به گزارش ایرنا ، صنعت ورشو سازی یكی از هنرهای دستی و بومی شهر بروجرد بوده كه از اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی در ایران به ویژه شهرهای دزفول و بروجرد به اوج خود رسید.
تحولات ایجاد شده در70 سال اخیر كشور موجب شد تا هنر ورشو سازی برای استمرار خود با چالش‌های جدی مواجه شده و بسیاری از شاغلان در این حرفه كار را تعطیل و به نوعی این هنر به فراموشی سپرده شود.
در سال های اخیر اغلب تولید كنندگان و خانواده های ایرانی به دلیل پایبند بودن به هنر، ذوق و سلیقه ایرانی به صنعت ورشو و دیگر صنایع دستی مانند مس و برنج روی آورده اند و در این بین ورشو سازی و قلم زنی روی این فلز جانی دوباره گرفته است.
استقبال مردم از هنر ورشو و رونق آن در بازار علاوه بر تثبیت جایگاه این صنعت موجب ایجاد اشتغال و افزایش درآمد شده اما به علت نایاب شدن این فلز در ایران كارگاه‌های ورشو سازی برای تامین مواد اولیه خود با مشكل مواجه هستند.
در زمان حاضر سماورهای ورشویی درهمه نقاط ایران مختص استادان ورشو سازی بروجرد است و اسناد و مدارك فرهنگی برجای مانده از گذشته به ویژه ابزار و ظروف بیانگر آن است كه بروجرد نیز از لحاظ تولید صنایع دستی سابقه‌ای دیرینه دارد.
نوآوران و استادان صنایع‌دستی در بروجرد همواره به موازات آفرینش‌های ذوقی صنعت گران و هنرمندان دیگر شهرهای كشور از جمله اصفهان در خلق آثار شگفت انگیز گام برداشته اند.
ورشو، خود به رنگ نقره است و آلیاژی از جنس 20% نیكل، 35% روی، 45% مس است كه به خوبی فرم گرفته و می‌توان زیرساخت‌های مصرفی و زیبایی كه كاملاً جنبه كاربردی دارند، تهیه كرده سپس روی آن را قلم زنی و بر زیبایی آن افزود .
در تاریخ ورشو سازی بروجرد استادانی از جمله محمد رحیم میناگر، رضا رئوفیان، رضا گلدوز و محمد بادآور پا به عرصه وجود نهاده و با تحمل مشكلات فراوان صنعت ورشو سازی را با دستان خود به اوج و تكامل رساندند.
امروز به دلیل تحولات گوناگون، صنعتگران و هنرمندان این هنر و صنعت به شغل‌های دیگر روی آوردند متأسفانه به دلیل اهمیت ندادن به این صنایع، ماشته ، گلیم و جاجیم‌های صنعتی، ظروف ورشوی ماشین ساز، صنایع چرمی مصنوعی و تابلوهای پلاستیكی چوب نما شده‌اند و با قیمت‌های بالا به مردم عرضه می‌شود.
شاید در بین صنایع دستی فراوانی كه در شهرستان بروجرد وجود داشته و دارد ورشوسازی شاخص‌ترین صنعت این شهرمحسوب شود و نام این صنعت با بروجرد شناخته می شود و به علت زیبایی خاص این صنعت علاقمندان زیادی در داخل و خارج كشور دارد.
قلم زنی روی ورشو، هنری بسیار زیبا است كه طی آن هنرمندان نقوش و نوشته های بسیار اصیل و هنرمندانه ای را با زحمت بسیار بر روی آثار مختلف حكاكی می كنند.
ویژگی خاص این فلز این است كه به خوبی ذوب و به آسانی قالبگیری می‌شود و به همین علت در تهیه ظروف و وسایل استفاده شده است.
هنرمندان ورشوساز بروجردی با استفاده از فن چكش كاری و خم كاری كه با دستگاه های ساده و نیروی بازوی هنرمند میسر بود آثار بسیاری نظیر سینی، دیس، بشقاب، قاشق و چنگال، سماور زغالی، قوری، زیرسماوری، چای دان، قندان، استكان، گلاب پاش، آفتابه لگن و سرمه دان می‌ساختند.
هنر ورشوسازی از هنرهای دستی است كه با ماندگاری بیشتر اجناس ورشویی، ارزش و اعتبار آن نیز بالاتر رفته به طوری كه جنس ورشویی هیچ خسارت و زیانی نمی بیند كه این در بین سایر فلزات ویژگی منحصر به فردی به شمار می رود كه در كمتر فلزی دیده می شود.
مهمترین مشكل هنرمندان ورشوساز در كشورمان نبود فلز ورشو یعنی مواد اولیه كار است و در حدود 30 سال كه تولید ورق‌های ورشو در كشور متوقف شده و معدود تولیدات ورشویی كه اكنون ساخته می شود از سماور‌ها، قندان‌ها و سینی‌های بازمانده از گذشته ساخته می‌شود كه توسط هنرمندان ذوب شده و دوباره به آثار دیگری تبدیل می شود.
از دیگر مشكلات این صنعت كمبود استادكاران ماهر در حرفه ورشوسازی است كه همین عده معدود به دلیل مشكلات فراوان و دشواری كار در این حوزه موجب شده كه بعد از مرگ استادكاران قدیمی ورشوسازی بامشكل كمبود استادكار ماهر در این حوزه روبه‌رو باشیم.
نیاز است مسئولان امر نسبت به حمایت هرچه بیشتر از این هنرمندان از طریق مختلف از جمله رفع مشكل بیمه آنها در زنده نگهداشتن این هنر زیبا اقدام نمایند كه حتی این اقدام و احیای این صنعت دستی می تواند در زمینه اشتغال‌زایی برای استان مفید باشد.
یكی ازاقدامات مثبت برای حمایت و احیای ورشوسازی طرح راه اندازی ورشوی بروجرد در خانه تاریخی بیرجندی این شهر است كه البته هنوز این امر محقق نشده و چشم به عزم و همت مدیران استان دارد كه انتخاب خانه تاریخی بیرجندی می تواند علاوه بر احیای این هنر در توجه به این اثر باستانی بروجرد كمك كند.
نخستین بار از اوایل سال 1391 مسئولان امر از اختصاص خانه تاریخی بیرجندی بروجرد به منظور احداث نخستین موزه ورشو بروجرد و كشور خبر دادند اما متاسفانه هنوز تحقق نیافته است.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد با اشاره به اینكه ورشوسازی در این شهرستان قدمتی بیش از یك قرن دارد، گفت: در حال حاضر سه كارگاه ورشوسازی در بروجرد فعال شده است.
حجت اله یارمحمدی اظهارداشت: حدود 60 سال پیش در بروجرد 200 كارگاه ورشوسازی فعال بود كه در هر كدام از این كارگاه ها 10 تا 20 نفر فعالیت داشتند.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد بیان كرد: صنعت ورشوسازی در سالیان دراز در این شهرستان به فراموشی سپرده شد.
یارمحمدی اضافه كرد: در حال حاضر شاد دل، فرخ دپی و اورنگ سه استاد كاری هستند كه در بروجرد با برپایی كارگاه برای احیا دوباره این هنر تلاش می كنند.
وی مهمترین مشكل صنعت ورشو در بروجرد را نبود ورق این فلز عنوان كرد و ادامه داد: به دلیل مشكلات موجود در وارد شدن ورق ورشو به كشور استاد كاران این هنر در بروجرد سینی های ورشو اسقاطی قدیمی را بازیافت و از آنها وسایل كوچك تر مانند استكان، گلدان و گلاب پاش تهیه می كنند.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد افزود: همچنین استاد كاران ورشو در بروجرد با به كار بردن ورق برنج با بهره گیری از تكنیك ورشو سازی و قلم زنی روی ورشو آثار جدیدی ارائه و روانه بازار می كنند.
یارمحمدی گفت: آموزش هنر ورشو با توجه به زمان بر بودن و تكنیك های مختلفی كه حین كار آموزش داده می شود برای كارآموزان چندان مقرون به صرفه نیست.
وی افزود: سال گذشته نیز قلم زنی روی ورشو به عنوان یكی از هنرهای خاص بروجرد به عنوان اولین هنر ثبت ملی شد.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری بروجرد بیان كرد: قلم زنی یكی ازحرفه هایی مرتبط با فلزات به خصوص ورشو است كه در بروجرد به دلیل فراوانی كار با ورشو، هنرمندان زیادی به سمت قلم زنی روی آورده اند و در این راستا آثار ارزشمند بسیاری تولید شد.
165 اثر و ابنیه تاریخی بروجرد در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
6052/7273
بروجرد - ایرنا - صنعت ورشو كه در دهه های اخیر مورد كم لطفی قرار گرفته اكنون نیازمند توجه و احیا دوباره است.