به گزارش ایرنا، صنایع دستی اصلی ترین سند هویت تاریخی ملت و بخشی از میراث فرهنگی هر منطقه ای است اما به سبب كم توجهی، برخی صنایع دستی و هنری روستاهای شهرستان طارم از بین رفته، شماری در حال منسوخ شدن و تعدادی هم كم رونق اما فعال است.
نمد مالی یكی از صنایع منحصر به فرد و با پیشینه بالای طارم است كه زمانی به علت زندگی عشایری و وجود دامداران، رونق فراوانی در روستاهای این شهرستان داشت و شغل عده زیادی از ساكنان محسوب می شد، ولی متاسفانه به تدریج با فروكش كردن زندگی عشایری و افزایش زندگی ماشینی، این صنعت رو به افول گذاشت و اكنون فقط یك كارگاه فعال در روستای «ده بهار»، این هنر - صنعت دیرینه را همچنان زنده نگه داشته است.
شاید بسیاری از مردم نام روستای ده بهار شهرستان طارم را با كوه «خرمنه سر» و غار شگفت انگیزش یا با باغ های زیتون قدیمی و زیبایش بشناسند، اما كمتر كسی است كه در میان این همه زیبایی و مناظر بكر، تنها هنر و صنایع دستی نمد مالی استان زنجان در این روستا را دیده باشد.
در دامنه كوه صخره ای و سربه فلك كشیده خرمنه سر، زن و مردی زندگی می كنند كه هنرشان بیانگر تاریخ و فرهنگ غنی مردمان این دیار و نشان دهنده شغلی به جامانده از رنج و زحمت است كه مزد زحمات دستان این نمدمالان از بین نرفتن این هنر به شمار می آید.
كربلایی رحمانعلی تنها تولید كننده نمد شهرستان طارم و استان زنجان است كه با وجود سن بالا همچنان با رنج و مشقت فراوان در پاسداشت این هنر كهن و زیبا تلاش می كند.
این پیرمرد 67 ساله هنر نمدمالی را از پدر زن خود به ارث برده و در كنار همسرش 45 سال است كه دستانش را در میان تار و پود نمد و پشم های حلاجی شده می چرخاند و با نقش و نگار و دستان توانمند و هنرمندانه خود به آن روح تازه‌ای می‌بخشد.
از كارهای نیك پیرمرد، انتقال این هنر به فرزندان و نوه هایش است كه پا به پای استادشان در تهیه و تولید نمد كوشش می كنند.
با تمام این تفاسیر هنری كه به تدریج رو به فراموشی می رود را اكنون می توان با خلاقیت و نوآوری هنرمندان و همچنین با حمایت های مسئولان در ردیف كارهای فاخر جهانی قرار داد.
رحمانعلی حنیفی هنرمند نمونه كشوری نمدمالی در این خصوص و چگونگی تولید نمد به خبرنگار ایرنا گفت: ابتدا پشم را حلاجی می كنیم، پشم حلاجی شده را در پارچه مخصوص و ضخیم نمد زنی، با طرح مورد نظر پهن كرده و روی آن با جارو آب به نسبت گرمی می ریزیم.
وی ادامه داد: پس از پاشیدن آب پارچه ضخیم را كه پشم روی آن قرار داشت، رول كرده و با كلافی آن را می بندیم و سپس بسته به ابعاد كار به كمك چند نفر آن را ورز می دهیم تا پشم ها به هم بچسبند و آن را تا شب استراحت می دهیم.
حنیفی اظهار داشت: در مرحله بعد رول را باز كرده و پارچه را بر می داریم و دوباره پشم ها را با دست ورز می دهیم تا پشم ها تبدیل به نمد شوند و در پایان برای بهتر شدن كیفیت كار و نشان دادن نظم در كار آن را بار دیگر با صابون ورز می دهیم.
این هنرمند قدیمی شهرستان طارم ادامه داد: برای تولید نمد با كیفیت عالی به طور معمول از پشم پاییزی گوسفندان استفاده می كنیم، چرا كه پشم پاییزی چسبندگی بیشتری دارد و مقاوم است.
تنها تولید كننده نمد استان زنجان در مورد رونق این صنعت در شهرستان طارم و استان زنجان اظهار كرد: زمانی در چندین روستای شهرستان طارم این هنر زیبا رونق داشت و منبع درآمد مردم روستاها بود، ولی متاسفانه اكنون این صنعت كهن بنا به دلایل مختلف رو به فراموشی است.
كربلایی رحمانعلی در خصوص احیای این هنر با ارزش بیان كرد: برای زنده نگه داشت این میراث كهن خانوادگی، شیوه تولید نمد را به فرزندان و نوادگانم آموزش داده ام تا در آینده همچنان زیبایی این صنعت كه میراث گذشتگان است، پابرجا بماند.
حنیفی با انتقاد از نبود بازنشستگی و بیمه در این حرفه گفت: نمدمالی با حمایت مسئولان و ارائه تسهیلات می تواند زمینه اشتغال و كمك اقتصادی برای خانواده ها را فراهم كند و همچنین با جذب جوانان به سمت این شغل در نهایت موجب رونق و پویایی این هنر و صنایع دستی كهن و با ارزش باشد.
او افزود: ما برای فروش مشكل داریم، اگر مسئولان برای صنایع دستی بازار فروش و نمایشگاه برپا كنند درآمد ما هم بالاتر خواهد رفت و دیگر این هنر فراموش نخواهد شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طارم نیز در این خصوص اظهار داشت: نمد مالی یكی از كهن ترین هنرهای سنتی شهرستان طارم است كه پیشینه ای طولانی دارد و زمانی بسیاری از روستاهای شهرستان در تولید نمد فعالیت داشتند.
«ابراهیم محمدی» افزود: با توجه به اینكه تولید آن راحت و مواد اولیه آن نیز در دسترس عشایر منطقه بوده، زمانی از جمله هنرهای شاخص طارم محسوب می شد و متاسفانه با توجه به فاصله گرفتن مردم از زندگی عشایری و مدرن شدن جوامع این هنر اكنون رونق چندانی ندارد.
وی ضمن اشاره به خواص درمانی نمد، بیان كرد: طرح های موسوم كه در نمد استفاده می شود برگرفته از طبیعت و فرهنگ زندگی مردم منطقه است و استفاده از این محصول نساجی سنتی می تواند در جلوگیری از درد مفاصل، دردكمر و روماتیسم موثر باشد.
این مقام مسئول در اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طارم اظهار داشت: درصدد هستیم كه با همكاری هنرمندان و با ارایه خلاقیت هایی در طراحی آن، هنر نمدمالی را احیا و رونق بخشیم.
محمدی در خصوص حمایت های دولتی از این هنر و صنایع دستی افزود دولت برای احیای صنایع دستی و همچنین ایجاد اشتغال روستایی تسهیلات قابل قبولی با بهره چهار درصد در نظر گرفته است.
به گزارش ایرنا، نمد از یك سو نماد كار و هنر دست انسان و از سوی دیگر بیانگر پیوندی اصولی و پایه‌ای بین انسان و طبیعت است كه نه تنها از لحاظ زیست محیطی هیچ گونه اثر مخربی بر طبیعت نداشته كه خواص اعجاب انگیزی نیز دارد.
نمد به سبب ویژگی‌های خاص خود در تابستان خنك و در زمستان گرم است و در صورتی كه به عنوان زیر انداز استفاده شود در درمان درد كمر و مفاصل موثر است.
بار‌ها شده برخی نیز برای درمان خار پاشنه به دكتر مراجعه كرده‌اند و نتیجه‌ای نگرفته‌اند اما با استفاده از نمد در كف كفش‌هایشان درمان شده‌اند، ماده اصلی نمد پشم گوسفند به رنگ‌های طبیعی مانند سفید و سیاه و قهوه‌ای و برای نقش اندازی آن از پشم‌های رنگ شده شیمیایی بهره می‌جویند.
شهرستان طارم با 47 هزار نفر جمعیت (حدود پنج درصد جمعیت و 10 درصد گستره استان زنجان) در شمال شرقی زنجان واقع شده و با استان‌های قزوین، اردبیل و گیلان همسایه است.
9886/8068
زنجان - ایرنا - نمد مالی هنر - صنعت برگرفته از طبیعت و میراث دیرین شهرستان طارم همچنان با دستان كربلایی «رحمانعلی حنیفی» خلق می شود تا روایتگر تاریخ و فرهنگ كهن این منطقه از استان زنجان باشد.
