به گزارش ايرنا، اگر در گذشته به دليل نبود دانش و فناوري مي گفتيم؛ «آب دريا را اگر نتوان كشيد، هم به قدر تشنگي بايد چشيد» اكنون با پيشرفت فناوري و شيرين سازي آب شور، مي توان به قدر نياز، آب از دريا كشيد.
هرمزگان از جمله استان هايي است كه در طول دو دهه اخير كمترين بارندگي به خود ديده و رفته رفته منابع زير زميني و سطحي آن رو به خشكي و پايان مي رسد و در حالي كه در كنار دريا قرار گرفته با بحران شديد خشكسالي دست به گريبان است.
نياز روز افزون به منابع آبي، خشكسالي هاي پياپي كشور در سال هاي گذشته ناشي از كاهش بارندگي و افت حجم ذخيره آب پشت سدها، برداشت بي رويه آب سفره هاي زير زميني موجب ممنوع شدن برداشت آب از دشت ها از جمله استان هرمزگان شده و تغيير اقليم تدبير ديگري را مي طلبد.
البته در چنين شرايطي مشاركت مردم در برنامه ريزي و مديريت منابع آب، استفاده از روش هاي نوين آبياري و آبياري قطره اي، جلوگيري از اتلاف آب و تغيير الگوي كشت توسط كشاورزان از مهمترين عوامل تاثيرگذار در مديريت منابع آب است.
**بهره گيري از آب شيرين كن ها به جاي آب هاي سطحي و چاه
مجموعه عوامل ياد شده مسوولان نظام را به فكر چاره انديشي انداخت و شوراي عالي آب كشور، سياست نمك زدايي آب دريا با بهره گيري از آب شيرين كن ها را به عنوان يكي از راهكارهاي موثر انتخاب كرد.
بهره گيري از آب شيرين كن ها در برنامه ششم توسعه كشور پيش بيني شده و بر اساس آن حداقل 30 درصد آب مورد نياز شهرهاي ساحلي بايد با استفاده از آب شيرين كن ها تامين شود و دولتمردان كه اجرايي كردن اين برنامه را از مدت ها قبل آغاز كرده بودند، در سال هاي اخير به آن شتاب داده اند.
آب شيرين كن يك ميليون متر مكعبي بندرعباس از مهمترين اين طرح ها است كه براي تامين آب مورد نياز صنايع، شرب و كشاورزي استان هاي هرمزگان، كرمان و يزد، كلنگ آن در سال 92 به زمين زده شد.
مجري طرح آب شيرين كن بندرعباس در اين باره مي گويد: چند محموله وسايل مورد نياز آب شيرين كن از كشورهاي خارجي خريداري شده كه برخي از آنها به محل كارگاه آورده شده و برخي ديگر هنوز در گمرك بندرعباس است.
امير پاشا زنجاني نسب اظهار داشت: برخي وسايل كه امكان تهيه و توليد آنها در داخل وجود داشت خريداري شده و براي ايجاد رقابت در اتمام طرح، پنج پيمانكار به صورت همزمان مشغول كار هستند تا مرحله نخست طرح كه شامل 200 هزار متر مكعب مي شود را براي ارديبهشت سال 98 آماده كنند.
وي ادامه داد: اجراي چنين طرح هايي با هزينه اي افزون بر 160 ميليون يورو انجام مي شود و در اين طرح هزينه هاي اضافه هم تحميل شده و خواهد شد كه به همين دليل نمي توان هزينه قطعي اعلام كرد.
رييس هيات عامل صندوق توسعه ملي هم دراين خصوص اظهار داشت: اين صندوق در راستاي سياست هاي مقام معظم رهبري و دولت بايد منابع خود را براي پشتيباني از بخش خصوصي به كار گيرد.
مرتضي شهيد زاده افزود: پشتيباني از اين طرح تا سقف 500 ميليون دلار پيش بيني شده كه تا كنون 300 ميليون دلار براي آن اختصاص يافته و انتظار مي رود مشكل آب بخشي از هرمزگان و فلات مركزي كشور را حل كند.
او اضافه كرد: اجراي اين طرح اثبات مي كند مي توان مشكل كم آبي كشور را با بهره گيري از نعمت هاي خدادادي موجود در مرزهاي كشور و به كارگيري توان داخلي، برطرف كرد.
معاون هماهنگي امور عمراني استاندار هرمزگان گفت: اكنون موضوع سهم 30 درصدي هرمزگان از آب شيرين كن يك ميليون متر مكعبي بندرعباس به مرحله مكتوب رسيده و پيش نويس توافق نامه امضا شده و در حال پيگيري بخش هاي اجرايي و فني آن هستيم.
رضا مدرس اظهار داشت: مرحله نخست اين آب شيرين كن بهمن 97 آماده توليد آزمايشي خواهد شد و اميد مي رود بتوان سهم هرمزگان را در همين مقطع برداشت كرد.
** توليد آزمايشي آب شيرين كن بندرعباس
عمليات اجرايي طرح ملي شيرين سازي و انتقال آب خليج فارس (آب شيرين كن يك ميليون مترمكعبي بندرعباس) با عنوان طرح ملي «ساقي كوثر» با هدف تامين بخشي از نياز آب صنعت، كشاورزي و شرب استان هاي هرمزگان، كرمان و يزد از سال 92 آغاز شده است.
مديرعامل شركت آب و فاضلاب شهري هرمزگان در اين باره گفت: در راستاي تامين آب شرب، آب شيرين كن 100 هزار متر مكعبي بندرعباس كه از پنج سال پيش عمليات اجرايي آن آغاز شده بود در شهريور امسال پس از انجام مراحل اوليه، وارد توليد آزمايشي شد.
امين قصمي اظهار داشت: دو هزار و 600 ميليارد ريال براي توليد 20 هزار متر مكعب آب شيرين در شبانه روز از اين آب شيرين كن هزينه شده است.
وي ياد آور شد: بندرعباس از نظر تامين آب شرب، يكي از شهرهاي بحراني كشور است و اكنون آب در دسترس براي شُرب در اين شهر، يك هزار و 650 ليتر برثانيه است كه در سال گذشته دو هزار و 100 ليتر بر ثانيه بود.
قصمي تصريح كرد: كمترين نياز آب شرب در دسترس براي شهر بندرعباس دو هزار و 550 ليتر بر ثانيه است تا بتوان تمام نياز آبي را به صورت 24 ساعته تامين كرد.
استاندار هرمزگان نيز با اشاره به رويكرد تامين آب شرب بندرعباس از طريق آب شيرين كن ها، گفت: در اين راستا ضمن راه اندازي آب شيرين كن 100 هزار متر مكعبي، از ظرفيت آب شيرين كن مشترك استان هاي هرمزگان، كرمان و يزد نيز براي تامين پايدار آب شرب بندرعباس استفاده خواهد شد.
فريدون همتي توضيح داد: بر اين اساس به طور جدي پيگير تكميل اين آب شيرين كن ها در هرمزگان هستيم و سرعت كار بايد افزايش و موانع انجام امور برطرف شود.
وي ياد آور شد: اجراي اين پروژه هاي بزرگ از جمله پروژه آب شيرين كن به همراه 10 طرح ديگر مورد حمايت صندوق توسعه ملي بوده و مي تواند در هرمزگان و حتي كشور روحيه نشاط و اميد ايجاد كند.
استاندار هرمزگان تصريح كرد: با توجه به شرايط آبي حاكم در استان تغيير الگوي كشت ضروري است و بايد به سمت توسعه كشاورزي گلخانه اي در راستاي كاهش مصرف آب حركت كنيم.
همتي ادامه داد: امسال با وجود خشكسالي و كمبود منابع آب، به دليل در اولويت قرار گرفتن اين موضوع در برنامه هاي استان و تخصيص اعتبارهاي مناسب و همچنين همراهي خوب مردم در رعايت صرفه جويي، با مشكل چنداني در زمينه تامين آب مواجه نشديم.
** عملكرد منفي سه ميليارد متر مكعبي آب هاي زير زميني هرمزگان
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان نتيجه 17 سال خشكسالي اين استان را عملكرد منفي سه ميليارد متر مكعبي در آب هاي زير زميني اعلام كرد و گفت: امسال نيز بيش از 400 تا 500 ميليون متر مكعب عملكرد منفي آب در اين استان داريم كه با توجه به برنامه اي كه با جهاد كشاورزي، نظام صنفي و خانه كشاورز ارائه شده بايد به سمت كشت هايي با مصرف آبي كمتر برويم.
هوشنگ ملايي افزود: در سال جاري 185 ميلي متر متوسط بارندگي در استان هرمزگان داشته ايم و در واقع ميزان بارش از متوسط كشوري حدود 40 درصد پايين تر بوده است.
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان افزود: جهاد كشاورزي از آبياري تحت فشار براي كشاورزان به ويژه در ميناب استفاده مي كند، زيرا بر اساس برنامه هاي ارائه شده به دنبال كاهش 20 درصدي كشت زراعي و كاهش برخي كشت ها مانند هندوانه و ذرت هستيم.
ملايي گفت: امسال كاشت برخي از گونه ها مانند گندم و كلزا با توجه به نياز كشور و مصرف آب، كمتر در دستور كار قرار دارد و در بخش كشت هاي جاليزي نيز براي هماهنگي با ديگر استان ها در تلاش هستيم تا مازاد توليد نداشته و محصول دچار افت قيمت نشود.
به گفته وي، در صورت تعادل در توليد و مصرف مي توان مشكلات كشاورزان را كاهش و مديريت خوبي در بخش اقتصادي كشور را شاهد بود.
اين مسوول گفت: اكنون سد سرني در حال آبگيري و سد گابريك نيز در دست احداث است كه با استفاده از آنها تحول مناسبي در حوزه آب و رونق كشاورزي استان ايجاد خواهد شد.
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان گفت: مطالعه بر روي 10 رودخانه اين استان در حال انجام است و به دنبال اين هستيم كه از ظرفيت بخش خصوصي و دولتي براي احداث آنها استفاده كنيم.
ملايي ابراز داشت: استان هرمزگان در مديريت آب هاي سطحي نسبت به ميانگين كشوري مقداري عقب است كه در تلاش هستيم اين عقب ماندگي را جبران كنيم.
**كاهش منابع آبي هرمزگان
سدهاي استقلال ميناب، شميل، نيان و جگين از جمله مهم ترين و اصلي ترين سدهاي هرمزگان است كه حجم ذخيره آب در آن ها مناسب نيست و به كمترين ميزان موجودي رسيده اند.
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان با اشاره به بحران كم آبي در اين استان گفت: به علت كاهش بارندگي، اكنون ميزان آب موجود در سدهاي استان بسيار كم است.
هوشنگ ملايي افزود: سد استقلال ميناب با ظرفيت 240 ميليون مترمكعب، فقط هفت ميليون مترمكعب آب قابل استفاده دارد كه اين حجم از آب سد تقريبا حجم مرده محسوب مي شود و به طور عادي قابل استفاده نيست.
وي ادامه داد: حجم سد نيان و شميل كه مخزن مشترك دارند، 98 ميليون مترمكعب است كه متاسفانه به علت كاهش بارندگي اكنون سد نيان به طور كامل خشك شده و سد شميل تنها تا چند روز ديگر آب دارد.
ملايي ياد آور شد: سد جگين نيز با ظرفيت 210 ميليون مترمكعب اكنون 110 ميليون متر مكعب آب دارد كه آب آشاميدني مردم شهرستان جاسك و بخشي از شهرستان بشاگرد را تامين مي كند.
وي اظهار داشت: اكنون نياز آبي شهرهاي بندرعباس و بندر خمير دو هزار و 100 ليتر بر ثانيه است كه از 44 حلقه چاه اضطراري در همسايگي سدهاي شميل و نيان تامين مي شود.
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان تصريح كرد: ميزان ورودي سدهاي استقلال ميناب و شميل و نيان 100درصد كاهش يافته است.
ملايي ادامه داد: در سال هاي اخير كاهش بارندگي موجب كاهش سطح آب هاي زيرزميني و خشك شدن چاه هاي بسياري شده كه در چنين شرايطي مشاركت مردم در برنامه ريزي و مديريت منابع آب، استفاده از روش هاي نوين آبياري و آبياري قطره اي، جلوگيري از اتلاف آب و تغيير الگوي كشت توسط كشاورزان از مهمترين عواملي است كه در مديريت منابع آب موجود مهم و اثر گذار است.
**پلمپ 147 حلقه چاه غيرمجاز در هرمزگان
شور شدن، تغيير كيفيت آب، فرونشست زمين و تحميل خسارت هاي جبران ناپذير به زيرساخت ها و در نهايت تخليه مناطق روستايي و مهاجرت به سوي شهرها به سبب كمبود آب، از جمله مهمترين پيامدهاي برداشت هاي بي رويه است.
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان گفت: با پلمپ 147 حلقه چاه غيرمجاز در استان از ابتداي امسال تاكنون، از برداشت غيرمجاز سالانه شش ميليون و 300 هزار مترمكعب آب زيرزميني جلوگيري شد.
ملايي اظهار داشت: اين چاه هاي غيرمجاز در شهرستان هاي پارسيان، حاجي آباد، ميناب، بستك و جاسك پلمپ شده اند و اين كار در راستاي اجراي طرح احيا و تعادل بخشي منابع آب زيرزميني و جلوگيري از تشديد افت منابع آب زير زميني انجام شده است.
**اجراي برنامه هاي مديريت بحران در سدهاي هرمزگان
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان گفت: با توجه به اين كه پيش بيني كمترين ميزان بارش در پاييز پيش رو است، مطالعات و برنامه هاي مديريت بحران و پدافند غير عامل در تمام سد هاي استان اجرايي مي شود.
ملايي در اين زمينه افزود: اكنون كه نيمه اول سال به پايان رسيده سدهاي استان هيچ گونه آورده اي براي تامين آب بخش كشاورزي و شرب نداشته اند.
مديرعامل شركت آب منطقه اي هرمزگان ادامه داد: تاخير در انجام پروژه آب شيرين كن بندرعباس به معناي ايجاد جايگزين براي تامين آب بندرعباس بود كه از جمله واجب ترين مسائل است، زيرا ممكن است تنش هاي اجتماعي هم به همراه داشته باشد.
** كاهش 12.5 ميليارد متر مكعبي آب در كشور
مديركل دفتر مديريت بحران و پدافند غيرعامل شركت مديريت منابع آب ياد آور شد: متوسط بارش كشور تا چند روز گذشته نسبت به سال قبل 27 درصد كاهش يافت و نسبت به دراز مدت آمار 48 ساله، 31 درصد كاهش ايجاد شده اما در استان هرمزگان ميزان خشكسالي و كمبود بارش بالاي 68 درصد است كه آثار زيانبار بزرگي در استان به همراه خواهد داشت.
سيف الله آقابيگي در سفر اخير به بندرعباس افزود: هرمزگان به دليل خشكسالي هاي مداوم و كمبود بارش، بيشترين درگيري را با مقوله خشكسالي دارد و سدهاي اين استان بر خلاف سال آبي گذشته تنها يك ميليون متر مكعب آورده داشته و غير از سد استقلال ميناب، شميل و نيان هيچ نقطه اي ديگري در كشور چنين شرايط بحراني ندارد.
مديركل دفتر مديريت بحران و پدافند غيرعامل شركت مديريت منابع آب ايران گفت: 12ميليارد و 500 ميليون متر مكعب امسال در كشور كاهش آب داريم كه در همسنجي با پارسال به طور كلي حدود 33 درصد شرايط را سخت مي كند.
آقابيگي اظهار داشت: ميزان ذخيره مخازن آبي سدها در سال 96-97 حدود 110 ميليون مترمكعب است اما در حال حاضر حداكثر اين ذخيره به 15 ميليون مترمكعب رسيده است.
وي ادامه داد: البته ذخيره آب در كشور نيز كمتر خواهد شد و بر پايه پيش بيني ها، سال پيش رو با مشكلات بيشتري رو به رو هستيم.
مديركل دفتر مديريت بحران و پدافند غيرعامل شركت مديريت منابع آب ادامه داد: تا پايان پاييز سال جاري بارندگي ها در كمترين ميزان خواهد بود و اين يعني راهكارهاي مديريتي در اين زمينه براي تدوام خدمات رساني بايد قوي تر باشد.
اين مسوول تدوين برنامه هاي پدافند غيرعامل را راهكار مديريت منابع آب و خشكسالي دانست و اظهار داشت: با توجه به تغييرات اقليم و فرايندي كه به دنبال آن در منطقه و جغرافيا با عنوان خشكسالي به وجود آمده ايجاد مركز مديريت بحران يكي از ضروري است.
20 سال خشكسالي و كم آبي موجب خشك شدن 365 حلقه چاه آب آشاميدني، 18 دهنه چشمه و قنات، 100 حلقه چاه و كاهش آب 135 حلقه چاه در هرمزگان شده است.
استان هرمزگان در كرانه آب هاي خليج فارس و درياي عمان يك ميليون و 600 هزار نفر دارد.
6048 /2094
بندرعباس - ايرنا - «با دهان تشنه مُردن بر لب دريا خوش است» اما مردم هرمزگان كه خشكسالي و بي آبي چندين ساله را تجربه كرده اند، اين باور عارفانه را قبول ندارند و آب شيرين كن بندرعباس پا به ميدان گذاشته تا بگويد؛ «با دهان تشنه مردن بر لب دريا خوش نيست.»
