به گزارش ایرنا، شاه میگوی دراز آب شیرین دریاچه سد ارس به عنوان منبع غذایی لوكس در رستوران های گران قیمت اروپایی مشتریان خاص خود را دارد اما فقدان سرمایه گذاری برای پرورش و فراوری مدرن این آبزی از چالش های پیش روی تولید و عرضه آن محسوب می شود.
به اعتقاد كارشناسان آبزی پروری، پهنه زندگی و پرورش شاه میگوی دراز آب شیرین از آناتولی تا دریای خزر است و این سخت پوست می تواند به عنوان اندیكاتور زیست محیطی عمل كند و پالایشگر باشد.
میزان تولید این آبزی كه در دهه 1360 شمسی در منابع آبی ارس رهاسازی شده و خاستگاه آن تالاب انزلی است، در اوج برداشت ها حدود 270 تن به ثبت رسیده اما در زمان حاضر به 60 تن كاهش یافته است.
زیست این آبزی تابعی از درجه حرارت و شرایط اكو زیستی بوده و سه سال طول می كشد تا در شرایط عادی شاه میگو به 50 گرم كه وزن صادراتی آن است، برسد.
هم اكنون شركت های دارای پروانه در آذربایجان غربی نسبت به صید اقدام كرده و 90 درصد بسته بندی و فراوری آنها توسط یك شركت محلی در پلدشت انجام می شود اما 2 شركت نیز به صورت خصوصی در گیلان و البرز در فراوری، دسته بندی و بسته بندی بخش اندكی از آن نقش دارد.
میزگرد ایرنای آذربایجان غربی در خصوص چالش های پیش روی تولید و صادرات شاه میگوی دراز آب شیرین در دریاچه سد ارس با حضور مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی، رییس مركز تحقیقات آرتمیا و جانوران آبزی كشور و یك كارشناس حوزه شیلات و آبزیان، ظرفیت اقتصادی این بخش جهت سرمایه گذاری را بیش از پیش مشخص می كند.
** صید غیرمجاز تهدیدی جدی برای ذخایر شاه میگو
مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی با بیان اینكه صید غیرمجاز تهدیدی جدی برای ذخایر شاه میگوی دراز آب شیرین است، گفت: ترویج صید مسوولانه مهمترین راهكار برای تقویت ذخایر و اشتغال پایدار این بخش در منطقه مرزی پلدشت محسوب می شود.
معصوم فصیح با اشاره به اینكه صید غیرمجاز تمامی برنامه های این بخش را تحت تاثیر قرار داده است، اضافه كرد: این امر موجب برهم خوردن اكوسیستم و شرایط زیستی شاه میگو می شود.
فصیح با اشاره به ذخایر مهمترین آبزی دریاچه پشت سد ارس، افزود: سالانه بین 60 تا 270 تن شاه میگو از منابع سد ارس صید می شود.
وی با بیان اینكه صید این محصولات بعد از پوست اندازی و ریزش مینیاتورها یا همان تخم ها صورت می گیرد، گفت: دست اندازی در زیستگاه شاه میگو و توراندازی در كف رودخانه ها موجب فرار این موجود باهوش از محل زیست خود می شود.
وی با اشاره به فعالیت شركت های بهره بردار در این زمینه افزود: اغلب، شركت های پروانه دار كه دارای كد «EC یا گواهی استاندارد تطبیق محصول با معیارهای جهانی و كشورهای اروپایی برای صاردات» از سازمان دامپزشكی است، نسبت به صید این آبزیان ارزشمند اقدام می كنند.
مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی با اشاره به صادرات زنده این محصول، گفت: فراوری و دسته بندی این آبزی در كنار صید آن در شهرستان پلدشت انجام می شود و اگر وزن شاه میگوی صید شده زیر 50 گرم باشد، باید به منابع آبی بازگردانده شود.
وی با اشاره به مشكلات این حوزه اضافه كرد: از مسایل قابل ذكر این حوزه می توان به كمبود شركت های صادراتی دارای كد صادراتی 'EC' اشاره كرد.
وی بیان كرد: شركت های علاقه مند به فعالیت در این زمینه و فراوری مواد غذایی در صورت متقاضی بودن و تمایل به سرمایه گذاری می توانند وارد میدان شوند و دولت نیز از آنان حمایت می كند.
وی با اشاره به اینكه هم اكنون 70 كارگر و صیاد بومی در این منطقه فعالیت می كنند و اشتغال زایی این بخش مربوط به بومیان منطقه است، افزود: شیلات آماده صدور مجوز برای تولید پودر ماهی است ولی متقاضیان آن را به صرفه نمی دانند.
وی مطالعات و تحقیقات را لازمه فعالیت در بخش شیلات عنوان و بیان كرد: موجودات حوضه آبریز خزر، قدرت سازگاری بیشتری در رودخانه های زیر حوضه دارند.
فصیح با بیان اینكه رهاسازی بدون زیرساخت های مطالعاتی آبزیان در منابع آبی موجب نابودی سیستم تولید می شود، گفت: در دهه 60 كپورها بدون مطالعه در هامون رها شد و اكوسیستم بهم خورد و شاه میگو نباید اینگونه رهاسازی شود.
وی افزود: شاه میگو را بعد از بررسی و مطالعه می توان در منابع دیگری از جمله سد ارس 2 و گیگاج و كرم آباد نیز رهاسازی كرد.
فصیح نداشتن دانش فنی كافی در تولید آبزیان را از مشكلات كشور بیان كرد و افزود: با توجه به نقش تكنولوژی های جدید در تولید آبزیان، پرورش در منابع بكر نیازمند دانش فنی و بیوتكنیك است كه فعلا ما از آن محروم هستیم.
وی افزود: هم اكنون گروه شیلات در دانشگاه ارومیه و پیام نور فعال بوده و با دانشگاه ارومیه در پژوهشكده آبزی پروری كارهای مطلوبی انجام شده است.
فصیح ادامه داد: دانشگاه ارومیه بازوی علمی مناسبی در بحث شاه میگو و اصلاح نژاد ماهیان قزل آلا و در روش های پرورشی و تولید بوده و پایان نامه هایی نیز در این زمینه ارائه شده است.
وی گفت: در طول سال های اخیر در بحث های مختلف از جمله روش های بهینه سازی در تولید و اصلاح نژاد ماهیان قزل آلا همكاری های مستمری بین مدیریت شیلات استان و دانشگاه ارومیه صورت گرفته است.
وی با اشاره به مصرف كم آبزیان در استان اضافه كرد: مصرف شاه میگو به دلایل فرهنگی و حلیت در داخل كشور بسیار كم بوده و سرانه آبزیان در استان 6.5، كشور 10 و دنیا 20 كیلوگرم است.
** نیاز كشور به تحقیقات كاربردی در بخش شیلات و آبزیان
رییس مركز تحقیقات آرتمیا و جانوران آبزی كشور با بیان اینكه تحقیقات كاربردی نیاز امروز این بخش در سطح كشور است، گفت: نیاز به یك دیدگاه وسیع تر و حمایتی برای كارهای پژوهشی احساس می شود تا كمك حال بخش اجرایی (شیلات و آبزیان) باشد.
علی نكوئی فر با اشاره به پرورش و بیوتكنیك شاه میگو افزود: این امر در استان انجام شده است ولی هر اقلیم برای خود ویژگی هایی دارد و نمی توان نسخه گیلان را در آذربایجان غربی پیچید.
وی اضافه كرد: كارهای پژوهشی و تحقیقاتی باید از حالت روزمرگی خارج شود و ترویجی، كاربردی و پایان نامه محور باشد؛ به گونه ای كه كارهای تحقیقی به تحقیقی - ترویجی و سپس به سایت الگویی تبدیل شود.
نكوئی فر با تاكید بر اینكه كارگروهی باید تشكیل و تحقیقات مورد نیاز بخش شیلات نوشته شود، بیان كرد: تامین اعتبار چالش اصلی فعالیت های ترویجی و تحقیقاتی آبزی پروری است.
وی با بیان اینكه یكهزار گونه از سخت پوستان در استان وجود دارد كه شاه میگو جزو این گونه هاست، ادامه داد: 12 درصد از سخت پوستانی كه در رده شاه میگو قرار دارند، تجاری بوده و شاه میگوی دراز آب شیرین جزو این سخت پوستان است.
وی پهنه زندگی و پرورش این نوع شاه میگو را از آناتولی تا دریای خزر بیان كرد و گفت: شاه میگو می تواند به عنوان اندیكاتور زیستی محیطی عمل كند و پالایشگر باشد.
نكوئی فر بیان كرد: شاه میگوی دراز آب شیرین جزو سخت پوستان و آبزی سرد آبی می باشد و تكثیر آن در آب های سرد ممكن است.
وی اضافه كرد: شاه میگویی كه در استان مورد بهره برداری قرار می گیرد در منابع آبی اكوسیستمی پرورش یافته است و این موضوع باید از شاه میگوی تولید شده در كشورهایی كه از طریق سرمایه گذاری تجاری تولید و عرضه می شود، تفكیك شود.
نكوئی فر بیان كرد: در زمان حاضر تولید شاه میگو در كشور محدود به منابع آبی پشت سد ارس می باشد كه وسعت آن 15 هزار هكتار است.
وی با اشاره به ضرورت تولید و سرمایه گذاری در این زمینه گفت: قانون تجارت محدودیتی برای سرمایه گذاران ندارد و هر فردی بتواند محصول را درست فراوری و صادر كند، برنده است.
رییس مركز تحقیقات شیلات و آبزیان كشور افزود: صادرات شاه میگو یك پروسه تخصصی می باشد زیرا پس از دسته بندی و فراوری باید از نظر بهداشتی با قوانین صادرات اروپا مطابق باشد.
وی با بیان اینكه شركت های بسته بندی فعال در این زمینه باید دارای كد 'EC' باشد، ادامه داد: شركت های اندكی در استان دارای این كد است در حالی كه شركت های دنیا هم اكنون در حال ارتقای خود به كد 'EEC' هستند.
وی افزود: كشور تركیه در دهه های قبل هر ساله 2 هزار تن شاه میگو تولید می كرد اما این میزان به علت طاعون شاه میگو در سال های گذشته به 50 تن رسید و هم اكنون در پی مدرنیزه كردن و پرورش آن در استخرهای خاكی و قفس در مناطق مستعد آب و هوایی است.
رییس مركز تحقیقات شیلات و آبزیان كشور افزود: معرفی موجود زنده برای پرورش در یك محیط آبی از یك پروتكل بین المللی پیروی می كند.
نكوئی فر با بیان اینكه باید از نظر زیست محیطی این پروتكل رعایت شود، گفت: موجود زنده در یك قرنطینه در كنار محیط اصلی باید نگهداری شود تا زنجیره های غذایی آن مشخص و زاد و ولد آن در طولانی مدت روی آبزیان آن بررسی شود.
این محقق افزود: برخی گونه ها مخاطره ساز هستند و اگر بدون مطالعه رهاسازی شوند، می توانند خسارت های جبران ناپذیری به بار آورند.
وی با بیان اینكه بازارهای اروپایی، شاه میگوی وحشی تولید شده در آب های بكر را می طلبد، گفت: آمریكا بزرگترین تولید كننده شاه میگو از گونه های دیگر می باشد و این كشور شاه میگو را در طول ایام سال به انواع مختلف فراوری و عرضه می كند اما ایران گونه منحصر به فرد خود را داراست.
** كمبود تكنولوژی و مراكز فراوری چالش پیش روی تولید
كارشناس حوزه شیلات و آبزیان آذربایجان غربی نیز در این میزگرد گفت: در حالی كه شاه میگوی دراز آب شیرین پشت دریاچه سد ارس مشتری های خاص خود را در دنیا داراست، كمبود تكنولوژی و مراكز فراوری از چالش های پیش رو در تولید مداوم و نامحدود آن محسوب می شود.
ایرج سلیمی بیان كرد: بازارهای جهانی به ویژه اروپا جزو متقاضیان مستمر شاه میگوی تولیدی در آب های شیرین استان هستند و این ظرفیت اقتصادی صادرات محور، افزایش تولید را می طلبد.
وی گفت: باید بستر برای توسعه فعالیت های صید و صیادی در این زمینه افزایش یابد زیرا این آبزی با اكوسیستم موجود در استان سازگار شده و برند آن به نام آذربایجان غربی در كل كشور ثبت شده است.
سلیمی با اشاره به كاهش صادرات استان از 270 تن در دهه های قبل به 30 تن در سال 1396 ادامه داد: در سال گذشته وضعیت نامناسبی در بازارهای جهانی برای كشور در این زمینه گزارش شد و اجازه صید بیشتر داده نشد.
وی با بیان اینكه قبل از سال 1393 بخش عظیمی از صادرات توسط شركت های غیربومی به كشورهای اروپایی انجام می شد، افزود: بیش از 90 درصد صادرات امسال توسط شركت های بومی انجام می شود.
وی با اشاره به نقش انجام مطالعات در برداشت از ذخایر شاه میگوی استان، گفت: دریاچه 15 هزار هكتاری پشت سد ارس از ظرفیت فراوری بسیار بالایی برخوردار است ولی نسخه های تجویز شده باید كارشناسی شده باشد.
این كارشناس بیان كرد: بر اساس مطالعات انجام شده از سال 1390 تا 1396، شاه میگو با وزن كمتر از 50 گرم باید صید نشود و صید بیش از 80 تن نیز در زمان حاضر به ذخایر لطمه وارد می كند.
وی با ارزیابی فعالیت های كشور تركیه در زمینه تولید شاه میگو، گفت: تركیه به مدت 10 سال از بازارهای جهانی به خاطر طاعون شاه میگو حذف شده بود و از سال 1393 حضوری دوباره و مضاعف در بازارهای جهانی پیدا كرده است زیرا دولت حمایت جدی از مراكز تولید دارد.
سلیمی با بیان اینكه این موجود باید به صورت زنده صادر شود، گفت: شاه میگو در خارج از فصل صید به صورت فراوری شده ارائه می شود و آذربایجان غربی در خارج از فصل صید به دلیل بالا بودن هزینه های تولید نمی تواند از نظر قیمت با سایر تولیدكنندگان رقابت كند.
این كارشناس با اشاره به اینكه صادرات شاه میگوی دراز آب شیرین هوایی بوده و صادرات زمینی فقط از مرز ارمنستان صورت می گیرد، گفت: در صادرات شاه میگوی دراز آب شیرین هزینه حمل و نقل برای هر كیلوگرم 12 هزار تومان است.
وی درباره بازارهای داخلی این محصول نیز گفت: در سال های 1373 و 1374 كه شركت های غیربومی وارد عرصه تولید شدند این محصول را با برند ایرانی موجود به اروپا معرفی كردند؛ با وجود تقاضای بالا برای این محصول در اروپا، تقاضای چندانی در داخل كشور برای شاه میگو وجود ندارد.
سلیمی با اشاره به اینكه در بازارهای اروپایی از جمله روسیه و ارمنستان تقاضای بسیاری برای این محصول است، افزود: برداشت بی رویه و بدون مطالعه، شیوه های غلط صید و صیادی و صید غیرمجاز از علل كاهش ذخایر است.
این كارشناس افزود: گزارش ها و بررسی ها بیانگر این است كه جمهوری خودمختار نخجوان كه در طرف دیگر این دریاچه قرار دارد، در زمینه بهسازی ذخایر هیچ اقدامی انجام نمی دهد.
به گزارش ایرنا هر شاه میگوی دراز آب شیرین پشت سد ارس سه سال طول می كشد تا در منابع به وزن عادی 50 گرم برای عرضه در بازار برسد و هر كیلوگرم آن به قیمت 10 تا 13 یورو صادر می شود.
زمان ممنوعه برای صید شاه میگوی دراز آب شیرین در دریاچه پشت سد ارس از آبان تا اوایل خرداد است.
3072/7125
ارومیه- ایرنا- شاه میگوی دراز آب شیرین كه یكی از محصولات دارای نام و نشان آذربایجان غربی در كشورهای مختلف دنیا به شمار می رود، جهت پرورش مدرن و صادرات محور به سرمایه گذاری و نقش آفرینی شركت های دانش بنیان نیاز دارد.
