به گزارش ایرنا هر ساله آیین های عزاداری حسین بن علی(ع) با عنوان رسوم عاشورایی در مناطق مختلف ایران اسلامی برگزار می شود و مردم در گوشه و كنار شهرهای بزرگ و كوچك به سوگ سالار شهیدان دشت كربلا می نشینند و خود را شریك حزن و اندوه حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) می‌دانند.
آیین‌های باشكوه عزاداری به فراخور فرهنگ و شیوه‌های مرسوم هر منطقه و استان متفاوت است و در این آیین ها می توان جلوه‌های خاص و معنا داری را از حركت عاشورا مشاهده كرد.
عزاداری سید و سالار شهیدان از روزگاران قدیم تاكنون همراه با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شده كه در این میان آیین سقایی همدان، به مدد عاشقان امام حسین (ع) تا امروز زنده مانده و سند محكمی بر توجه دارالمومنین همدان به حفظ اصالت ها و آیین های مذهبی است.
آیین سقایی یكی از قدیمی ترین نوع عزاداری در همدان به شمار می آید كه در آن عزاداران با زمزمه های یا حسین (ع) و یا ابوالفضل (ع) ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت علیه السلام نشان می دهند.
آیین دیرینه سقایی همدان به همت میراث فرهنگی همدان در لیست آثار ملی و همچنین در میراث معنوی كشور به ثبت رسیده است.
اولین هیات سقا‌های همدانی به همت مرحوم سید احمد روح بخش در سال 1277 در همدان تاسیس شد كه با كمك مرحوم كربلایی ابوالقاسم سقا، هیات سقایی عباسیه جولان را كه اولین هیات سقایی در همدان است را پایه گذاری كردند.
گفته شده است، روز عاشورا در كربلا آوردن آب برای حرم امام حسین (ع) و یارانش بر عهده حضرت ابوالفضل العباس (ع) گذاشته شده بود به همین دلیل مردان سقا پوش همدانی در شیوه سقایی خود را پیرو و مرید ابوالفضل العباس (ع) می‌دانند.
** اجرای آیین سقایی با پیراهن‌های مشكی
در هیات سقا‌های همدان مردان با خلوص نیت و فروتنی لباس‌های سیاه و گل اندود بر تن می كنند و در حالی كه پا برهنه هستند با خواندن ذكر مصیبت خیابان‌های همدان را طی می‌كنند.
مریدان امام حسین (ع) در روزهای تاسوعا و عاشورا در بین عزاداران حركت كرده و گلاب و آب را به یاد لبان تشنه و شهدای دشت كربلا در بین عزاداران توزیع می كنند، بسیاری از مردم برای گرفتن حاجت و یا ادای نذر هر سال به مراسم این سقاها می‌آیند.
سقایان از معدود دسته های عزادار هستند كه هنوز لباس آیینی به تن می‌كنند و به گفته یكی از پیران سقا لباس سقایی در اصل 75 قلم بوده كه با گذشت زمان اقلامی از آن حذف شده و امروز رخت سقایی اقلام خاصی را در برمی گیرد.
و اما لباس سقاها پیراهن بلندی كه تا زیر زانو می‌آید كه دست و پا گیر نبوده و كار برداشتن آب و حمل كردن مَشك به آسانی انجام شود و سرپوش كه برای مردان جوان لچك است و برای پیران دستاری كوچك به قدر چهار یا پنج دور كه به سر می‌پیچد و شالی بلند كه بر گردن می‌آویزند.
سقاها در روز عاشورا سر و روی و سینه و دوش خود را از گلی كه متبرك به خاك كربلا است گل مال می كنند.
پیش از پوشیدن رختسقاها ، در این هیات شوری برپاست به طوری كه افراد پیری كه زودتر لباس پوشیده اند دیگران را یاری می‌دهند تا رخت را به آداب بپوشند، زیرا پوشیدن این رخت آدابی خاص دارد.
برای پوشیدن رخت عزا ابتدا وضو می‌گیرند، بسم الله می‌گویند، صلواتی می‌فرستند و سپس پیراهن می‌پوشند، لچك می‌بندند و شال را چند دور بر گردن می‌پیچند.
سقایان اهل سینه و زنجیر زدن نیستند و از آن دوری می كنند، تنها چند پرچم بزرگ در جلوی دسته عزاداری برمی گیرند چراكه بزرگان سقا علامت كشی را قبیح می‌دانند و برای آن كراهت قائل هستند.
** كشكول بر دست پیران و بزرگان سقا
پیران و بزرگان سقا كشكول بر دست و آنان كه جوان ترهستند جامی برنجی و یا مسی به دست می‌گیرند، در روز عاشورا كاسه ها و كشكول ها پر از سیب‌های سرخ می‌شود و این سیب‌ها نذر كسانی است كه به مراد خود دست یافته و نذرشان پذیرفته شده است.
سادات بر شاخك سیب های سرخ تكه پارچه‌های سبز می‌بندند و شالی سبز می‌اندازند و برای عزاداری آماده می شوند.
پس از آماده شدن گروه، دسته عزای سقایی به 2 قسمت تقسیم شده و هر قسمت در 2 صف به موازات یكدیگر گام بر می‌دارند.
هیات سقاها پس از پایان عزاداری روز تاسوعا به بازار می‌روند، نماز را در مسجد جامع می‌خوانند و به عباسیه و یا حسینیه باز می‌گردند و روز عاشورا نیز عزاداری آنها به همین منوال ادامه می‌یابد.
هنگام نماز ظهر نیز در نزدیكی مسجد در خیابان می‌نشینند و نماز می‌خوانند چراكه برای یك سقا هیچ چیز مهمتر از ترك محرمات و انجام واجبات نیست.
روز عاشورا نیز پس از بازگشت از برگزاری آیین عزاداری به عباسیه بزرگ خطیب سقایان بر منبر رفته و همه سقایان در گذشته را یاد می‌كند و اللهم واغفره می‌گوید و تمام سقایان الهی آمین می‌گویند و مجلس با فاتحه و صلوات بر روان در گذشتگان به پایان می‌رسد.
** برپایی آیین سقایی توسط هیات زینبیه همدان
هیات زینیبه همدان از جمله هیات هایی است كه از سالیان گذشته همزمان با سوگواری سید و سالار شهدا آیین سقایی را به شیوه و روشی خاص برگزار می كنند.
مسئول هیات زینبیه همدان با اشاره به اینكه این هیات آیین سقایی را برپا می‌دارد و پیرغلامان و جوانان این هیات لباس سقایی بر تن می‌كنند گفت: سقاها لباس مشكی بر تن كرده و شال مشكی را روی دوش خود می‌اندازند و سربندی را كه نام آن لچك است بر سر می‌زنند.
علی اصغر افلاكیان افزود: سقاها ذكر مخصوص خود را دارند و در سوگ حضرت عباس (ع) ذكر‌های ویژه‌ای را می‌خوانند و این ذكر‌ها در 2 بند بوده و به صورت محزون از زبان سقاها خوانده می‌شود
وی با بیان اینكه هیات زینبیه از سال 1310 فعالیت می‌كند گفت: عزاداری این هیات از شب‌های اول محرم شروع می‌شود و هر شب به بازدید سایر هیات‌ها می‌روند و در آنجا عزاداری می‌كنند.
وی ادامه داد: در شب های بعد نیز هیات‌های دیگر به همان سبك سقایی به هیات زینبیه می‌آیند و در كنار هم به سوگواری و عزاداری مشغول می شوند.
افلاكیان اظهار داشت: در ابتدای هیات، بزرگان و سید‌ها می‌ایستند و در انتها جوانان سقا پوش می‌ایستند و با خواندن ذكر‌های مخصوص و حزن انگیز به عزاداری می‌پردازند و بر سینه می‌زنند.
وی بابیان اینكه جوانان بسیاری عضو این هیات هستند افزود: جوانان ادامه دهنده راه گذشتگان هستند و برای حفظ این آیین می‌كوشند و ما خود را جدا از جوانان نمی‌دانیم و جوانان سقا پوش همدان علمدار سقای دشت كربلا هستند.
افلاكیان گفت: سقایی از آیین‌های كهن و ماندگار همدان است كه سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده و نمونه كاملی از عزاداری برای سرور و سالار شهیدان و سقای دشت كربلا حضرت ابوالفضل (ع) است.
هرچند بسیاری از آداب و رسوم عزاداری امام حسین (ع) از گذشته تاكنون هنوز اجرا می‌شود و با وجود كمرنگ شدن برخی رسوم، عزاداری سید و سالار شهیدان در استان همدان همچنان رنگ و بوی عمیق تری به خود گرفته است و مردم با شركت در این آیین ها ارادت خود را به امام حسین (ع) و یاران باوفایش ابراز می كنند.
2087*9896
همدان - ایرنا - مردم دارالمومنین همدان در روزهای تاسوعا و عاشورا و همچنین سومین روز از شهادت سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) با آیین دیرینه سقایی جلوه هایی ویژه از این ایام حزن و اندوه را به نمایش می گذارند.
