موزه های استان روایتگر تاریخ باستانی كهن دیار اردبیل

به گزارش ایرنا، بناها و گنجینه های ارزشمند تاریخی استان كه در دل خود پیشینه 6 هزار ساله كهن دیار اردبیل را به یادگار دارند در كنار جاذبه های بی نظیر طبیعی مورد توجه هزاران گردشگر داخلی و خارجی بوده و هر سال بر تعداد بازدید كنندگان آن افزوده می شود.
موزه تخصصی باستان شناسی اردبیل، موزه سنگ و كتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، موزه چینی خانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، موزه مردم شناسی اردبیل، موزه صنایع دستی اردبیل، موزه صارم السلطنه شهرستان نمین ، موزه باستان شناسی شهرستان نیر ، موزه باستان شناسی مشگین شهر و موزه باستان شناسی خلخال، موزه مفاخر دینی اردبیل، موزه تاریخ طبیعی اردبیل از جمله گنجینه های تاریخی استان اردبیل می باشند.

** موزه تخصصی باستان شناسی اردبیل
این موزه به وسعت یك هزار و 800 مترمربع در مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع شده و در آن سفالینه های ساده و منقش، ظروف شیشه ای، چینی های آبی و سفید و ابزار و ادوات مفرقی از دوره های مختلف تاریخی در معرض دید عموم قرار گرفته است.
در این موزه 500 اثر تاریخی متعلق به استان اردبیل بویژه آثار دوره اشكانی نگهداری می شود، این موزه در زمینه تخصصی و مطالعات باستان شناسی و تاریخی طراحی شده است.
چیدمان اشیای تاریخی این موزه بر اساس دوره تاریخی آن انجام شده و در آن نسخ خطی، سكه ها، آثار سفالی و شیشه ای به نمایش درآمده است.

** موزه سنگ و كتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
این گنجینه دارای 2 بخش مجزا می باشد، سنگ قبرهایی كه در محوطه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و در زیر طاق نماهای محوطه شهیدگاه قرار گرفته اند یادآور جانفشانی شهدای جنگ چالدران است.
در این موزه روباز تعداد 200 قطعه سنگ قبر مربوط به شهدای چالدران و تعداد اندكی مربوط به افراد شهیر دوره صفویه قرار گرفته است.
در كتابخانه تخصصی دوران صفویه نیز بیشتر كتابهای مرتبط با دوره صفویه نگهداری می شود، هر چند كه از مجموعه كتابخانه شیخ صفی بیش از چهار هزار جلد كتاب خطی نفیس پس از معاهده تركمنچای توسط ژنرال باسكویچ روس به غارت رفت.

** موزه چینی خانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در گذشته درخشان خود میزبان ظروف چینی بسیاری بوده كه از سوی پادشاهان چینی به سلاطین صفوی هدیه شده اند، تعداد زیادی از این ظروف نیز به سفارش شاه عباس در چین ساخته و برای نگهداری به بقعه شیخ صفی الدین انتقال داده شده بودند.
یك هزار و 256 محفظه در تالار چینی خانه برای نگهداری از این ظروف تعبیه شده بوده اما در سالیان دور بسیاری از آنها به غارت رفته و هم اكنون 00 قطعه اشیا و ظروف چینی مربوط به دوره صفویه در آن نگهداری می شود.
علاوه بر ظروف چینی برخی اشیای تاریخی متعلق به دوره صفویه نیز در این موزه قرار داده شده است.

** موزه مردم شناسی اردبیل
موزه مردم شناسی اردبیل در حمام تاریخی آقانقی در میدان عالی قاپو اردبیل واقع شده است، این حمام تاریخی را فردی به نام ظهیرالاسلام در دوره ایلخانی ساخته و در زمان قاجار فردی به نام آقانقی مؤتمن الرعایا حمام را خریداری، مرمت و بازسازی كرده وبه همین دلیل این حمام بیشتر به نام او معروف است.
اداره كل میراث فرهنگی در سال ۱۳۷۸ این حمام را خریداری و پس از بازسازی آن را تبدیل به موزه مردم شناسی كرد.
در موزه مردم شناسی اردبیل 33 نوع مجسمه با پوشش محلی و آیینی مردم استان اردبیل به نمایش در آمده كه هر یك بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم مردم این خطه را روایت می كند.

** موزه صنایع دستی اردبیل
این موزه در حمام تاریخی شیخ از بناهای مربوط به دوره صفویه و در حریم بقعه شیخ صفی الدین اردبیل دایر شده و در آن 300 قطعه اشیای مربوط به مصنوعات دستی اردبیل در 25 رشته به نمایش درآمده است.
محصولاتی همچون فرش، گلیم، ورنی، دست بافته های عشایر، مفرش، معرق چوب، سازهای سنتی، معرق چوب، قلم زنی، سفال، تزیینات روی سفال، شیشه های تراش خورده ، نقاشی روی شیشه، منبت چوب، حجاری، خراطی، نازك كاری روی چوب، آهنگری، مسگری و صنایع دستی چرمی از جمله صنایع دستی موجود در این موزه است.
همچنین در كارگاه زنده این موزه نیز هنرمندان هنر خود برای احیای برخی صنایع دستی استان عرضه می كنند.

** موزه باستان شناسی خلخال
این موزه در حمام تاریخی نصر متعلق به دوره قاجار دایر شده است، حمام نصر خلخال پس از پایان عملیات مرمتی آن در سال 1386 به عنوان موزه این شهرستان مورد بهره برداری قرار گرفته و اشیای موزه بخشی از تاریخ و فرهنگ منطقه را به معرض نمایش قرار داده است.
این موزه شامل 300 شی تاریخی مربوط به دوره پیش از اسلام و دوره های پس از آن است. قدمت برخی از اشیای به نمایش درآمده در این حمام مربوط به شش هزار سال قبل از میلاد می باشد.
قرآن ها و صحیفه سجادیه نفیس خطی ، زیورآلات زنانه ، اشیای سفالی مربوط به دوران مادها و اشیای باستانی به دست آمده از كاوش های قلعه باستانی روستای كیلوان خلخال از جمله اشیای باارزش این موزه است.
در این موزه همچنین گوشواره های طلایی از دوره ساسانی، گردنبند طلایی از دوره هخامنشی، اشیای سفالی نقش دار متعلق به سه هزار سال پیش، مجسمه گاو كوهان دار با بیش از چهار هزار سال قدمت و مجسمه حیوان دو سر سه هزار ساله به نمایش درآمده است.
این موزه از سه سال پیش به علت انجام برخی تعمیرات تعطیل می باشد.

** موزه باستان شناسی مشگین شهر
این موزه به عنوان یكی از جاذبه های گردشگری شهرستان مشگین شهر مطرح بوده و در خود حدود 600 اثر تاریخی مربوط به ادوار مختلف تاریخی را جای داده است.
كوزهای سفالی ، خمره، كاسه، لیوان و ظروف آشپزخانه، اشیای فلزی از جمله زیور آلات زنانه از جنس طلا و مفرغ ابزار آلات جنگی مانند شمشیر، پیكان، مهره و منجوق از سنگ های قیمتی، سنگ شیشه، سكه های تاریخی، ابزار استخوانی و بخشی از سنگ نوشته ها، سنگ افراشته ها، سفال، ابزار سنگی، ادوات و ابزار آلات جنگی و شكار منطقه باستانی شهر یئری در این موزه نگهداری می شود.
با توجه به وضعیت نامناسب موزه مشگین شهر عملیات احداث موزه جدید در این شهرستان در حال اجراست.

*** موزه صارم السلطنه نمین
موزه شهر نمین در واقع خانه تاریخی یكی از خوانین نمینی است، این خانه متعلق به میركاظم خان حاكم حكومت محال ثلاثه مرزی، محال ویلكیچ (مركز آن نمین) محال تالش (مركز آن آستارا) محال اجارود و مغان (مركز آن گرمی) بوده كه حكم خود را از عباس میرزا گرفته و با دختر وی نیز ازدواج كرده بود.
وی مركز حكومت خود را نمین قرار داده و در همین محل اقدام به ساخت بنایی نمود كه پس از تملك آن توسط سازمان میراث فرهنگی، این ساختمان در بهمن ماه سال 1387 پس از پایان عملیات مرمتی به عنوان موزه نمین مورد بهره برداری قرار گرفت.
در این موزه بیش از 400 نوع آثار تاریخی، باستان شناسی و مردم شناسی شامل پیكان های مفرغی، سكه های مربوط به قرون چهار تا 9 هجری قمری و دوران آق قویونلوها و قره قویونلوها، مخزن باروت مخصوص تفنگ متعلق به دوره زندیه، اسناد و كتب خطی مربوط به دوره تیموری، اشیا بدست آمده از خود بنا و اشیای مربوط به دوره صفویه به نمایش گذارده شده است.

** موزه باستان شناسی نیر
موزه باستانشناسی نیر در خود بیش از 150 اثر تاریخی را كه عمدتا از این منطقه تاریخی كشف شده است در خود جای داده است .
این اشیای تاریخی مربوط به دوره های تاریخی پیش از تاریخ ، تاریخ و دوره اسلامی است

** موزه مفاخر دینی اردبیل
موزه مفاخر دینی اردبیل در خانه تاریخی میرفتاحی راه اندازی شده و در آن چهره های علمی و فرهنگی استان در حوزه دین و ترویج مذهب تشیع در قالب عكس، نقاشی و سوابق علمی و ادبی به مخاطبان معرفی می شود.
در این موزه مجموعه بیش از 60 تن از علمای دینی منطقه در قالب عكس، نقاشی و پیكر تراشی به بازدیدكنندگان معرفی می شود.
علامه احمد مقدس اردبیلی، میرزامحسن مجتهد اردبیلی، میرصالح مجتهد انواری، سیدمرتضی خلخالی، میرزا علی‌اكبر مجتهد اردبیلی، سید یونس موسوی اردبیلی، میرزا محمد مسایلی اردبیلی، سیدجواد محدث اردبیلی، مرحوم آیت الله میرزاعلی مشگینی، آیت‌الله سیدابراهیم سیدحاتمی، سیدعبدالكریم موسوی اردبیلی و مرحوم میرزا بیوك خلیل زاده مروج از جمله علمای معرفی شده در این موزه است.
كارشناسان معتقدند با توجه به غنای فرهنگی استان اردبیل و گردشگر پذیر بودن منطقه توجه به موزه ها ضرورت دارد و نیاز است تا اداره كل میراث فرهنگی اقدام های خود در این زمینه سرعت بخشد.
هم اكنون وضعیت برخی از موزه ها از جمله موزه خلخال، مشگین شهر و برخی دیگر از بناهای تاریخی مورد استفاده بعنوان موزه مناسب نبوده و نیاز به بازسازی ، ترمیم و مرمت دارد، ضمن اینكه می بایست به عملیات نوسازی و یا احداث موزه های جدید در منطقه نیز سرعت داده شود.
علی اصغر مونسان معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سفر هفته گذشته خود به استان اردبیل گفت: تجهیز موزه ها با كمبود منابع مالی مواجه بوده و ساماندهی وضعیت آنها نیازمند به سرمایه گذاری بخش خصوصی دارد.
وی در نشست مشترك با مجمع نمایندگان استان اردبیل افزود: برای تجهیز موزه ها، شیوه های مختلف تامین مالی را بكار گرفتیم تا مشكلات مالی موجود كاهش یابد.

** موزه میراث فرهنگی خلخال بازگشایی می شود
در این حال سرپرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خلخال گفت: نوسازی و مرمت ساختمان موزه میراث فرهنگی این شهر از 2 ماه پیش آغاز شده و در هفته دولت امسال بازگشایی می شود.
محمدرضا شایقی به خبرنگار ایرنا افزود: این محل از مدت ها پیش به دلیل وجود رطوبت در داخل ساختمان با هدف پیشگیری از وارد شدن آسیب به اشیای تاریخی و باستانی نگهداری شده در آن بسته شده است.
او گفت: اشیای تاریخی متعلق به موزه میراث فرهنگی خلخال بصورت امانت در یكی از موزه های اردبیل نگهداری می شود كه با فراهم شدن زمینه فعالیت دوباره این مكان ، اشیای موزه به این محل بازگردانده خواهند شد.

** ساختمان موزه مشگین شهر در حال ساخت است
در این حال به گفته مسئولان میراث فرهنگی شهرستان مشگین شهر عملیات اجرایی احداث موزه این شهرستان با 22 میلیارد ریال اعتبار و با زیربنای یك هزار و 650 متر مربع در محوطه مجموعه شیخ حیدر از سال گذشته شروع شده است.
به گفته آنها، با هزینه این اعتبار قسمت سازه ای موزه پایان یافته اما برای تكمیل بخش ‌های بعدی موزه 15 میلیارد ریال اعتبار دیگر نیز نیاز است و پیش بینی می شود در سال 98 به بهره برداری برسد.
سرپرست اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل با اشاره به افزایش 48 درصدی بازدید از موزه های استان در بهار امسال گفت: در سه ماهه نخست امسال 111 هزار نفر از موزه های استان اردبیل بازدید كرده اند.
نادر فلاحی افزود: بیشترین میزان بازدیدها از موزه های مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی با 67 هزار و 721 نفر از به ثبت رسیده است.
به گفته وی ، پارسال در مجموع 248 هزار و 195 نفر از موزه های استان اردبیل بازدید كرده اند.
وی همچنین گفت: اشیای تاریخی این منطقه كه در موزه های شهرهای مختلف كشور نگهداری می شوند با پیگیری های ویژه به موزه های این استان بازگردانده می شوند.
فلاحی افزود: در سال های گذشته برخی اشیا و اموال منقول خزانه مجموعه جهانی شیخ صفی الدین از استان خارج و جهت نگهداری به موزه های دیگر انتقال یافته است.
او اظهار داشت: انتقال اشیای تاریخی به خود استان از مطالبات جدی مردم اردبیل است و در نظر داریم برخی اشیا به استان انتقال یافته و در معرض دید عموم قرار بگیرد.

** آثار فرهنگی موزه های اردبیل ساماندهی می شوند
در این حال فردین عینی مسئول موزه های استان اردبیل نیز به خبرنگار ایرنا گفت: امسال 2 هزار اثر تاریخی در سامانه جامع اموال منقول تاریخی و فرهنگی استان ساماندهی و به ثبت رسید.
او گفت: ثبت حدود 2 هزار اثر دیگر از جمله آثار تاریخی شهرستان خلخال و آثار كاوش های اخیر باستان شناسی در دستور كار است كه در صورت تامین اعتبار ساماندهی و ثبت آن عملیاتی خواهد شد.
به گفته مسئول موزه های استان اردبیل، در مرحله اول ساماندهی آثار اصیل تاریخی عملیاتی شده و در فازهای بعدی آثار بدل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
عینی تشریح كرد: ثبت آثار در سامانه جامع اموال منقول تاریخی و فرهنگی منجر به حفاظت اصولی و نگهداری آثار شده و در طی روند صحیح مرمت آثار موثر است ولی امكان جابجایی آثار پس از ثبت وجود ندارد.
وی افزود: در صورتی كه اعتبار لازم برای ساماندهی آثار تامین شود، امسال می توان تمامی آثار مخازن موزه های استان را ساماندهی كرد.
به هر حال استان اردبیل دارای ظرفیت بی بدیل فرهنگی و تاریخی است كه در كنار جاذبه های طبیعی مجموعه ای بی نظیری از قابلیت های گردشگری را فراهم كرده و در صورت سرمایه گذاری و مدیریت مناسب می تواند بعنوان موتور متحرك توسعه استان عمل كند.
6016