دستبافی كه روی دست می ماند

به گزارش ایرنا ،چند سالی است كه روزگار فروش و صادرات فرش دستباف خوب نیست و روزهای خاكستری خود را می گذراند، بافندگان فرش از نبود بازار مناسب رنج می برند و فقط می بافند به این امید كه آینده بهتری در انتظارشان باشد.
سالها است كه مسئولان تلاش می كنند با ارائه تسهیلات در زمینه فرش دستباف به عنوان هنر 600 ساله به دست هنرمندان این خطه شغل ایجاد كنند، اما به گفته رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی، هم اكنون تولید فرش برای بافندگان صرفه اقتصادی ندارد چرا كه سالانه 30 تا 35 درصد تولیدات فرش دستباف استان بر روی دست بافنده می ماند و بازار فروشی برای آن نیست.
محمدحسین كامیابی مسك افزود: حجم زیادی از فرش دستباف در گوشه خانه ها و انبارهای بافنده ها و تجار روی هم مانده است و هر سال هم بر تعداد آنها افزوده می شود.
به اذعان بافندگان بومی فرش نیز سالانه در هر گوشه و كنار استان خراسان جنوبی تعداد زیادی از دارهای قالی پایین كشیده و درهای كارگاه های دسته جمعی قالی بافی بسته می شود و استادكاران ماهر این هنر به سایر مشاغل روی می آوردند.
استاندار خراسان جنوبی بارها در جلسات مختلف از روند ركود بر بازار فرش دستباف انتقاد كرده و اظهار داشته كه فرش استان به خصوص منطقه «قهستان و مود» دارای برند بین المللی است كه به فراموشی سپرده شده و تنها نامی از آن باقی مانده است.
این روزها بافندگان فرش خراسان جنوبی در انزوایی تلخ، تار و پود فرش را گره می زنند و همچنان چرخ های این صنعت دیرینه را می چرخانند و در این شرایط سالانه بیش از 160 هزار متر مربع فرش را تولید می كنند كه تنها 100 هزار متر مربع صادر می شود.
امروز نیز به واسطه سونامی خشكسالی كه 19 سال بر این استان حكمفرمانی دارد تنها منبع درآمد بسیاری از روستاییان همین بافت فرش است و حمایت جدی مسئولان تنها امیدشان برای امرار و معاش در این صنعت است.
ایجاد مركز تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده، برپایی نمایشگاه دایمی فرش دستباف، ایجاد مجتمع تولید سفارش پذیر فرش دستباف و راه اندازی آموزشگاه جامع فرش دستباف در استان از جمله طرح هایی است كه 14 سال قبل برای رونق فرش دستباف خراسان جنوبی مصوب شده و هنوز اجرایی نشده است.
كارشناسان فرش بر این باورند اجرای طرح های مذكور در كنار توجه جدی به بازاریابی در سطوح ملی و بین الملی با اختصاص اعتبار از سوی دولت می تواند بازار فرش استان را از ركود خارج كند.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی به خبرنگار ایرنا گفت: سال گذشته 160 هزار مترمربع فرش دستباف در استان تولید و 100 هزار مترمربع به خارج كشور صادر شد كه حدود 20 هزار متر مربع در داخل كشور به فروش رسید و 45 هزار مترمربع روی دست بافندگان باقی مانده است.
محمدحسین كامیابی مسك بیان كرد: هر سال بیش از 30 تا 35 درصد فرش تولیدی استان روی دست بافنده می ماند یعنی در 2 تا سه سال به اندازه تولیدات یك سال، فرش بافته شده در انبارها انبار می شود.
وی ادامه داد: فرش خراسان جنوبی در نقشه های ریزه ماهی، خشتی و ناینی بافته و به آلمان، امارات متحده عربی، ایتالیا و برخی كشورهای اروپایی صادر می شود.
كامیابی مسك با اشاره به اینكه در چند سال اخیر حجم تجارت جهانی فرش دستباف جهان كاهش یافته است اظهار داشت: به طور مثال در سال های 73 تا 78 بیش از 96 درصد فرش تولیدی استان به كشورهای اروپایی صادر می شد و میزان تولید فرش استان خیلی كمتر از میزان تقاضا بود، در این برهه زمانی میزان تولید سالانه فرش استان بیش از 200 هزار متر مربع بود.
وی گفت: تحریم كشورهای اروپایی در كاهش ارزآوری فرش استان بسیار تاثیرگذار بوده و باعث شده كه فرش سایر كشورهای منطقه جایگزین فرش كشورمان در بازارهای جهانی شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی به ثبت جهانی فرش «مود» شهرستان سربیشه و «قهستان» شهرستان درمیان به عنوان دو شهرستان مرزی در سال 95 اشاره كرد و افزود: فرش استان به لحاظ زیبایی، اصالت در طرح، نقشه و ظرافت مطابق سلیقه بازارهای هدف است، همواره مشتری خود را در بازارهای جهانی دارد و یكی از شناخته ترین برندهای فرش دنیا است.
كامیابی مسك عنوان كرد: در زمان حاضر تولید فرش استان مازاد بر تقاضای بازارهای خارجی و داخلی است كه این موضوع باعث ركود آن شده است.
وی برای عبور از ركود فرش دستباف پیشنهاد داد كه دولت بازارهای خارجی جدیدی را برای عرضه فرش دستباف شناسایی كند تا فروش فرش استان رونق پیدا كند.
كامیابی مسك گفت: در گذشته یك چهارم فرش تولیدی استان به كشور آمریكا صادر می شد كه در زمان حاضر این كشور از خرید فرش ایرانی خودداری می كند.
وی افزود: با توجه به ركود فرش دستباف استان، ایجاد شغل در این زمینه توجیه اقتصادی ندارد اما از آنجایی كه ایجاد اشتغال در این صنعت نیازمند كمترین سرمایه گذاری است بیشترین شغل در این زمینه ایجاد می شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی اظهار داشت: با توجه به 18سال خشكسالی، نبود صنعت و از رونق افتادن كشاورزی و دامداری، قالی بافی نقش عمده ای در معیشت روستاییان و بخشی از مردم شهرها ایفا می كند، با توجه به اقلیم منطقه به دلیل ادامه خشكسالی فعالیت كشاورزی و دامداری رونقی ندارد، مردم مجبور به بافت فرش هستند اما تولید فرش مازاد بر مصرف است.
كامیابی مسك گفت: تولید فرش دستباف مازاد بر تقاضا باعث كاهش شدید قیمت فرش استان شده و از آنجا كه بافنده توان مالی ندارد، فرش را با قیمت كم به فروش یا پیش فروش می كند و متاسفانه بخش عمده ای از سود فرش به جیب دلالان می رود.
وی با تاكید بر اینكه باید دست دلالان و واسطه ها از بازار فرش كوتاه شود اضافه كرد: ایجاد مركز تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده، برپایی نمایشگاه دایمی فرش دستباف، ایجاد مجتمع تولید سفارش پذیر فرش دستباف و راه اندازی آموزشگاه جامع فرش دستباف در استان از جمله طرح هایی است كه 14 سال قبل برای رونق این صنعت در استان مصوب شد اما هنوز اجرایی نشده است.
كامیابی مسك عنوان كرد: در دولت گذشته و فعلی هیچ قدمی برای اجرایی شدن طرح های مذكور برداشته نشده و همچنان طرح های فرش دستباف استان پانخورده باقی مانده است.
كارشناس فرش دستباف خراسان جنوبی هم گفت: در زمان حاضر بازار فرش دستباف استان در ركود بی سابقه خود به سرمی برد و در اكثر روستاها فرش بافنده بر روی دست آن باقی مانده است.
احمدرضا رضایی با بیان اینكه نبود بازار فروش خارجی و استقبال كم بازار داخلی از فرش دستباف به علت وجود تنوع در طرح های فرش ماشینی یكی از مشكلات فرش دستباف است گفت: بازاریابی در بازارهای جدید دنیا می تواند رمز ماندگاری فرش دستباف باشد.
وی با تاكید بر اینكه باید فرش دستباف به عنوان ایرانی ترین كالا در سال حمایت از كالای ایرانی بیش از گذشته مورد حمایت قرار گیرد، گفت: هم اكنون به دلیل ركود بازار و علیرغم كیفیت عالی فرش دستباف، تفاوت قیمت چندانی بین فرش ماشینی و دستباف وجود ندارد و مردم می تواند از فرش دستباف داخل استفاده كنند.
این كارشناس فرش دستباف كمیته امداد خراسان جنوبی اظهار داشت: در زمان حاضر فقط نقشه های قدیمی برای استفاده كپی برداری می شوند كه نیاز است برای رونق بازار این محصول، نقشه ها با طراحی جدید و متناسب با سلیقه بازار و دارای جذابیت و تنوع فراوان به روزرسانی شود.
رضایی با گلایه شدید از حضور دلالان در بازار فرش دستباف استان هم گفت: در استان قیمت فرش را دلالان تعیین می كنند و از طرفی با توجه به وجود خشكسالی های شدید و عدم توان برخی افراد در تامین مواد اولیه، دلالان رنگ و لوازم بافت فرش را تهیه و در اختیار بافنده قرار می دهند و آنها با دستمزد اندك فرش را برای دلال تولید می كند كه سود اصلی نصیب دلال می شود.
وی ادامه داد: یك بافنده ماهر استان به صورت تمام وقت با این شرایط ركود بر بازار فرش روزانه تنها 15هزار تومان درآمد دارد كه بافت فرش هیچ صرفه اقتصادی برای او ندارد.
این كارشناس فرش پیشنهاد كرد؛ حمایت دولت از بافندگان فرش در قالب خرید تضمینی فرش و تحویل مواد اولیه به صورت مدت دار می تواند دست دلالان را از بازار فرش استان كم كند.
رضایی گفت: این روزها بافندگان فرش استان با كمترین درآمد، چرخ های این صنعت دیرینه را می چرخانند و بیش از گذشته نیازمند حمایت دولت هستند.
وی بیان كرد: در دهه 70 و 80 كه بازار فرش استان رونق داشت حتی یك تخته فرش هم روی دست بافنده نمی ماند ولی در شرایط كنونی ركود فرش خالی شدن روستاها از سكنه را نیز در پی داشته و بیشتر بافندگان حرفه ای استان به حاشیه شهرها مهاجرت كرده اند.
یكی از بافندگان فرش در بخش قهستان شهرستان درمیان هم گفت: به فروش نرفتن فرش هایم در چند سال گذشته باعث بی انگیزه شدنم در تولید فرش شده و هر ساله وضعیت خرید و فروش فرش بدتر از سال های قبل می شود، در مجموع بازار فروش فرش كساد است و معامله ای انجام نمی شود.
علی محمدزاده افزود: در بیشتر روستاهای منطقه به خصوص در شهر قهستان تولیدات بافندگان روی هم انبار شده و هر سال هم بر تعداد آن افزوده می شود و هیچ فردی حتی دلالان هم به سراغ خرید فرش نمی آیند.
وی بیان كرد: از چند سال گذشته به دلیل به فروش نرفتن فرش، تعدادی زیادی از بافندگان ماهر منطقه دست از كار كشده اند و دیگر دار قالی برپا نمی كنند، همچنین تعدادی زیادی از كارگاه های دسته جمعی تولید فرش دستباف نیز بسته شده است.
این بافنده فرش خراسان جنوبی ادامه داد: این در حالی است كه در صورت رونق مجدد فرش دستباف، باز هم بافندگان دارهای قالی را دوباره برپا خواهند كرد و همانند سالیان قبل از این محل درآمدزایی خواهند داشت.
محمدزاده اظهار داشت: در همین بازار ركود فرش دولت برای تولید فرش دستباف به بافندگان تسهیلات ارائه می دهد و این در حالی است كه ارائه تسهیلات به دلیل فقدان فروش تولیدات بافندگان تنها به ركود بازار و انبار شدن بیشتر فرش ها كمك می كند.
وی گفت: مشكلی اصلی بافندگان ركود بازار است كه باید دولت بیش از گذشته با بازاریابی و خرید تضمینی از بافندگان حمایت كند تا امید آنان برای تولید فرش افزایش یابد.
گزارش: حكیمه مصطفایی
7556*6054