تجهیزات كافی برای پایش لرزه ای دماوند نداریم

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، سازمان مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی امروز (دوشنبه) میزبان شماری از زلزله شناسان، زمین شناسان و متخصصان آتشفشان و همچنین مسئولان منطقه ای از دماوند بود كه با توجه به سیل اخیر منطقه گزنك امكان فعال شدن آتشفشان دماوند را بررسی كردند‌.
رویداد این سیل در هفته اول شهریور ماه شایعات فراوانی را مبنی بر فعال شدن دماوند رواج داده است، با وجود این كارشناسان معتقدند تاثیر تغییر اقلیم و افزایش دما را بر رویداد سیل نباید نادیده گرفت.
دكتر علی مرادی رئیس مركز لرزه نگاری كشور اولین سخنران این نشست علمی به اهمیت زلزله شناسی آتشفشان اشاره كرد و اظهار داشت: پایش دماوند به دلیل وجود مراكز جمعیتی بزرگ و تاسیسات مختلف نزدیك آن از جهات مختلف لرزه ای، جی پی اس و ژئوشیمی مهم است و تجربه دیگر كشورها نیز نشان داده است كه امكان بررسی و پایش تغییرات ممكن است.
وی ادامه داد: منطقه دماوند روی گسل مشاء و قله در استان مازندران واقع است، هر چند سازمان زمین شناسی چند گسل دیگر نیز در این منطقه ثبت كرده است‌. در این منطقه زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی داریم و زمین لرزه كمتر از بزرگی 3 ریشتر ثبت نشده است.
استادیار گروه فیزیك زمین مركز ژئوفیزیك دانشگاه تهران در مورد ایستگاه های سنجش زمین لرزه در دماوند گفت: یك ایستگاه فعال نزدیك دماوند داشتیم كه اخیرا به دلیل استفاده نادرست كوهنوردان تخریب شد و نزدیك ترین ایستگاه ما بیش از 30 كیلومتر با قله فاصله دارد.
وی به رویدادهای مشابه سیل اخیر گزنك و رواج شایعات در مورد فعال شدن آتشفشان دماوند اشاره كرد و گفت: هر بار بحثی در این زمینه داغ می شود، بر ضرورت افزایش ایستگاه ها نیز تاكید می كنند ولی هیچ اقدامی نمی شود. موسسه ژئوفیزیك حتی اعلام كرده است كه آمادگی راه اندازی یك ایستگاه پایش آنلاین را دارد و از مراكز مختلف مانند وزارت علوم و وزارت راه و سازمان زمین شناسی درخواست كمك كردیم كه بی نتیجه ماند؛ در نهایت طرحی را با پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی داریم كه اگر نتیجه دهد می توانیم 110 دستگاه دائمی در اطراف قله نصب كنیم.
دكتر مرادی با اشاره به پایش زلزله های سال های 85 تا 86 در منطقه دماوند گفت: این بررسی نشان می دهد بیشترین لرزه خیزی وابسته به گسل مشاء است، ولی نزدیك دماوند هم فعالیت هایی وجود دارد كه فقط با داشتن تجهیزات گسترده و پراكنده پایشی می توان آن را تشخیص داد.
وی با اشاره به تحقیق دو دانشجوی موسسه ژئوفیزیك نیز گفت: این تحقیق به ما نشان داد در اعماق 3 تا 4 كیلومتری در جنوب غرب دماوند توده ای وجود دارد و وجود این توده با روش های مختلف ثابت شده است، با اینكه می دانیم این توده داغ وجود دارد و فعل و انفعالات از جمله تصاعد بخار گوگرد و آبگرم هم آن را ثابت می كند نمی توانیم بگوییم این مخزن در حال بالا آمدن هست یا خیر و یا در حال سردشدن و خیر زیرا تجهیزات كافی در این زمینه نداریم و تحقیقات مكفی انجام نشده است.
رئیس مركز شبكه لرزه نگاری كشور خاطرنشان كرد: شبكه پایشی از هر پارامتری مختص دماوند باید داشته باشیم و این امر به دلیل اهمیت منطقه دماوند و نزدیكی به پایتخت ضروری است.

**پوسته زمین در ایران هر سال 22 میلی متر جمع می شود
رئیس اداره ژئودزی و ژیودینامیك سازمان نقشه برداری نیز در این نشست گزارشی از وضعیت ریخت شناسی و تكتونیك دماوند ارائه داد و گفت: ایران از لحاظ تكتونیكی بین دو صفحه عربی و اوراسیا قرار دارد و صفحه عربی فشار زیادی به ایران وارد می كند.
دكتر حمیدرضا نانكلی ادامه داد: كشور ما شاهد پدیده های مختلف تكتونیكی و غیرتكتونیكی است كه بخشی از آن به دلیل همین فشار روی می دهد.
وی در ادامه به وضعیت پایش پوسته زمین در منطقه دماوند اشاره كرد و اظهار داشت: ما ۱۳۰ ایستگاه جی پی اس از سال ۸۳ در منطقه فعال كرده ایم كه وضعیت پوسته را رصد می كنند.
عضو كارگروه ملی مخاطرات زلزله، لغزش لایه های زمین، ابنیه، ساختمان و شهرسازی با اشاره به داده های دستگاه های جی پی‌اس در دماوند گفت: این مشاهدات پایش شده و یافته ها نشان دهنده تغییرات شكلی روی پوسته منطقه دماوند هستند، در مناطقی كه شبكه جی پی اس تراكم بهتری دارد مانند شمال غرب دماوند یا منطقه البرز با دقت بهتری می توان داده ها را تحلیل كرد.
به گفته وی، محاسبات جدید نشان می دهد پوسته زمین در ایران به دلیل فشار صفحه عربی هر سال ۲۲ میلی متر جمع می شود و در منطقه البرز بخشی از نرخ لغزش گسل ها و كوتاه شدگی پوسته به همین دلیل است.
دكتر نانكلی از اندازه گیری های دقیق در دماوند خبر داد و گفت: بر اساس این اندازه گیری ها ارتفاع قله ۵ هزار و ۶۱۰ كیلومتر و دهانه قله ۱۵۰ در ۱۵۰ به عمق ۲۷ متر است.
وی ادامه داد: همچنین نصب یك شبكه موقت را طراحی كردیم كه فقط برای قله دماوند باشد و داده های آن را در سال های ۹۱، ۹۲، ۹۴ و ۹۶ تحلیل كرده ایم.
این كارشناس زمین شناسی گفت: یافته های مطالعات نشان داد تغییرات حركتی در دماوند داریم ولی میزان دقیق آن را نمی دانیم.
وی همچنین با اشاره به برآیند كلی بر اساس مطالعات اولیه نیز گفت: یك ایستگاه در منطقه پلور داریم كه داده های آن از سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ نشان می دهد دماوند به سمت شمال شرق در حال حركت است و در ارتفاع هم ۳ میلی متر بالاآمدگی داشته است.
دكتر نانكلی با اشاره به انجام یك تحقیق دانشجویی بر اساس تكنیك تداخل سنجی راداری نیز گفت: بر اساس این مطالعه منطقه دماوند حدود ۵ میلی متر در قسمت شرقی و حدود ۳ تا ۴ میلی متر نشست داشته است.
وی نتیجه گیری كرد: از جهت تغییرات پوسته ای می توان گفت تغییرات معنی دار و غیرطبیعی در خود قله مشاهده نكرده ایم، ولی باید مستمر پایش شود و ایستگاه های لرزه نگار، شتاب نگار و جی پی اس در دماوند نصب شود تا از تحلیل داده های دقیق و چندحوزه ای بتوانیم وضعیت تغییرات پوسته ای در دماوند را بررسی كنیم.

علمی**9157*2017