به گزارش ايرنا، امروز 27 خرداد از سوي مجامع بين المللي در سال 1994 به روز جهاني مبارزه با پديده بيابان زايي نامگذاري شده است، عوامل مختلفي چون بهره‌برداري بي رويه از منابع آبي و خاكي توسط كشاورزي و صنعت گران، چراي بيش از حد دام، قطع درختان و جنگل‌زدايي، تغييرات اقليمي، بروز سيلاب‌هاي شديد و شسته شدن خاك حاصلخيز، خشكسالي در ايجاد بيابان دخيل است.
هرچند بيابان هاي طبيعي در طول تاريخ كره زمين به عنوان بخشي مهم از اكوسيستم طبيعت زيستگاه بسياري از جانوران و گياهان هستند و در چرخه محيط زيست نقشي مهم و ارزشمند و حيات بخش ايفا مي كنند اما آنچه كه امروزه به عنوان يك تهديد مهم حيات كره زمين و اكوسيستم طيبعي را به مخاطره انداخته گسترش بيابان‌ها و پيدايش بيابان هاي جديدي است كه پيش از اين جنگل، تالاب، روان آب، مرتع و ... بوده‌اند.
بسياري از بيابان ها به علت فعاليت هاي اشتباه انسان و تجاوز به حريم طبيعت ايجاد شده و عملكرد غلط بشر موجب شده كه اراضي طبيعي دچار تحول منفي شده ودست خوش تغيير و از حالت طبيعي و اصلي خود خارج شود و جنگل و سرسبزي جاي خود را بيابان دهد.
از جمله مداخله هاي غير منطقي انسان در طبيعت و بهره برداري غير اصولي از منابع طبيعي را مي توان به شخم زدن اراضي كشاورزي در جهت شيب، بهره برداري هاي نادرست از اراضي كشاورزي، استفاده زياد از كود و سموم شيميايي، بهره برداري هاي بي رويه از سفره هاي آب زير زميني، احداث و ساخت وساز سد در مسير روان آب ها بدون رعايت حق آب اراضي پايين دست، .قطع درختان و خشك كردن بستر روان آبها به منظور ساخت و ساز ساختمان يا فعاليت هاي زيرساختي عمراني اشاره كرد.
نكته مهم اينكه بايد با رعايت و حفظ اكوسيستم طبيعي و با توجه به حق حيات زيستمنداني كه زيستگاه اصلي آنها اراضي بياباني طبيعي است، از افزايش و گسترش بيابان ها با اهمال كاري و سهل انگاري خود جلوگيري كنيم و با قطع درختان، نابودي جنگل ها و مراتع، خشك كردن بستر روان آب ها، فعاليت هاي اشتباه كشاورزي و صنعتي و عمراني، زمين خواري نابودي فضاهاي سبز و افزايش بيابان ها را رقم نزنيم.
بر اساس مطالعات انجام گرفته در كشور ايران به علت مداخله هاي عامل انساني در طبيعت در 30 سال گذشته تاكنون گستره جنگل هاي كشور از 18 ميليون هكتار به نصف كاهش يافته كه اين مساله حيات همه جانداران را به خطر انداخته است و در اين ميان انسان ها نقشي مستقيم و اصلي در افزايش سطح اراضي بياباني دارند.
بايد با اقدامات موثر ضمن حفظ بيابان هاي طبيعي به عنوان زيستگاه ها و جزئي از اكوسيستم طبيعت و بخشي از پيكره جهان هستي بايد از افزايش ميزان بيابان هاي جديد خودداري كنيم و نيز مي توان با انجام فعاليت ها و برنامه هايي با حفظ حريم اراضي بياباني طيبعي از آنها اشتغال زايي و بهره برداري سودآور منطقي داشت.
مي توان بادهاي هميشه وزان و گرماي سوزان خورشيد در اراضي بياباني را به خدمت گرفت و با ايجاد نيروگاه هاي بادي و حتي خورشيدي از اين نيروهاي عظيم طبيعي و رايگان برق و انرژي پاك و نو توليد كرد .
وجود ذخاير و منابع مختلف در بيابان از جمله نفت، گاز، طلا، استخراج انواع كاني ها، فلزات و سنگ هاي معدني با حفظ رعايت اصول زيست محيطي مي تواند باعث رونق اقتصادي، اشتغال آفريني و سودآوري در كشور باشد.
يكي ديگر از راه هاي بهره برداري مفيد از اراضي بياباني ايجاد تورهاي گردشگري بيابان گردي است كه با ايجاد اين تورهاي زيست بوم گردي گردشگران با پهنه خشك و خشن اما زيبا و چشم نواز و نيز وحوش ساكن در اين مناطق آشنا مي شوند.
** تلاش اداره كل منابع طبيعي استان ايلام جلوگيري از پديده بيابان زايي است
رئيس اداره بيابان زدايي اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان ايلام با بيان اينكه بيابان زايي يك پديده جهاني است، گفت: براي جلوگيري از گسترش پديده بيابان زايي در استان اقدام هاي موثري صورت گرفته كه نهال كاري يك هزار و 500 هكتار و مالچ پاشي 370 هكتار از اراضي بياباني استان ايلام از آن جمله است.
مهرداد كهزاديان افزود: يك هزار و 800 هكتار مراقبت و نگهداري از نهال هاي كاشته شده گذشته، ايجاد 100 كيلومتر بادشكن در مناطق روستايي حاشيه بيابان ها و نهال كاري ترويجي و مشاركتي در سه روستا با همكاري ساكنان ان روستا ها از ديگر اقدام هاي انجام گرفته براي كنترل پديده بيابان زايي در استان ايلام است.
وي اظهار كرد: در منطقه مورموري آبدانان نيز در قالب طرح بين المللي ترسيب كربن 215 هكتار نهال كاري و 140 هكتار نگهداري از نهال هاي كاشته شده صورت گرفته و نيز توانمند سازي جوامع محلي با تشكيل تعاوني ها و صندوق هاي خرد مشاركتي كه وابستگي انها به طبيعت را كاهش دهد از ديگر برنامه هاي انجام گرفته در راستاي صيانت از عرصه هاي طبيعي بوده است.
كهزاديان يادآور شد: مهمترين بحث در حفظ طبيعت و جلوگيري از بيابان زايي ترويج فرهنگ حفاظت از طبيعت و انفال، تبيين اهميت سلامت منابع طبيعي و حفظ آن براي اقشار مختلف مردم به ويژه دانش اموزان وجوانان و به كارگيري انها در طرح هاي صيانت از طبيعت نيز از راهكارهاي موثر در حفظ بقاي عرصه هاي ملي است.
وي گفت: در قالب طرح هادي روستا مقرر شده كه بنياد مسكن با همكاري دهياري و شوراهاي اسلامي روستا در حاشيه روستا ها فضاهاي سبزي را تعبيه كنند كه در اين برنامه تامين نهال و نظارت بر كاشت و آموزش نگهداري اصولي آن به جوامع محلي را اداره كل منابع طبيعي استان ايلام تقبل كرده كه هنوز اين برنامه زيست محيطي اجرايي نشده است.
به گفته وي مالچ پاشي، نهال كاري، ايجاد باشكن، مراقبت و نگهداري از نهال هاي كاشته شده، قُرق مناطقي كه كاشت نهال به تازگي در آنها صورت گرفته از ديگر برنامه هاي اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري در مورد جلوگيري از پديده بيابان زايي دراستان است.
كهزاديان تاكيد كرد: حفظ اراضي جنگلي و آبي نيازمند مشاركت همه مردم و انجمن هاي مردم نهاد است و اين اداره كل با توجه به وسعت آنها و نيز موقعيت جغرافيايي استان ايلام به تنهايي قادر به حراست از عرصه هاي طبيعي نيست.
وي به موضوع گردشگري بيايان نيز اشاره كرد و گفت: زيست بوم گردي در حوزه وظايف اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان ايلام نيست اما اگر شركت هاي خصوصي گردشگري مورد تاييد اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و نيز سازمان ايران گردي و جهان گردي خواهان ايجاد تورهاي گردشگري زيست بوم بيايان باشند اين اداره كل همكاري لازم با انها را انجام خواهد داد.
وي بابيان اينكه در استان ايلام اقدامات پيشگيريانه مناسبي در زمينه جلوگيري از پديده بيابان زايي صورت گرفته، تاكيد كرد: منشا اصلي گرد و غبار موجود در استان ايلام از كشورهاي عربي است كه بايد در ان كشورها نيز اقدام هاي مناسب براي مهارمعضل بيابان زايي صورت بگيرد.
** وجود بيش از 424 هزار هكتار بيابان در استان ايلام
فرسايش خاك ناشي از باد و يا آب، از بين رفتن پوشش گياهي گونه‌هاي بومي، شسته شدن خاك حاصلخيز توسط باران هاي سيلابي و حمل خاك مرغوب به زمين هاي پايين دست، سبز نشدن بذرها در چندين مرحله بذرپاشي به علت فرسايش خاك، طوفان گرد و خاك و افزايش ريزگردها، افت غناي حيات وحش بومي در مناطق،هجوم ماسه‌هاي روان و خسارات ناشي از آن، بيكاري، گرسنگي و گسترش فقر و مهاجرت جوامع انساني محلي به شهرها از عواقب گسترش بيابان‌ها است.
استان ايلام در مجموع داراي 424 هزار و 518 هكتار بيابان است كه از اين مقدار 259 هزار هكتار آن در شهرستان دهلران و مابقي اراضي بياباني در مهران، آبدانان و ايلام قرار دارد و 84 هزار هكتار از اراضي بياباني دهلران كانون بحراني و مستعد ايجاد گرد و غبار است.
ابوغوير، حسن قندي و بخش هاي از عين خوش مهمترين اراضي بياباني استان ايلام و شهرستان دهلران است كه اين مناطق ماواي خزندگان و وحوشي چون افعي شاخدار، سوسمار خاردار بين النهرين، آهو، جوندگان، روباه معمولي، شغال، پرنده هوبره، ... است و اين نشان از غناي بالاي محيط زيست در اين بيابان ها دارد.
حفاظت از انواع پوشش گياهي مناطق و كاشت درختان و گياهان مقاوم و متناسب با مناطق خشك همچون بنه، كنار، كهور، رميلك، اقاقيا و حفاظت خردمندانه از حوزه هاي آبخيز و انجام فعاليت هاي اقتصادي سازگار با توان طبيعي با پيوست هاي زيست محيطي، ايجاد تعادل در بين چراي دام و توان مراتع از جمله راهكارهاي مقابله با بيابان زايي است.
(سرزمين ارزشمند است براي حفظ و احياي آن سرمايه گذاري كنيم) شعار امسال روزجهاني مبارزه با بيابان زايي است.
7172/6119
ايلام - ايرنا - خاك به عنوان يك منبع طبيعي تجديدناپذير و حيات بخش كه ميليون‌ها سال از تشكيل آن مي گذرد، از بين رفتن و فرسايش آن قابل جبران نيست امروزه فرسايش خاك، تغييرات اقليمي، افزايش دماي هوا، نامناسب بودن بارش ها و خشكسالي از جمله بحران هاي مهم زيست محيطي براي كره زمين است.
