تطبیق با استانداردهای جی. اس1، پیش شرط جهانی شدن تجارت *

جی. اس1 (GS1) یك سازمان جهانی غیرانتفاعی، غیرسیاسی و غیردولتی باسابقه 45 ساله و متشكل از 150 كشور است كه استانداردهای بین‌المللی درخصوص مدیریت زنجیره تامین ‌جهانی را وضع كرده ‌است.
شعار جی. اس1 «زبان جهانی كسب ‌و‌ كار» است و تسهیل تجارت جهانی را رسالت خود می‌داند. استانداردهای GS1 پركاربردترین استانداردهای جهان محسوب شده و حاصل یك خرد جمعی است.
این سازمان همواره با نهادهای معتبر جهان از جمله استانداردهای سازمان ملل و سازمان استاندارد جهانی (ISO) درخصوص وضع استانداردها تعامل داشته است. همچنین جی. اس 1 با سازمان جهانی گمركات (WCO) و سازمان تجارت جهانی (WTO) برای ایجاد زبان مشترك و تسهیل تجارت بین‌الملل قراردادهای مشترك امضا كرده است.
ارتباط سازمان جهانی گمركات با این سازمان در 15 سال گذشته تنگاتنگ بوده و به صورت مرحله به مرحله در حال الزامی كردن استانداردهای جی. اس1 است.
مركز ملی شماره گذاری كالا و خدمات ایران (جی. اس1 ایران) در سال 1374 با هدف ارائه‌ خدمات سازگار با استانداردها و راهكارهای جهانی برای تامین نیازهای تجاری و كدگذاری فرآیندهای زنجیره‌ تامین ایجاد شد.
در سال 93 مصوبه شورای عالی اطلاع رسانی با امضای رییس جمهوری، مركز ملی شماره گذاری كالاها و خدمات ایران را به عنوان یكی از 12 پایگاه مرجع در كشور معرفی كرد.
اكنون نزدیك به 90 هزار شركت ایرانی عضو جی. اس1 هستند.
برخی استانداردها در سطح جهان توسط سازمان ملل متحد وضع می شود و همچنین استانداردهایی كه سازمان جهانی استاندارد (ایزو) ارائه می كند، همه كشورها آنها را به عنوان استانداردهای مرجع می شناسند.
در حوزه تجارت الكترونیكی، سازمان ملل متحد برای تبادل الكترونیكی داده‌ها استانداری با عنوان «یی.دی.آی.اف.ای.سی.تی» (EDIFACT) تعریف كرد كه همراه با استاندارد «دابلیو. تری.سی» (W3C) - آغاز آدرس سایت‌ها با www - در خصوص وب و «آی. یی. تی. اف» (IETF) كه مربوط به پروتكل‌ها و استانداردهای اینترنت است، به‌عنوان زیرساخت بكار گرفته می‌شوند.
از آنجایی كه همه این استانداردها به تفكیك در حوزه های خاص خود عمل می كنند و برای كار كردن در فضای مجازی این استانداردها به تنهایی كافی نیستند، سازمان جی. اس 1 با سازمان های جهانی یاد شده مكمل هایی برای حوزه تجارت الكترونیك و مدیریت زنجیره تامین ایجاد می كند.
سازمان جی. اس 1 به‌ منظور هم ‌زبانی در انجام تبادلات تجاری، استانداردی را در حوزه تجارت وضع كرده كه با عناوین «جی. اس1 ایكام» (GS1 eCom) و «جی. اس1 یی. دی. آی» (GS1 EDI ) بسط داده‌ شده‌ اند و مورد تائید همه سازمان‌های بین‌المللی هستند.
بر این اساس اگر امروز در كشور بخواهیم سامانه‌ای را در حوزه تجارت الكترونیكی توسعه داده یا تسهیلی ایجاد كنیم، باید استانداردهای پركاربرد آن را در سطح بین‌الملل مطالعه كنیم.
اكنون جی. اس 1 در 115 كشور نمایندگی رسمی دارد.

** استانداردهای جی. اس 1
وقتی قرار است طرف های تجاری در سطح بین الملل با یكدیگر به مبادله كالا یا خدمت بپردازند، «فرآیندهای تجاری» باید مشخص باشد كه به آن فرآیند «سفارش تا پرداخت» اطلاق می شود.
به این منظور استانداردی از سوی جی. اس 1 برای آن تدوین شده كه در حقیقت یك زبان كد نویسی است كه در صفحات گسترده وب كاربرد دارد و انتقال داده ها از طریق این زبان به هر سیستم اطلاعاتی امكانپذیر است.
در حقیقت این استانداردهای بین المللی، پیام های تجاری را استاندارد كرده است.
پس از آن، در فرآیندهای تجاری بین تجار و بازرگانان، باید یك كد شناسایی برای كالاهای تجاری استفاده شود تا پس از آن كالا در سطح بین الملل قابل شناسایی باشد.
این كدها در كشورمان در همه كالاهای موجود در سوپر ماركت ها با «باركد» شناخته می شوند. كالاهای دارای باركد در كل جهان قابلیت استعلام دارند و تولیدكنندگان ایرانی صاحب این باركدها می توانند كالای خود را در همه كشورها به فروش برسانند.
در فرم های سفارش دهی باید 2 طرف حقیقی یا حقوقی تجارت مشخص باشند كه به این منظور یك كلید كد شناسایی مورد توافق بین المللی تعریف شده كه با نام «جی. اس1 جی. ال. ان» (GS1 GLN) یا «شماره جهانی مكان» شناخته می شود.
بنابراین در مبادلات تجاری بین المللی 2 طرف خریدار و فروشنده باید كد جی. ال. ان (GLN) داشته باشند تا اطلاعات موقعیت مكانی جایی كه می خواهند كالا را دریافت كنند، مشخص شود. این كد با كدپستی كه در داخل كشورمان استفاده می شود متفاوت است و كدپستی برای تجارت در سطح بین الملل كارساز نیست، بلكه موجب كندتر شدن كار می شود.
«موضوعی كه در طراحی سامانه جامع تجارت ایران و سامانه جامع انبارها به آن توجه نشده است و به‌ طورقطع تجار برای فعالیت در عرصه بین‌الملل با دوباره‌كاری‌هایی مواجه می‌شوند».
مركز ملی شماره ‌گذاری كالا و خدمات ایران از سامانه ای برخوردار است كه به صدور جی. ال. ان برای تجار و بازرگانان می پردازد.
اكنون نماینده جی. اس1 در هر كشور كدهای جی. ال. ان برای شخصیت های حقیقی و حقوقی، همچنین موقعیت های مكانی (مانند محل انبارها)، دیجیتالی (مانند درگاه های پرداخت بانكی) و عملكردی (مانند واحدهای یك سازمان همچون بازاریابی) صادر می كند و می توان اطلاعاتی نظیر كد پستی، شماره حساب بین المللی و غیره را به صورت «اختیاری» به آن اضافه كرد.
صدور جی.ال.ان كه پیش زمینه انجام تجارت در سطح بین الملل است، از 2 سال پیش آغاز شده و از 90 هزار عضو جی.اس1 در ایران تاكنون فقط 300جی.ال.ان صادر شده است.
این موضوع به آن معنی است كه بازار ایران و تولیدكنندگان ایرانی برای كشورهای پیشرفته كه اكثراً از استانداردهای جی. اس1 برای تجارت خود استفاده می‌كنند، ناشناخته است.
برای شفاف‌سازی بیشتر كالاها، سازمان جهانی جی.اس1 به دنبال برقراری تناظر ساختار طبقه‌بندی خود با ساختار طبقه‌بندی «اچ.اس» (HS) گمركات بین‌الملل است تا جایگزین آن در گمركات شود.
البته این طرح در مرحله آزمایشی است و برای تعریف كالاها، برای هر نام كالا یك «ویژگی- ارزش» توسعه داده شده تا 2 طرف تجارت كننده و همچنین گمرك بتوانند حداقل اطلاعاتی برای شناسایی آن كالای خاص داشته باشند.
برپایه گزارش های سازمان جی. اس 1 جهانی تا سال 2019 بیش از 20 درصد معاملات فروشگاه های زنجیره ای اینترنتی می شود و در این پیوند، اطلاعات كالاها و بارنامه ها بر اساس استانداردهای بین المللی تعیین كننده خواهد بود.

** ورود كالا به شرط برخورداری از استاندارد جی. اس1
امروز كشوری نظیر چین كه حساسیت بالایی در ورود كالاهای مرتبط با سلامت مردم خود دارد، كالاها را به شرط برخورداری از استاندارد جی. اس1 وارد می كند و نظیر چنین تصمیمی از سوی سازمان های غذا و داروی كشورهای كره جنوبی، آرژانتین و تركیه نیز اخذ شده است.
اگر ایران می خواهد عضوی از جامعه جهانی باشد، باید از سیستم كدگذاری بین المللی استتفاده كند تا كالاهای تولیدی مان هویت دار شود.
در صورتی كه ایران از جی.اس1 خارج شود، آنگاه بطور مثال ناچار خواهیم بود با صرف هزینه های ارزی از كشورهایی نظیر امارات، تركیه و غیره درخواست كنیم تا از جی.اس1 آنها برای كالاهایمان استفاده كنند.
.........................................................................................................................................
* حسین پاریاب، رئیس سازمان جی. اس1 ایران و مدیرعامل مركز ملی شماره ‌گذاری كالا و خدمات (ایران كد)