به گزارش یوروآسیا، براساس مركز مطالعات مانیتورینگ آسیای مركزی در قزاقستان، با نگاهی به اختلافات آبی میان كشورهای منطقه احتمال جنگ میان دو و یا چند كشور برمسئله بحران آب وجود دارد.
پیش از این در زمان حكومت اتحاد شوروی، دو كشور تاجیكستان و قرقیزستان با داشتن منابع آبی فراوان در فصول تابستان كمبود آبی كشورهای دیگر از جمله قزاقستان، تركمنستان و ازبكستان را تامین می كردند و در مقابل در فصول زمستان مبادله انرژی به صورت عكس انجام می شد، اما در حال حاضر چنین توافقی میان كشورهای آسیای مركزی برقرار نیست و برخی از كشورها از كمبود شدید آب در رنج هستند.
علاوه بر این در نبود توافق تامین آبی میان كشورهای آسیای مركزی، مشكلات دیگری مانند رشد جمعیت و استفاده غیرمسئولانه و غیرمنطقی برخی از كشورها باعث تشدید مشكلات آبی منطقه شده است.
از سال 2000 تاكنون منطقه آسیای مركزی با رشد جمعیت 10 درصدی مواجه بوده و تركمنستان در كنار دیگر كشورهای این منطقه به عنوان بی كفایت ترین كشور در مصرف آب در جهان شناخته شده است. هم اكنون میزان مصرف آب در كشور تركمنستان 13 برابر بیشتر از آمریكا اعلام شده است.
سلطان علی اف مدیر مركز مطالعات مانیتورینگ آسیای مركزی در قزاقستان براین باور است كه چاره ای جز مذاكره میان كشورهای منطقه وجود ندارد و نباید برخی از كشورها به دلیل داشتن منابع آبی فراوان دیگر كشورها را تحت فشار قرار داد.
به گفته سلطان علی اف، در حال حاضر كشورهای تاجیكستان و قرقیزستان از منابع فراوان آبی خود به عنوان كارت برنده ای برای تحت فشار قراردادن كشور ازبكستان استفاده می كنند.
رافائل ستاروف دیگر تحلیلگر قزاقستانی معتقد است مذاكرات طرفین میان كشورهای آسیای مركزی هم اكنون به بن بست خورده و احتمال توافق میان طرفین برای برطرف شدن اختلافات و بحران آبی بسیار كم است.
به گفته ستاروف، برخلاف تلاش برای رسیدن به توافق میان طرفین، برخی از كشورها راهبردی را دنبال می كنند كه نتیجه ای جز بالاگرفتن بیشتر تنش در منطقه و بیابان زایی و قحطی در برخی از دیگر كشورها نخواهد داشت.
براساس نظرات ستاروف، پیش ازاین نیز در زمان اتحاد شوری برای پایین آوردن قیمت پنبه در این حوزه، دیگر كشورهای حوزه دریای آرال تماما نابود شدند. بنابراین، با در نظر گرفتن چنین شرایطی امروزه حل نكردن بحران اختلافات آبی نه تنها تاثیر اقتصادی بر منطقه خواهد داشت بلكه برای محیط زیست آسیای مركزی نیز بسیار زیان آور است.
در سال 2016 سازمان منابع جهانی نقشه‌ای منتشر كرد كه نقشه بحران آب كشورها نامیده شد و در آن كمبود آب سالم را در كشورهای مختلف جهان مقایسه می‌كرد. این نقشه به روشنی نشان می‌دهد كمربند (مغلی-عربی) كه شامل كشورهای آسیای مركزی از جمله مغولستان، افغانستان، ایران، پاكستان و شبه جزیره‌ی عربستان می‌شود، با بحران شدید آب روبه‌رو هستند. با توجه به برخی از عوامل می‌توان استدلال كرد كه این كشورها به ناحیه ای تعلق دارند كه به زودی با بحران كمبود آب سالم مواجه می‌شوند.
منابع اصلی آب در آسیای مركزی حوضه‌ی دو روخانه اصلی آمودریا و سیردریا هستند كه هر دو از شاخه‌های دریاچه آرال محسوب می‌شوند. بنابر پیش‌بینی‌ها و با توجه به ذوب شدن یخچال‌های كوهستانی، آب رودخانه‌ی آمودریا در مقایسه با متوسط آب 10 سال گذشته به میزان 30 درصد كاهش پیدا خواهد كرد. این موضوع منجر به افزایش روان‌آب رودخانه در فصل بهار می‌شود و در نتیجه سیل‌های بیشتری اتفاق می‌افتد و نیز در فصل تابستان میزان آب به شدت كاهش می‌یابد كه باعث افزایش خشك‌سالی‌‌ها می‌شود. این روند كشاورزی را نیز كه مهم‌ترین بخش كشاورزی در ازبكستان، تركمنستان و جنوب قزاقستان است، به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
كمبود آب در آینده‌ی نزدیك تنها بخشی از مشكلات در آسیای مركزی است. این مشكلات شامل كمبود آب برای كشاورزی و نیز آلودگی آب آمودریا و سیردریا به خاطر سطح بالای نمك و مواد شیمیایی ناشی از آب مصرفی در كشاورزی می‌شود. در نتیجه ما شاهد یك بحران اجتماعی و اقتصادی در منطقه‌ای كه در پایین دست این دو رود قرار دارند و نیز كاهش كیفیت زندگی در این نواحی خواهیم بود. چرا كه جمعیت با كمبود آب روبه‌رو می‌شود و مجبور می‌شود آبی را مصرف كند كه نمك زیادی دارد.
استفاده‌ی نامناسب و اتلاف منابع آب یكی از ویژگی‌های كشورهای این منطقه است. به گفته‌ی پروفسور اولی واریس، ازبكستان و قرقیزستان سالانه دو هزار متر مكعب آب به ازای هر نفر مصرف می‌كنند و به ترتیب در رتبه‌ی چهارم و پنجم پرمصرف‌ترین كشورها در جهان قرار دارند. تاجیكستان و قزاقستان نیز به ترتیب در رتبه‌های هفتم و یازدهم قرار دارند.
آساق**9473**1663**
تهران - ایرنا - تحلیلگران آسیای مركزی معتقدند، هم اكنون بحران اختلافات آبی میان كشورهای آسیای مركزی بسیار بیشتر از نزاع های قومی و منطقه ای است بطوریكه احتمال دارد بر سر آب، درگیری منطقه ای رخ دهد.
