چاقی در كودكی بسترساز بیماری در بزرگسالی

به گزارش گروه علمی ایرنا، روند افزایش چاقی در دنیا به خصوص در میان كودكان، زنگ خطری است كه باید پیش از بروز معضلات جدی تر، نسبت به پیشگیری و یافتن درمان آن اقدام كرد؛ چرا كه چاقی كودكان از جمله چالش های بسترساز بیماری در طفولیت و بزرگسالی است.
موضوعی كه «زهرا عبداللهی» مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، به تازگی در برنامه ای رسانه ای به آن اشاره كرد و با بیان اینكه چاقی در قرن 21 «پدیده قرن» نامیده شده به طوری كه همه كشورها دچار این معضل هستند، گفت: چاقی در كودكان و نوجوانان خطرناك تر است، چراكه اگر تعداد سلول های چربی بیشتر از حد مورد نیاز ساخته شود، در بزرگسالی به محض دریافت كالری و چربی بیش از اندازه به صورت چربی در بدن ذخیره می شود. علت دیگر این است كه چاقی و اضافه وزن، زمینه ابتلا به بیماری های دیگر را افزایش می دهد.
وی بیان كرد: كودك چاق در بزرگسالی به نسبت بیشتری به چاقی مبتلا می شود چرا كه تمام بیماری ها مثل دیابت، سرطان و بیماری های غیرواگیر در بین افراد چاق، شیوع بیشتری دارند.
عبداللهی تصریح كرد: 20 درصد از كودكان دچار چاقی شكمی هستند، زیرا مصرف روغن، نمك، قند و شكر بیش از حد مجاز و مصرف میوه و سبزی و لبنیات كمتر از میزان لازم است.

**سونامی رشد چاقی كودكان در كشورهای جهان
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، روند چاقی در میان كودكان و نوجوانان جهان، از سال 1975 تا سال 2016، ده برابر شده است به این صورت كه در سال 2016، بنا بر آمارهای اعلام شده، 6 درصد از دختران و 8 درصد از پسران چاق عنوان شده اند در صورتی كه این رقم در سال 1975 كمتر از یك درصد برای هر دو گروه دختر و پسر بوده است.
در ادامه این گزارش آمده است كه تا سال 2022 با آمار عجیبی از چاقی و اضافه‌وزن كودكان روبه رو خواهیم بود.این آمار بر اساس اندازه‌گیری وزن و قد 129 میلیون نفر در كشورهای مختلف صورت گرفته است كه سازمان جهانی بهداشت را واداشته تا خواستار مقابله با مصرف بیش از اندازه خوراكی های چاق كننده شود.

**برآوردسازی چاقی كودكان از 2 سالگی
چاقی در كودكان به وضعیت افزایش و تجمع توده چربی به شكل منفی در بدن كودك اطلاق می شود، وضعیتی كه دكتر «فرزانه عباسی» فوق تخصص بیماری های غدد و متابولیسم كودكان در مورد نحوه اندازه گیری آن گفت: برای سنجش چاقی از شاخص هایی استفاده می شود كه یكی از آن ها شاخص توده بدن است كه بر اساس وزن و قد كودك و منحنی های خاصی كه برای آن تعبیه شده، اندازه گیری می شود. این سنجش از سن 2 سالگی كودكان و با توجه به جنسیت آنان صورت می گیرد.
وی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: اگر شاخص توده بدنی از 85 درصد بالاتر باشد به آن اضافه وزن اطلاق و در صورتی كه 95 درصد یا بیشتر باشد چاقی محسوب می شود.

**پیامدهای چاقی در كودكان
فوق تخصص بیماری های غدد و متابولیسم كودكان همچنین اظهار داشت: چاقی مفرط در كودكان، از دو منظر مهم روی كودكان اثر می گذارد: نخست از منظر روحی- روانی است به این معنا كه كودكان چاق در میان همسالان یا در نگاه اطرافیان، بیش از سایرین مورد تمسخر قرار می گیرند بر همین اساس دچار اختلالات سایكولوژی می شوند. به مرور خود را از محیط دور می كنند كه در این صورت یا منزوی می شوند یا پرخاشگر و خشونت طلب.
عباسی افزود: از نظر بهداشت و سلامت هم كودكان چاق، مستعد یكسری بیماری های خاص مانند دیابت، افزایش فشار خون، اختلالات خواب و بیماری های قلبی هستند. در مواردی هم بیماری های كبدی و بلوغ زودرس دامنگیر آنان می شود. عفونت های پوستی، آسم و اختلالات تنفسی هم از دیگر تبعات چاقی روی كودكان است.
به بیان وی، با ذكر تمام این موارد، باید گفت در صورت عدم پیشگیری و كنترل اضافه وزن و چاقی های زودرس، در بزرگسالی بیماری های قلبی عروقی به همراه دارد و كودك، مستعد دیابت نوع 2 یا سكته مغزی و چربی خون بالا می شود.

**افزایش روند چاقی در تك فرزندان
چرایی چاق شدن كودكان در دهه های اخیر، پرسش دیگر خبرنگار علمی ایرنا بود كه دكتر عباسی در پاسخ به آن گفت: دلایل چاق شدن كودكان، گسترده است كه در وهله نخست به محیط، سپس ژنتیك و عادت های غذایی نادرست یا مخلوطی از همه این عوامل بازمی گردد.
به بیان عباسی، ریز فكتورها یا ریسك های خطری كه در كودكان منجر به چاقی آنان می شود به چاق بودن پدر و مادر و ژنی كه از آنان منتقل می شود، بستگی دارد.
وی درباره فاكتورهای محیطی دخیل در چاقی كودكان هم اظهار داشت: روی آوردن خانواده ها به تك فرزندی، باعث شده تا توجه ویژه ای از سوی والدین به فرزند معطوف شود و همین امر، یك نوع فرزند سالاری را دامن زده تا آن جا كه نقش و دخالت والدین در تعیین نوع غذای فرزند كمرنگ شده است و فرزند نوع تغذیه خود را تعیین می كنند كه همین امر به چاقی آنان دامن زده است.
«تغذیه غلط هم یكی دیگر از فاكتورهای محیطی موثر بر چاقی كودكان است.مشاهده شده خانواده ای با وضعیت اقتصادی پایین، فرزندی چاق دارند كه با اندك بررسی می توان دریافت علت این است كه این خانواده ها غذاهایی كه انرژی و پروتئین كافی برای رشد فرزند دارد را از او دریغ كرده و در ازای آن، غذاهایی پركالری اما فاقد ارزش غذایی را جایگزین كرده اند همانند چیپس و پفك.»

**شكاف غذایی، چاق كننده كودكان
غذا نخوردن خانواده ها در كنار هم از دیگر عوامل چاقی فرزندان است، موضوعی كه عباسی درباره آن گفت: بررسی ها نشان می دهد كه فرزندانی كه در هفته بیش از 5 وعده غذای را با والدین صرف می كنند، ریسك چاقی كمتری دارند و در مقابل آنان كه كمتر از سه وعده را با والدین و بیشتر با دوستان یا در محیط بیرون غذا می خورند دچار چاقی می شوند چرا كه نظارتی بر نوع و سلامت غذای آنان نیست.
مدرسه و محیط آموزشی هم به دلیل این كه متخصص تغذیه نظارتی بر نوع غذاهای ارایه شده به دانش آموزان ندارد، نقش بسزایی در چاقی آنان دارد.

**كم تحركی عامل دیگر چاقی
عباسی با اشاره به نقش محیط اجتماعی و آموزشی در كم تحركی كودكان و در نتیجه چاقی آنان گفت: فعالیت فیزیكی كودكان در محیط هم تاثیر زیادی بر روند چاقی آنان دارد. به این معنا كه پیش از این كودكان، آزادانه در كوی و برزن به فعالیت بدنی می پرداختند اما با تغییر شرایط و بافت زندگی، به دلایلی همانند خطرات احتمالی در جامعه كه فرزندان را تهدید می كند، والدین ترجیح می دهند كه كودك بیشتر در خانه باشد و با وسایل الكترونیكی و دیجیتالی اوقات گذراند. همین امر، دلیلی بر افزایش جمعیت كودكان چاق در جوامع مختلف شده است.

**كنترل و نظارت، راهكار مقابله با اضافه وزن
مصرف میوه و سبزیجات، افزایش تحرك بدنی، كاهش استرس و توجه والدین به حفظ وزن سالم خود و فرزندان در كنار از بین بردن عادات بد غذایی از جمله راهكارهای كاهش وزن در كودكان است.
عباسی ضمن بیان این مطلب، افزود: تمام پیامدهای چاقی كه ذكر شد قابل درمان است به شرط آن كه چاقی كودكان از سن دوسالگی كنترل شود. دیده شده بچه هایی كه از شیر مادر به مدت زمان طولانی استفاده می كنند ، در بزرگسالی كمتر دچار چاقی شده اند. موضوعی كه والدین باید در نظر داشته باشند تا فرزند خود را از بیماری هایی همانند دیابت نوع2، بیماری قلبی و سكته بر حذر بدارند.
'همچنین تشویق فرزندان به تحرك زیاد و آشتی آنان با طبیعت، تبلیغ رسانه ها در جهت اطلاع رسانی به والدین و فرزندان برای داشتن زندگی سالم و مهیا كردن فضای اجتماعی مناسب برای انجام هر نوع فعالیت ورزشی از دیگر مواردی است كه می تواند از بار سنگین اضافه وزن و هزینه های جانبی آن بكاهد. '

علمی**9294**2017