تن محصولات زراعی و باغی، یك هزار و 208 تن آبزیان و 320 هزار تن محصولات دامی است.
طبق سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1395، قم دارای 127 روستا با جمعیت بالای 20 خانوار است؛ جمعیت ساكن مناطق روستایی این استان بیش از 55 هزار و 865 تن است كه در قالب 17 هزار و 385 خانوار زندگی می كنند.
7405/ 6133/