مسجد؛ محور همبستگی و وحدت مسلمانان

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ مساجد در طول تاریخ همواره محل نیایش، خطابه و تجمع مؤمنان برای ابلاغ احكام، دستورها و آموزه های دینی و كاربرد آنها در زندگی روزمره بوده و به لحاظ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی نقش مهمی در همبستگی جهان اسلام ایفا كرده است.

شكل گیری مساجد و گسترش ساخت آنها در ایران همزمان با ورود اسلام بود كه پس از آن به عنوان یكی از نهادهای تاثیرگذار در زندگی مردم مطرح شد چنانكه به عنوان كانون اساسی در شكل گیری نهضت های سیاسی و اجتماعی ایرانیان در ادوار مختلف مانند قیام سربداران، نهضت مشروطه، قیام گوهرشاد و انقلاب اسلامی نقش بسیار مهمی ایفا كرد و تا به امروز نیز علاوه بر كاركردهای مذهبی به عنوان یكی از كانون های اصلاح و پرورش جوانان و مبارزه علیه استكبار جهانی مطرح است.

اهمیت و جایگاه محوری مساجد در ادوار مختلف و نقش آن در برقراری پیوند میان مسلمانان جهان باعث شد جمهوری اسلامی ایران در خرداد 1382خورشیدی و در سی امین اجلاس وزرای خارجه كشورهای عضو سازمان همكاری های كنفرانس اسلامی در تهران پیشنهاد كرد تا به دلیل اهمیت نقش مسجدها در وحدت و همدلی میان مسلمانان، روزی را به عنوان روز جهانی مسجد مشخص كنند. بنابراین شركت كنندگان در این اجلاس مصوب كردند كه 21 اوت برابر با 30 مرداد سالروز به آتش كشیدن مسجدالاقصی از طرف رژیم صهیونیستی به عنوان «روز جهانی مسجد» نامگذاری كنند.

**مسجد الاقصی؛ نماد مقاومت
شاید هنگامی كه در 1348خورشیدی مسجدالاقصی از طرف صهیونیست ها به آتش كشیده می شد به هیچ وجه فكر نمی كردند كه این عمل آنها باعث نابودی قبله اول مسلمانان نخواهد شد و اینكه نامگذاری این روز به عنوان روز جهانی مساجد سبب می شود تا این بنای تاریخی در ایجاد وحدت و یكپارچگی جهان اسلام تاثیرگذارتر عمل كند و نمازهایی باشكوه تر از طرف مسلمانان در این مسجد برپا شود.

البته جنایت های رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان به اشكال مختلف ادامه دارد كه شهرك سازی، كوچ اجباری شهروندان فلسطینی، محاصره غزه و تعرض به مسجد الاقصی نمونه هایی از آن است. هرچند نقش مسجدالاقصی به عنوان نماد مقاومت و هویت مردم فلسطین باعث شده تا تعرض به این پایگاه از طرف رژیم صهیونیستی تداوم پیدا كند زیرا این رژیم به دنبال آن است تا مسجدالاقصی را از هویت اسلامی تهی سازد.

این تعرض ها به مسجد الاقصی تاكنون باعث شروع 2 انتفاضه علیه صهیونیست ها شده است. برای بار نخست در 28 سپتامبر 2000میلادی «آریل شارون» نخست‏ وزیر وقت این رژیم به همراه تعدادی از نظامیان ارتشی وارد این مسجد شدند و با اقدام های تحریك ‏آمیزی كه انجام دادند باعث آغاز جنبشی مقاومتی موسوم به «انتفاضه الاقصی» شدند. هرچند این تعرض ها به این مسجد پس از آن نیز همچنان ادامه داشته است كه نمونه بارز آن در 24 سپتامبر 2015 میلادی همزمان با عید قربان اتفاق افتاد و جرقه «انتفاضه قدس» زده شد. در این روز وزیر كشاورزی رژیم اسرائیل به همراه شهرك‏ نشینان صهیونیست وارد مسجدالاقصی شدند اما نمازگزاران برای جلوگیری از هتك حرمت مسجد در برابر آنها مقاومت كردند.

همچنین در 2018 میلادی بار دیگر صدها شهرك ‌نشین یهودی با پشتیبانی نیروهای صهیونیستی بار دیگر به حریم مسجدالاقصی یورش بردند. بنابراین چنین یورش هایی ادامه سیاست های به راه انداختن جنگ مذهبی سازمان یافته و منظم در اراضی اشغالی است كه از طرف رژیم صهیونیستی و آمریكا مدیریت می شود تا زمینه برای تسلط كامل بر این مسجد و تقسیم زمانی و مكانی آن میان یهودیان و مسلمانان فراهم كنند.

البته نبود وحدت در جهان اسلام برای حل مسایل مختلف به ویژه مساله فلسطین به عنوان نقطه ضعف خودنمایی می كند زیرا بعضی از كشورهای عربی با تكیه بر مسایل قومیتی، سیاسی و اقتصادی به دنبال آنند برای ضربه زدن به ایران روابط خود با رژیم صهیونیستی را آشكار كنند كه این مساله بزرگترین ضربه به جهان اسلام می زند.

**جایگاه محوری مسجد در جهان اسلام
از زمان پیامبر اسلام(ص) و با بنای نخستین مسجد، این مكان مقدس در میان مسلمانان به عنوان پایگاه های آغاز شكل گیری جنبش ها و حركت های مردمی در مبارزه علیه ظلم وستم نقش تعیین كننده ای داشته است و تا به امروز ادامه دارد.

این كاركردهای مساجد را می توان در میان مسلمانان به خوبی مشاهده كرد كه یكی از نمونه های آن مسجد به عنوان تریبون تبلیغاتی حركت «اخوان المسلمین» در مصر بود. به این صورت كه پس از كشته شدن حسن البنّاء، رهبر و مرشد آنها، حكومت مركزی مصر سخت گیری های زیادی نسبت به اخوان المسلمین انجام می داد از این رو از امكانات مساجد برای تبلیغات و اشاعه افكار خود استفاده می كردند.

همچنین نمونه بارز و مشخص آن در دوره معاصر را می توان در مبارزه علیه حكومت پهلوی دید. در این دوره مساجد به عنوان یكی از عوامل مؤثر و مهم در ایجاد و شكل گیری نهضت اسلامی و زمینه ساز گسترش، تعمیق و تثبیت این جریان ها بود. در این دوره مساجد عاملی برای همبستگی جامعه شدند زیرا همه‌ قشرها از هر صنف و گروه به این پایگاه ها می‌ رفتند و از برنامه‌های آن استفاده می‌كردند كه در نهایت هم به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید. البته در جنگ تحمیلی نیز مساجد به عنوان یكی از پایگاه های جذب نیروهای رزمنده بسیجی و آموزش آنها و نیز پشتیبانی از جبهه ها نقش تعیین كننده ای داشتند.

** مساجد؛ پایگاه های مقابله با تهاجم فرهنگی
امروزه جهان اسلام به شكل های مختلف با تهاجم فرهنگی روبرو است زیرا این كار نیاز به لشگركشی و نیروهای نظامی ندارد و از نمونه های آن می توان به ترویج افكار و اندیشه‏های غیراسلامی و حتی ضداسلامی، تبلیغ افكار التقاطی، تقدس زدایی و توهین به مقدسات، سست كردن پایه‏های اعتقادی جوانان نسبت به برخی از اصول و آرمان‏ها و... اشاره كرد. تهاجم هایی كه علاوه بر نسل جوان پایه های نهادهای اساسی جوامع اسلامی همچون خانواده را نشانه رفته است.

از این رو مساجد به عنوان یكی از پایگاه های مذهبی و تبلیغاتی در مقابله با این تهاجم فرهنگی نقش بارزی ایفا می كنند. به همین سبب باید این كانون ها را با زندگی مردم به ویژه زندگی جوانان پیوند داد تا با ترویج فرهنگ استكبار ستیزی و تمسك به آموزه ها و داشته های دینی و اعتقادی جهان اسلام از خطری كه آن را تهدید می كند در امان بماند كه این مهم نیازمند آن است كه دانشمندان و روشنفكران جهان اسلام با عمومیت دادن به عقلانیت به دنبال شناخت و ارایه ساختارهای نوین تمدن اسلامی و تلاش در جهت مقبولیت عمومی آن باشند تا مساجد به عنوان یكی از اركان اصلی این دین جایگاه خود را حفظ كند.

هرچند مساجد به عنوان نهادهای سنتی در جوامع اسلامی شناخته می شوند اما ارایه كاركردهای مثبت و متناسب با نیاز روز می تواند این پایگاه را همسطح با رسانه های مدرن و چه بسا پیشروتر معرفی كند زیرا در این مكان ها امكان ارتباط مستقیم و دریافت بازخوردهای فوری و تاثیرهای آن برای مخاطب وجود دارد از این رو می توانند به عنوان نقطه اتكا و مركز ثقل سازماندهی جوامع اسلامی و وحدت آنها به ایفای نقش بپردازند و بنیان های اساسی یك تمدن نوین اسلامی را پایه ریزی كنند.

پژوهش9370**2002**9131