نمد مالي هنري كهن و روايتگر فرهنگ غني طارم

به گزارش ايرنا، صنايع دستي اصلي ترين سند هويت تاريخي ملت و بخشي از ميراث فرهنگي هر منطقه اي است اما به خاطر كم توجهي، برخي از صنايع دستي و هنري روستاهاي شهرستان طارم منسوخ شده، برخي در حال منسوخ شدن و برخي ديگر كم رونق اما فعال هستند.
نمد مالي يكي از صنايع منحصر به فرد و با قدمت بالاي شهرستان طارم است كه زماني به علت زندگي عشايري و وجود دامداران، رونق فراواني در روستاهاي شهرستان داشت و شغل عده زيادي از ساكنان روستا محسوب مي شد، ولي متاسفانه به تدريج با فرو كش كردن زندگي عشايري و افزايش زندگي ماشيني، اين صنعت رو به افول گذاشت و اكنون فقط يك كارگاه فعال در روستاي ده بهار شهرستان طارم، اين هنر صنعت ديرينه را همچنان زنده نگه داشته است.
شايد بسياري از مردم نام روستاي ده بهار در شهرستان طارم را با كوه خرمنه سر و غار شگفت انگيزش يا با باغ هاي زيتون قديمي و زيبايش بشناسند، اما كمتر كسي است كه در ميان اين همه زيبايي و مناظر بكر، تنها هنر و صنايع دستي نمد مالي استان زنجان در اين روستا را ديده باشد.
در پايين كوه صخره اي و سربه فلك كشيده خرمنه سر، زن و مردي زندگي مي كنند كه هنرشان بيانگر تاريخ و فرهنگ غني مردمان اين ديار است و نشان دهنده شغلي به جامانده از رنج و زحمت است كه مزد زحمات دستان اين هنرمندان نمدمال از بين نرفتن اين هنر به شمار مي آيد.
كربلايي رحمانعلي تنها توليد كننده نمد شهرستان طارم و استان زنجان است كه عليرغم سن بالايش همچنان با رنج و زحمت فراوان در پاسداشت اين هنر كهن و زيبا تلاش مي كند.
اين پيرمرد 67 ساله هنر نمدمالي را از پدر زن خود به ارث برده و در كنار همسرش 45 سال است كه دستانش در ميان تار و پود نمد و پشم هاي حلاجي شده مي چرخاند و با نقش و نگار و دستان توانمند و هنرمندانه خود بدان روح تازه‌اي مي‌بخشد.
از كارهاي نيك اين پيرمرد دوست داشتني و هنرمند، انتقال اين هنر به فرزندان و نوه هايش است كه پا به پاي استادشان در تهيه و توليد نمد تلاش مي كنند.
با تمام اين تفاسير هنري كه به تدريج رو به فراموشي مي رود را اكنون مي توان با خلاقيت و نوآوري هنرمندان و همچنين با حمايت هاي مسئولان در رديف كارهاي فاخر جهاني قرار داد.
رحمانعلي حنيفي هنرمند نمونه كشوري نمدالي در اين خصوص و چگونگي توليد نمد به خبرنگار ايرنا گفت: ابتدا پشم را حلاجي مي كنيم، پشم حلاجي شده را در پارچه مخصوص و ضخيم نمد زني،با طرح مورد نظر پهن كرده و روي آن با جارو آب به نسبت گرمي مي ريزيم.
وي ادامه داد: پس از پاشيدن آب پارچه ضخيم را كه پشم روي آن قرار داشت، رول كرده و با كلافي آن را مي بنديم و سپس بسته به ابعاد كار به كمك چند نفر آن را ورز مي دهيم تا پشم ها به هم بچسبند و آن را تا شب استراحت مي دهيم.
حنيفي اظهار داشت: در مرحله بعد رول را باز كرده و پارچه را بر مي داريم و دوباره پشم ها را با دست ورز مي دهيم تا پشم ها تبديل به نمد شوند و در پايان براي بهتر شدن كيفيت كار و نشان دادن نظم در كار آن را بار ديگر با صابون ورز مي دهيم.
اين هنرمند قديمي شهرستان طارم در ادامه گفت: براي توليد نمد با كيفيت عالي به طور معمول از پشم پاييزي گوسفندان استفاده مي كنيم، چرا كه پشم پاييزي چسبندگي بيشتري دارد و مقاوم است.
تنها توليد كننده نمد استان زنجان در مورد رونق اين صنعت در شهرستان طارم و استان زنجان اظهار كرد: زماني در چندين روستاي شهرستان طارم اين هنر زيبا رونق داشت و منبع درآمدي براي مردم روستاها بود، ولي متاسفانه در حال حاضر اين صنعت باستاني و قديمي بنا به دلايل مختلف روبه فراموشي است.
كربلايي رحمانعلي در خصوص احياي اين هنر با ارزش بيان كرد: براي زنده نگه داشت اين ميراث كهن خانوادگي، شيوه توليد نمد را به فرزندان و نوادگانم آموزش داده ام تا در آينده همچنان زيبايي اين صنعت كه ميراث گذشتگان است پابرجا بماند.
حنيفي با انتقاد از نبود بازنشستگي و بيمه در اين حرفه گفت: نمد مالي با حمايت مسئولان و ارائه تسهيلات مي تواند زمينه اشتغال و كمك اقتصادي براي خانواده ها را فراهم كند و همچنين با جذب جوانان به سمت اين شغل در نهايت موجب رونق و پويايي اين هنر و صنايع دستي كهن و با ارزش باشد.
وي در پايان افزود: ما براي فروش مشكل داريم، اگر مسئولان براي صنايع دستي بازار فروش و نمايشگاه ايجاد كنند درآمد ما هم بالاتر خواهد رفت و ديگر اين هنر فراموش نخواهد شد.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شهرستان طارم هم در اين خصوص اظهار داشت: نمد مالي يكي از كهن ترين هنرهاي سنتي شهرستان طارم است كه قدمتي طولاني دارد و زماني بسياري از روستاهاي شهرستان در توليد نمد فعاليت داشتند.
ابراهيم محمدي افزود: با توجه به اينكه توليد آن راحت و مواد اوليه آن نيز در دسترس عشاير منطقه بوده، زماني از جمله هنرهاي شاخص شهرستان طارم محسوب مي شد و متاسفانه با توجه به فاصله گرفتن مردم از زندگي عشايري و مدرن شدن جوامع اين هنر در حال حاضر در شهرستان رونق چنداني ندارد.
وي ضمن اشاره به خواص درماني نمد، خاطرنشان كرد: طرح هاي موسوم كه در نمد استفاده مي شوند برگرفته از طبيعت و فرهنگ زندگي مردم منطقه است و استفاده از اين محصول نساجي سنتي مي تواند در جلوگيري از درد مفاصل، دردكمر و روماتيسم موثر باشد.
اين مقام مسئول در اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شهرستان طارم اظهار داشت: درصدد هستيم كه با همكاري هنرمندان و با ارائه خلاقيت هايي در طراحي آن، هنر نمدمالي را احيا و رونق ببخشيم.
محمدي در خصوص حمايت هاي دولتي از اين هنر و صنايع دستي اظهار كرد: دولت براي احياي صنايع دستي و همچنين ايجاد اشتغال روستايي تسهيلات قابل قبولي با بهره چهار درصد در نظر گرفته است.
به گزارش ايرنا، نمد از يك سو نماد كار و هنر دست انسان و از سوي ديگر بيانگر رابطه‌اي اصولي و پايه‌اي بين انسان و طبيعت است كه نه تنها از لحاظ زيست محيطي هيچگونه اثر مخربي بر طبيعت نداشته كه خواص اعجاب انگيزي نيز دارد.
نمد به خاطر ويژگي‌هاي خاص خود در تابستان خنك و در زمستان گرم است و در صورتي كه به عنوان زير انداز استفاده شود در درمان درد كمر و مفاصل موثر است. بار‌ها شده برخي نيز براي درمان خار پاشنه به دكتر مراجعه كرده‌اند و نتيجه‌اي نگرفته‌اند اما با استفاده از نمد در كف كفش‌هايشان درمان شده‌اند، ماده اصلي نمد پشم گوسفند به رنگ‌هاي طبيعي مانند سفيد و سياه و قهوه‌اي و براي نقش اندازي آن از پشم‌هاي رنگ شده شيميايي بهره مي‌جويند.
شهرستان طارم با 47 هزار نفر جمعيت (حدود 5 درصد جمعيت و 10 درصد مساحت استان زنجان) در 90 كيلومتري شمال شرقي زنجان واقع شده است و با استان‌هاي قزوين، اردبيل و گيلان همسايه است.
9886/8068